Niepłodność jako choroba cywilizacyjna

Nie ma wątpliwości co do tego, że niepłodność stanowi obecnie coraz większy problem w wielu krajach rozwiniętych - Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznaje go wręcz za chorobę cywilizacyjną. Ze względu na to, że kłopoty z poczęciem dziecka mogą wynikać z nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu kobiety, jak i mężczyzny, konieczne jest przeprowadzenie badania płodnościu obojga partnerów. Może okazać się, że problem leży po jednej stronie lub dotyczy ich obu. Ustalenie tego jest istotne, ponieważ warunkuje dalsze działanie, mające prowadzić do zapłodnienia.

Warto pamiętać, że przyczyn niepłodności jest bardzo wiele. Zaliczamy do nich m.in.:

  • choroby układu krążenia i nerek
  • cukrzycę
  • nieprawidłowe odżywianie
  • palenie papierosów, picie alkoholu
  • chroniczny stres
  • brak aktywności fizycznej
  • przegrzewanie jąder (np. podczas gorące kąpiele lub częste noszenie zbyt ciasnej bielizny czy spodni)

Jak widać, niektóre z powyższych czynników ryzyka często można samodzielnie wyeliminować, a co za tym idzie - zwiększyć swoje szanse na poczęcie.

Na czym polega badanie nasienia?

Podstawowe i najbardziej popularne badanie płodności u mężczyzn to badanie nasienia, zwane także seminogramem. W jego przebiegu sprawdzane są następujące cechy ejakulatu:

  • kolor
  • pH
  • lepkość
  • całkowita liczba plemników
  • koncentracja plemników w mililitrze nasienia
  • ruchliwość oraz żywotność plemników

Badanie spermypozwala również uzyskać informację o budowie plemników oraz obecności w nasieniu leukocytów czy komórek spermatogenezy. Ze względu na to, iż na produkcję plemników wpływa m.in. styl życia pacjenta oraz jego ogólna kondycja, badanie warto wykonać dwukrotnie. Nawet lekko podwyższona temperatura ciała lub weekendowa impreza połączona ze spożywaniem alkoholu może bowiem negatywnie odbić się na badaniu nasienia. Wyniki z nieznacznie obniżonymi, a jednak odbiegającymi od normy, parametrami, często są dla panów sygnałem, aby zadbać o swoje zdrowie, modyfikując dietę czy przyzwyczajenia.

Uwaga: Seminogram warto wykonać zanim rozpocznie się zaawansowaną diagnostykę niepłodności u partnerki. Badanie jest zalecane, po roku regularnych starań nie dochodzi do zapłodnienia.

Jak przygotować się do badania nasienia?

Na 3 do 5 dni przed badaniem nasienia mężczyzna musi zachować wstrzemięźliwość seksualną. W tym czasie nie powinien także pić alkoholu. Jeśli pacjent niedawno przyjmował antybiotyki, musi odczekać przynajmniej dwa tygodnie od wzięcia ostatniej dawki. Próbka powinna zostać oddana bezpośrednio do specjalnego pojemnika. W tym celu panowie otrzymują do dyspozycji specjalny, wyposażony w łazienkę, pokój w klinice. Mężczyźni, którzy woleliby pozyskać próbkę w domowych warunkach, muszą przekazać ją w sterylnym pojemniku, nie dłużej niż do godziny od ejakulacji. W tym czasie należy przechowywać ją w temperaturze 37 stopni Celsjusza, z dala od światła.

Wyniki badania nasienia - możliwe nieprawidłowości

Lekarz kierujący mężczyznę na badania nasienia powinien wiedzieć o wszelkich chorobach pacjenta oraz lekach, które on przyjmuje. Wiedza ta jest niezbędna do prawidłowej analizy otrzymanych wyników. Tych, nigdy nie należy czytać samodzielnie. Mężczyźni, na widok jednego parametru znajdującego się poza normą, często zaczynają się denerwować, tymczasem wszystkie parametry analizuje się razem.

Kluczowe kryteria toodpowiednia liczba plemników oraz ich ruchliwość. Jeżeli te parametry są w normie, szansa na zapłodnienie partnerki po roku starań wynosi nawet 85%! Nawet jeśli część plemników nie wykazuje się wzorcową ruchliwością, nie ma powodu do paniki. 

Pamiętaj: W wielu przypadkach niepłodność męską można wyleczyć.

Nieprawidłowe wyniki badania nasienia mogą wskazywać m.in. na azoospermię. To stan, w którym w nasieniu nie znajdują się plemniki. Zwykle jest to skutek zaburzonej drożności nasieniowodów, ale może być to także rezultat uszkodzenia jąder lub niedoczynności przysadki mózgowej.

Z kolei o kryptozoospermii mówimy, gdy stężenie plemników w nasieniu jest mniejsze niż 1 mln/ml. Często jest to skutek przewlekłego przyjmowania niektórych leków.

Warto wiedzieć, że na wyniki badania nasienia czeka się bardzo krótko - zwykle jest to 1 dzień roboczy.

Diagnostyka niepłodności - dodatkowe badania

Mimo iż seminogram jest najbardziej ogólnym i przez to powszechnie wykonywanym badaniem nasienia, diagnostykę płodności mężczyzn można poszerzyć także o m.in.:

  • dodatkowe badania ogólnointernistyczne i urologiczne
  • USG jąder i moszny
  • badania hormonalne, w tym przede wszystkim testosteronu i FSH
  • badanie techniką MSOME-6600;
  • biopsję jądra
  • test HBA
  • test SCD (fragmentację DNA plemników)

Wykonać można również posiew nasienia - badanie mikrobiologiczne, którego celem jest identyfikacja drobnoustrojów (w szczególności bakterii i grzybów), które mogą występować w nasieniu w przebiegu infekcji narządów płciowych. Warto pamiętać, że tego rodzaju schorzenia również mogą być przyczyną męskiej niepłodności.

Posiew nasienia - cena i przebieg badania

Podobnie jak w przypadku seminogramu, tak również tutaj preferowane jest oddanie próbki na miejscu, w klinice. Przed posiewem nasienia nie jest jednak konieczne wcześniejsze zachowanie wstrzemięźliwości seksualnej. 

Próbka trafia do laboratorium, gdzie jest dzielona na mniejsze porcje i umieszczana na specjalnych podkładach, na których prowadzona jest hodowla bakterii i grzybów. Wynik jest dodatni, jeśli w nasieniu stwierdza się ich obecność. Wówczas dodatkowo wykonuje się tak zwany antybiogram, dzięki temu lekarz może przepisać pacjentowi antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze, które będą skuteczne. 

Warto wiedzieć: Wyniki posiewu nasienia otrzymuje się zwykle po 7 dniach roboczych. Cena badania to zwykle od 40 do 60 zł.

Test SCD (fragmentacja DNA plemnika)

Badanie nasienia może wykazać zmniejszoną ilość DNA w spermie mężczyzny. W takiej sytuacji warto dodatkowo przeprowadzić test SCD. Tak zwana fragmentacja (uszkodzenie) DNA plemników sprawia, że są one zdolne do zapłodnienia komórek jajowych, jednak rozwój zarodka może ulec zatrzymaniu jeszcze przed jego implantacją. To zaś zwiększa ryzyko wczesnego poronienia.

Do przyczyn fragmentacji DNA plemników zaliczamy m.in. palenie papierosów, prowadzenie niezdrowego trybu życia, infekcje oraz obecność żylaków powrózka nasiennego. Dobrą informacją jest fakt, iż często można zmniejszyć stopień fragmentacji DNA plemników poprzez zmianę stylu życia.

Czy wiesz, że: Test SCD, czyli sprawdzenie stopnia fragmentacji DNA plemników, może wyjaśnić nierozpoznaną dotąd przyczynę bezpłodności.

Przed badaniem należy zachować wstrzemięźliwość seksualną przez okres od 2 do 5 dni. Nie powinno się również pić alkoholu. W przypadku przyjmowania antybiotyków, test SCD można przeprowadzić dopiero po 6 tygodniach od przyjęcia ostatniej dawki leku. Badania nie wykonuje się u osób z infekcjami, zwłaszcza powodującymi podwyższenie temperatury ciała.

Wyniki badania fragmentacji DNA plemników są zwykle gotowe po 14 dniach.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o badanie nasienia

  • Ile kosztuje badanie nasienia?

    Mężczyźni, którzy planują wykonać seminogram, szukają w internecie informacji, ile kosztuje badanie nasienia. Cena tej procedury nie jest zbyt wygórowana, a jej średnia wysokość to 130 zł. W zależności od placówki, za seminogram należy zapłacić od 60 do 200 zł.

  • Jaki wpływ na wynik badania nasienia ma wstrzemięźliwość seksualna?

    W przypadku badania przeprowadzonego np. 24 godziny po ostatnim stosunku seksualnym, liczba plemników w nasieniu może być zaniżona, ponieważ nie zdążą się one w nim w tym czasie „nagromadzić”. Z kolei zbyt długi okres od ostatniego wytrysku wiąże się z pogorszeniem żywotności, ruchliwości i morfologii plemników.

  • Ile nasienia trzeba oddać, aby badanie było możliwe do przeprowadzenia?

    Pacjent powinien oddać do pojemnika całość nasienia - jego objętość nie ma większego znaczenia. Obecnie, norma to minimum 1,5 ml, przy czym średnia objętość nasienia przy wytrysku to od 2 do 5 ml.

Źródła: