Rezonans magnetyczny

Jak działa rezonans magnetyczny?

Rezonans magnetyczny to jedna z technik tak zwanej diagnostyki obrazowej, do której zaliczamy także m.in. tomografię komputerową. Urządzenie do rezonansu umożliwia tworzenie obrazów zachodzących w ludzkim ciele zmian fizjologicznych i patologicznych. Wszystko dzięki wytworzonemu podczas badania polu magnetycznemu oraz falom radiowym.

Podobnie jak w przypadku wspomnianej już tomografii, tak i w przebiegu rezonansu pacjent kładzie się na specjalnej leżance, która następnie jest wsuwana do tunelu. Osoba badana musi pozostać nieruchomo, aby generowany przez aparaturę obraz był wyraźny. Urządzenie “skanuje” określoną powierzchnię ciała i tworzy bardzo dokładne odwzorowanie badanych struktur w postaci wirtualnych przekrojów. Co ciekawe, po odpowiedniej obróbce komputerowej pozwala również na stworzenie trójwymiarowych rekonstrukcji badanych narządów.

Większość badań MR trwa od 15 do 45 minut, choć zdarza się, że rezonans trwa nawet godzinę. Wszystko zależy od badanego obszaru ciała. W tym miejscu warto dodać, że rezonans magnetyczny to badanie nieinwazyjne i bezbolesne.

Czy rezonans magnetyczny jest bezpieczny?

Wielu pacjentów zastanawia się czy rezonans jest bezpieczny. Jak najbardziej! Podczas badania nie stosuje się promieniowania rentgenowskiego, które w nadmiarze mogłoby zaszkodzić ludzkiemu organizmowi. Parametry takie jak natężenie i energia pola magnetycznego podczas rezonansu są ściśle kontrolowane i utrzymywane na bezpiecznej wysokości, dzięki czemu badanie można powtarzać w niewielkich odstępach czasu.

Metody obrazowania

Co jeszcze warto wiedzieć o technologii, jaką jest rezonans magnetyczny? Sekwencje - to słowo klucz, które pozwala zagłębić się w mechanikę tego sposobu obrazowania. O co dokładnie chodzi? Poprzez zmiany w ustawieniu podstawowych parametrów rezonansu, lekarz może uzyskać nieco odmienne dane, dające różne możliwości diagnostyczne.

Ze względu na parametry podstawowe, wyróżniamy następujące sekwencje (metody obrazowania):

• obrazy T1-zależne, które najlepiej oddają strukturę anatomiczną mózgu
• obrazy T2-zależne, które często stosuje się przy podejrzeniu guza, ropnia, lub naczyniaka wątroby, śledziony i trzustki
• FLAIR, które znajduje zastosowanie przede wszystkim w wykrywaniu chorób demielinizacyjnych.
• obrazowanie dyfuzyjne, które wykazuje dużą skuteczność obrazowania udarów mózgu.

Rodzaje badań rezonansem magnetycznym

Rezonans magnetyczny to badanie, dzięki któremu można zbadać praktycznie całe ciało. W zależności od doskwierających pacjentowi dolegliwości, lekarz może skierować go na jeden z wielu rodzajów badania.

Najczęściej wykonuje się następujące badania:

• Rezonans magnetyczny głowy - pozwala przede wszystkim ocenić stan tkanki mózgowej, choć zleca się go także w przypadku konieczności zbadania oczodołów. Lekarze kierują swoich pacjentów na rezonans magnetyczny głowy z kontrastem w przypadku podejrzenia guza mózgu, choroby Alzheimera czy stwardnienia rozsianego. Badanie to jest także niezastąpione w diagnostyce różnego rodzaju zaburzeń neurologicznych. Właśnie dlatego rezonans magnetyczny wykonuje się u pacjentów z nawracającymi, silnymi bólami głowy o nieznanym pochodzeniu. Rezonans magnetyczny głowy przeprowadza się czasem także po urazach, jednak w nagłych i ciężkich przypadkach lekarze zwykle wybierają tomografię, która trwa krócej.
• Rezonans magnetyczny kręgosłupa - stosuje się powszechnie także w diagnostyce schorzeń kręgosłupa. Dużą zaletą tego badania jest nie tylko pomoc w zidentyfikowaniu źródła bólu, ale też możliwość określenia charakteru schorzenia i stwierdzenia czy ma ono podłoże urazowe, zapalne czy nowotworowe. Rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego oraz rezonans magnetyczny kręgosłupa szyjnego to badania, które można wykonać oddzielnie, jednak z reguły za jednym razem obejmuje się wszystkie trzy odcinki kręgosłupa. Wśród wskazań do badania wymienia się chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, urazy, zmiany degeneracyjne krążków międzykręgowych oraz wady wrodzone kręgosłupa.
• Rezonans magnetyczny jamy brzusznej - zleca się przede wszystkim przy podejrzeniu guzów lub w przypadku toczącego się w organizmie procesu nowotworowego. Często badanie tą metodą jest wykorzystywane po stwierdzeniu zmian chorobowych z pomocą innej techniki, np. USG. Wówczas specjalista kieruje pacjenta na rezonans jeśli zależy mu na maksymalnie precyzyjnym obrazowaniu. Podczas rezonansu jamy brzusznej uwidocznione są takie organy jak trzustka, wątroba, śledziona i nerki. Możliwe jest także sprawdzenie stanu dróg moczowych. Rezonans jamy brzusznej często wykorzystuje się w diagnostyce wczesnego wykrywania chorób trzustki.
• Rezonans magnetyczny piersi (mammografia MR) - w przypadku klasycznej mammografii pierś bada się z użyciem promieni rentgenowskich, tymczasem w przebiegu mammografii MR wykorzystuje się nieszkodliwą dla człowieka technikę rezonansu magnetycznego. Takie badanie piersi jest niezwykle korzystne ze względu na zdolność aparatury do dobrej charakterystyki tkankowej. Doskonale różnicuje ona różnego rodzaju zmiany, a co za tym idzie, pozwala na właściwą ocenę ich struktury wewnętrznej. Rezonans magnetyczny piersi zaleca się w przypadku m.in. niejasnego rozpoznania na podstawie wykonanych uprzednio mammografii i USG, przerzutach nowotworu do węzłów pachowych, po mastektomii, jak również po tak zwanym leczeniu oszczędzającym. Na mammografię MR decydują się także młode kobiety z genetyczną predyspozycją do raka piersi, u których wystąpienie tego nowotworu pomiędzy 20. a 30. rokiem życia jest realnym zagrożeniem.

Pozostałe rodzaje badań

Poniżej przedstawiamy listę mniej popularnych badań wykonywanych metodą rezonansu magnetycznego.

• Rezonans magnetyczny barku - badanie to często wykonuje się jako rozszerzenie diagnostyki RTG i USG. Częstym wskazaniem do jego przeprowadzenia jest podejrzenie uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów wynikającego z m.in. przewlekłego zespołu uciskowego lub zmian pourazowych
• Rezonans magnetyczny stawu kolanowego - staw kolanowy to jeden z najczęściej badanych rezonansem obszarów. Na badanie zwykle zgłaszają się pacjenci z urazami, do których może dojść pod wpływem uprawiania różnych sportów
• Rezonans magnetyczny klatki piersiowej - rzadko wykonywane badanie, w celu oceny stanu narządów znajdujących się w obrębie klatki piersiowej wykonuje się najczęściej tomografię komputerową.
• Rezonans magnetyczny stawu skokowego - metoda ta pokazujące z ponadprzeciętną dokładnością elementy więzadłowe kompleksu kości stępu, torebkę stawową, ścięgna mięśni podudzia, chrząstki stawowe i jamę stawową. Badanie to wykonuje się m.in. przy uszkodzeniach chrząstki stawowej, w zmianach zwyrodnieniowych i guzach złośliwych
• Rezonans magnetyczny stopy - badanie to wykonuje się przede wszystkim w stanach pourazowych, jak również przed zabiegami operacyjnymi. Do wskazań zalicza się także powikłania pourazowe oraz zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawów stopy
• Rezonans magnetyczny stawów biodrowych - badanie pozwala na zobrazowanie wielu schorzeń i nieprawidłowości tych okolic, takich jak pourazowe uszkodzenia stawów biodrowych, choroby zapalne, choroby reumatyczne, jałowe martwice głowy kości udowej, choroby tkanki łącznej, guzy nowotworowe czy stany zwyrodnieniowe.
• Rezonans magnetyczny stawu łokciowego - pozwala na zbadanie struktur i zmian patologicznych okolicy łokcia, czyli jamy stawowej, chrząstek stawowych, więzadeł i torebki stawowej, łąkotki, krążków stawowych.
• Rezonans magnetyczny nadgarstka - ze względu na skomplikowaną budowę, nadgarstek jest szczególnie trudny do oceny w badaniach obrazowych. Rezonans magnetyczny stanowi tu wyjątek, ponieważ bardzo dobrze obrazuje jakiekolwiek zmiany. Często jest to badanie rozstrzygające niejasności powstałe podczas wcześniejszego postępowania diagnostycznego.
• Rezonans zatok - co ciekawe, badanie to wykonuje się stosunkowo rzadko. Znacznie lepsza w wykrywaniu zmian w rejonie zatok przynosowych jest bowiem tomografia komputerowa
• Rezonans magnetyczny prostaty - głównym celem rezonansu magnetycznego gruczołu krokowego jest wykrycie i lokalizacja zmian nowotworowych w tym rejonie
• Rezonans magnetyczny serca - służy on do diagnostyki patologii obecnych w mięśniu sercowym. Zaliczamy do nich m.in. stany zapalne, i kardiomiopatie. Rezonans przydaje się także do oceny obszarów niedokrwienia przed ewentualnym zabiegiem oraz określenia lokalizacji blizn po procesach zapalnych. Wskazaniem do wykonania badania są również zaburzenia rytmu serca
• Rezonans magnetyczny całego ciała - tak zwane badanie Whole Body jest w stanie zobrazować jakiekolwiek ogniska zapalne w ciele. Na takie badanie powinny zdecydować się szczególnie osoby, które przez wiele lat nie badały się profilaktycznie

Rezonans magnetyczny z kontrastem czy bez?

Rezonans magnetyczny z kontrastem budzi u niektórych pacjentów wątpliwości ze względu na możliwość występowania skutków ubocznych po jego podaniu. W praktyce jednak u znakomitej większości osób środek cieniujący nie będzie żadnym zagrożeniem dla zdrowia. Jedynie pacjenci cierpiący z powodu chorób nerek oraz uczuleni na niektóre leki i substancje zawarte w kontraście nie powinni go przyjmować. W tym miejscu warto wspomnieć, że pewne badania rezonansem magnetycznym zrobione bez kontrastu nie będą w pełni czytelne i precyzyjne. Zwyczajowo więc, w celu poprawy widoczności badanego obszaru, środek cieniujący podaje się przed m.in. rezonansem przysadki mózgowej, przy podejrzeniu chorób układu nerwowego oraz wielu chorób nowotworowych.

Każda osoba, u której planowane jest przeprowadzenie rezonansu magnetycznego z kontrastem powinna na kilka dni przed badaniem zbadać poziom kreatyniny w surowicy krwi. To dla lekarza cenna informacja dotycząca wydolności nerek pacjenta. Jeśli wynik jest nieprawidłowy, wówczas podanie kontrastu jest wykluczone.

Wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego

Rezonans magnetyczny to niezwykle cenne badanie - pozwala ono bowiem określić stan, w jakim znajdują się zarówno narządy wewnętrzne, jak i otaczające je tkanki. Badanie jest w stanie uwidocznić zmiany patologiczne zachodzące w układzie mięśniowym czy szkieletowym, a nawet w szpiku kostnym! Rezonans często wykorzystuje się celem zdiagnozowania chorób ośrodkowego układu nerwowego (np. stwardnienia rozsianego czy nowotworu mózgu), guzów znajdujących się w tkankach miękkich i płucach, a także nowotworów narządów rodnych. 

Wśród wskazań do badania rezonansem wymienia się m.in.:

• rozszczep kręgosłupa,
• choroby genetyczne (choroba Wilsona, choroba Huntingtona),
• niedokrwienie mózgu,
• guzki zlokalizowane w ośrodkowym układzie nerwowym.

Przeciwwskazania do wykonania rezonansu magnetycznego

Ze względu na pole magnetyczne, jakie wytwarza aparat do rezonansu, z badania nie mogą skorzystać osoby ze wszczepionymi:

• rozrusznikiem serca
• neurostymulatorami
• aparatem słuchowym
• pompą insulinową

Badanie mogłoby spowodować zakłócenia w pracy tych urządzeń. 

Ze względu na ryzyko podniesienia temperatury okolicznych tkanek, rezonansowi magnetycznemu nie mogą się poddać także pacjenci ze wszczepionymi elementami metalowymi, w tym:

• endoprotezami
• klipsami naczyniowymi
• aparatem ortodontycznym

Względnym przeciwwskazaniem do wykonania badania jest pierwszy trymestr ciąży, dlatego należy koniecznie poinformować lekarza jeśli pacjentka wie lub podejrzewa, że wkrótce zostanie mamą.

Rezonans magnetyczny - jak się przygotować?

Przygotowanie do badania rezonansem magnetycznym nie jest skomplikowane. W przypadku diagnostyki bez podania kontrastu pacjent zwykle nie musi przygotowywać się do badania w żaden szczególny sposób, chyba że lekarz zaleci inaczej. Jeśli przed badaniem zostanie podany kontrast, konieczne będzie powstrzymanie się od jedzenia na 4 do 6 godzin wcześniej. Należy przy tym jednak normalnie pić, szczególnie niegazowaną wodę. Przyjmowanie dużej ilości płynów jest wskazane także już po przeprowadzonym badaniu - pomaga to szybciej wypłukać środek cieniujący z organizmu.

Na badanie warto wygodnie się ubrać. Dobre będą spodnie bez metalowych elementów, ponieważ takie rzeczy jak pasek, biżuteria czy zegarek i tak będzie trzeba zdjąć. Co ciekawe, panie zgłaszające się na rezonans głowy nie powinny przychodzić w makijażu. Niektóre “kolorowe” kosmetyki mogą bowiem zawierać niewielkie ilości metali, które zakłócają obraz badania.

Jaka jest cena rezonansu magnetycznego?

Badanie rezonansem magnetycznym nie należy niestety do najtańszych. Dokładna cena zależy od badanego obszaru ciała, ewentualnego zastosowania kontrastu i oczywiście danego ośrodka diagnostycznego (w największych miastach badania są najdroższe). Koszt rezonansu magnetycznego to zazwyczaj od 300 do nawet 1000 zł. Badanie głowy lub jednego odcinka kręgosłupa oznacza wydatek rzędu 350-550 zł. Diagnostyka bardziej rozległa lub specjalistyczna (np. rezonans magnetyczny piersi) to już koszt około 600-800 zł.

Rezonans magnetyczny na NFZ. Gdzie najszybciej?

Ze względu na to, iż rezonans magnetyczny jest dość kosztownym badaniem, wiele osób zastanawia się gdzie można szybko wykonać rezonans magnetyczny na NFZ. Długość kolejki po to świadczenie zależy przede wszystkim od miasta, w którym chcemy z niego skorzystać. W przypadku Łodzi na rezonans magnetyczny trzeba poczekać około 2-3 tygodni, choć zdarza się, że czas ten jest nieco krótszy. W Warszawie jest to już zwykle ponad miesiąc. Jeżeli nie chcemy czekać tak długo, warto zapoznać się z ofertą prywatnych placówek, które posiadają znacznie mniej odległe terminy.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o rezonans magnetyczny

• Jaka jest cena rezonansu magnetycznego?

  Dokładna cena badania metodą rezonansu magnetycznego prywatnie zależy od badanego obszaru ciała, ewentualnego zastosowania kontrastu i oczywiście danego ośrodka diagnostycznego (w największych miastach badania są najdroższe). Koszt rezonansu magnetycznego to zazwyczaj od 300 do nawet 1000 zł - Sprawdź dokładne ceny.

• Czy badanie rezonansem magnetycznym wymaga skierowania?

  Na badanie rezonansem magnetycznym potrzebne jest skierowanie od lekarza specjalisty, jednak nie wszystkie placówki go wymagają. W razie braku odpowiedniego dokumentu ważne jest, by pacjent zgłaszający się do ośrodka diagnostycznego był w stanie dokładnie określić jakie badanie chce mieć wykonane i dlaczego. Dzięki temu lekarze będą w stanie odpowiednio dobrać parametry sprzętu.

• Rezonans magnetyczny na NFZ - gdzie najszybciej?

  Ze względu na to, iż rezonans magnetyczny jest dość kosztownym badaniem, wiele osób zastanawia się gdzie można szybko wykonać rezonans magnetyczny na NFZ. Długość kolejki po to świadczenie zależy przede wszystkim od miasta, w którym chcemy z niego skorzystać. W przypadku Łodzi na rezonans magnetyczny trzeba poczekać około 2-3 tygodni, choć zdarza się, że czas ten jest nieco krótszy. W Warszawie jest to już zwykle ponad miesiąc. Jeżeli nie chcemy czekać tak długo, warto zapoznać się z ofertą prywatnych placówek, które posiadają znacznie mniej odległe terminy.

• Kto decyduje o podaniu kontrastu przed rezonansem magnetycznym?

  Decyzję o zastosowaniu środków kontrastowych podejmuje lekarz kierujący pacjenta na badanie lub radiolog, który je przeprowadza.

• Czy rezonans magnetyczny można wykonać u dzieci?

  Rezonans magnetyczny można przeprowadzić u dzieci, jednak nie jest to łatwe ze względu na ich ruchliwość. Właśnie dlatego u najmłodszych pacjentów badanie to przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym.

• Czy badanie można przeprowadzić u osób mających klaustrofobię?

  Ze względu na to iż urządzenie do rezonansu magnetycznego ma kształt tunelu, osoby z klaustrofobią mogą czuć się podczas badania niekomfortowo. W takim przypadku sprawdzą się leki uspokajające. Warto również poszukać pracowni diagnostycznej dysponującej skanerem z większym obwodem tunelu lub tzw. rezonansem otwartym.

• Czy podczas badania rezonansem magnetycznym obecny jest lekarz?

  Tak. Badanie przeprowadza, a następnie opisuje lekarz radiolog.