Badania krwi

Na czym polegają badania z krwi?

Badania krwi to jedne z najprostszych i najtańszych do wykonania badań diagnostycznych. Jak sama nazwa wskazuje, materiałem analitycznym jest w tym przypadku krew – zarówno w postaci pełnej, jak również wyizolowanej, czyli surowicy lub osocza. W zależności od badanych parametrów krew pobiera się do probówek pustych lub zawierających specjalne preparaty, które przyspieszają lub uniemożliwiają jej krzepnięcie. Dzięki badaniom laboratoryjnym z krwi można sprawdzić m.in. poziom wysycenia jej witaminami i składnikami mineralnymi, stężenie hormonów czy czas krzepnięcia. Wyniki są w stanie pokazać czy organizm funkcjonuje prawidłowo, czy też rozwija się w nim stan zapalny bądź jakaś choroba.

Jak wygląda badanie krwi?

Na badania z krwi należy wybrać się rano (laboratoria zwykle pracują od godz. 7, najdłużej zaś do godz. 13). To szybka procedura, a towarzyszący jej ból trwa bardzo krótko i jest niewielki. Krew pobiera się z żyły w okolicy zgięcia łokciowego. Pielęgniarka najpierw palpacyjne wyczuwa naczynie, a następni zakłada opaskę uciskową i dezynfekuje miejsce wkłucia. Kolejny etap to już wkłucie i pobranie krwi do probówek. W międzyczasie opaska zostaje zdjęta, a po zakończeniu pobierania materiału w miejsce wkłucia zakłada się opatrunek. Co ważne, pacjent powinien uciskać je przez 3 do 5 minut – w ten sposób zapobiega się krwawieniu do tkanek. Pobrana krew jest następnie dostarczana do laboratorium i poddana analizie.

Jak się przygotować do badania krwi?

W dniu badania pacjent powinien być wypoczęty. W przypadku morfologii krwi oraz sprawdzania poziomu hormonu, jakim jest prolaktyna, dzień wcześniej należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz stresu. Dodatkowo, osoby badające stężenie prolaktyny nie powinny współżyć na kilkanaście godzin przed badaniem. Niektóre badania krwi wykonuje się na czczo.

Badania krwi wykonywane na czczo to m.in.:

• morfologia krwi
  
• glukoza
• insulina
• próby wątrobowe
• lipidogram
• elektrolity
• mocznik
• APTT i PT
• żelazo
• niektóre hormony

Badania krwi – rodzaje

Możliwe do przeprowadzenia badania krwi dzielimy na kilka grup. Zwykle są to:

• hematologia i koaguologia (m.in. morfologia, OB, D-dimery)
• biochemia (próby wątrobowe, glukoza, lipidogram, żelazo)
• immunochemia (markery nowotworowe)
• hormony (m.in. TSH, FT3, FT4, prolaktyna, testosteron)
• diagnostyka infekcji (m.in. przeciwciała anty-HIV, anty-HCV)
• serologia (m.in. oznaczanie grupy krwi)

Powyższy podział może się nieco różnić w zależności od danego laboratorium.

Do podstawowych badań krwi zalicza się z reguły morfologię, glukozę, lipidogram, próby wątrobowe, koagulogram, OB, hormon tarczycy TSH). Najbardziej popularnym badaniem jest morfologia, którą powinno się wykonywać raz w roku. Badanie to określa ilość poszczególnych elementów składowych krwi, dzięki czemu wiele mówi o ogólnym stanie organizmu. Morfologia pozwala wykryć różnego rodzaju infekcje i stany zapalne, choroby autoimmunologiczne, alergie, anemię, choroby krwi oraz nowotwory (np. białaczkę).

Badania krwi – jak często?

To, jak często powinno się wykonywać poszczególne badania krwi, zależy przede wszystkim od stanu zdrowia osoby badanej. Przyjmuje się, że morfologię profilaktycznie należy robić raz w roku. Także wszelkie niepokojące objawy ze strony organizmu, takie jak osłabienie czy częste infekcje powinny skłonić nas do przeprowadzenia morfologii krwi. Osoby, które zmagają się np. z anemią, zaburzeniami hormonalnymi i innymi chorobami muszą badać się częściej. O tym, jak często, decyduje lekarz prowadzący.

Badania krwi w ciąży

Kobietom ciężarnym zaleca się wykonanie określonych badań krwi. Istotne jest oznaczenie grupy krwi, sprawdzenie poziomu glukozy na czczo, test nosicielstwa wirusów HIV i HCV oraz zbadanie odporności na toksoplazmozę i różyczkę. Standardowo oznacza się także stężenie hormonu TSH. A jakie badania krwi wykonać przed ciążą? Oprócz morfologii krwi są to: poziom glukozy, cholesterol, kreatynina, próby wątrobowe czy TSH. Ostateczną listę badań zalecanych danej pacjentce ustala jednak lekarz w oparciu o stan jej zdrowia.

Badania krwi a okres

Czy badania krwi podczas okresu to dobry pomysł? W zdecydowanej większości przypadków okres nie wpływa znacząco na wyniki krwi. Mimo iż zaleca się wykonywanie badań kilka dni po miesiączce, nie jest to warunek konieczny do spełnienia. Jeśli krew zostanie pobrana w trakcie okresu warto jednak wspomnieć o tym lekarzowi, który uwzględni to w interpretacji wyników.

Badania krwi – wyniki

Ze względu na podawane zakresy referencyjne, pacjenci są w stanie samodzielnie sprawdzić czy wyniki badań krwi są w normie. Jeśli znajdują się one pomiędzy wskazanymi wartościami, przyjmuje się, że są one prawidłowe, jednak mimo to warto pokazać je lekarzowi. Jakiekolwiek odstępstwa od normy powinny być niezwłocznie konsultowane ze specjalistą. Nie trzeba popadać jednak w panikę – niewielkie różnice mogą występować okresowo, np. pod wpływem stresu czy alergii sezonowej. Mimo to należy omówić je z lekarzem.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o badania krwi

• Jakie badania krwi po 40?

  Po ukończeniu 40. roku życia zaleca się wykonanie badań krwi, takich jak morfologia, lipidogram, glukoza, próby wątrobowe, kreatynina i mocznik. Mężczyźni dodatkowo powinni sprawdzić poziom PSA, czyli antygenu gruczołu krokowego.

• Ile kosztują badania krwi?

  Badania krwi należą do jednych z najtańszych badań diagnostycznych. Średni koszt morfologii to zaledwie 14 zł, podczas gdy za glukozę trzeba zapłacić około 7 zł. Cena prób wątrobowych to średnio 26 zł.

• Jakie badania krwi na wątrobę i trzustkę?

  Chcąc sprawdzić stan wątroby i trzustki warto wykonać tak zwane próby wątrobowe (ALAT, ASPAT, GGTP, ALP, bilirubina) oraz stężenie amylazy i lipazy w surowicy krwi.

• Jakie badania krwi po szczepieniu przeciw COVID-19?

  Nie istnieją wytyczne, które nakazywałyby wykonywanie jakichkolwiek badań krwi po szczepieniu na COVID-19. Sprawdzić uzyskaną odporność można poprzez oznaczenie poziomu przeciwciał anty-SARS-CoV-2.