Badania OCT

Czym jest badanie OCT?

Badanie OCT, potocznie nazywane tomografią oka, posiada stosunkowo krótką historię. Początki tej metody diagnostycznej sięgają początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Opracowali ją naukowcy z Instytutu Technologicznego w Massachusetts i Uniwersytetu Harvarda. Badanie szybko znalazło zastosowanie w okulistyce i od chwili jego opatentowania, nieustannie się rozwija.

Badanie okulistyczne, jakim jest OCT, pozwala uzyskać przekroje różnych struktur oka, przy czym w zależności od rozdzielczości aparatu mogą one różnić się dokładnością. Dzieje się to na podstawie analizy wstecznie rozproszonego lub odbitego przez nie światła.

Warto zdawać sobie sprawę, że poszczególne aparaty wykonujące tomografię OCT dość poważnie różnią się od siebie. Z punktu widzenia pacjenta wprawdzie mało istotne są różnice w stosowanych technikach pomiaru, ale już np. różnice w jakości obrazowania czy w jakości tzw. normatywnych baz danych, znacząco wpływają na wiarygodność wyniku i w konsekwencji na możliwość jego prawidłowej oceny przez lekarza.

Ogólnie rzecz biorąc, największy wpływ na jakość skanu (istotne w przypadku obrazowania struktur siatkówki, plamki żółtej) ma klasa i rozdzielczość aparatu, zaś jakość pomiarowa (istotna np. w przypadku analizy struktur pod kątem jaskry) decyduje w doborze odpowiedniej normatywnej bazy danych. Jakość normatywnej bazy danych zależy z kolei już tylko od klasy producenta, jego dogłębnej znajomości problematyki okulistycznej, doświadczenia zbieranego wspólnie z lekarzami - często w trakcie dziesięcioleci współpracy i potencjału inżynierskiego, pozwalającego na spożytkowanie uzyskanej wiedzy w produkowanym aparacie.

Co wykrywa badanie OCT?

Optyczna koherentna tomografia OCT jest wykorzystywana do badania wielu struktur oka, w tym m.in.:

• nerwu wzrokowego
• siatkówki
• rogówki
• tęczówki
• kąta komory przedniej

Badanie wzroku OCT przeprowadza się przede wszystkim u pacjentów z obrzękiem lub zwyrodnieniem plamki żółtej, nowotworami oraz zmianami cukrzycowymi na dnie oka. OCT jest także wykorzystywane w rozpoznawaniu oraz monitorowaniu przebiegu jaskry. Dzięki niemu, możliwa jest ocena skuteczności wdrożonej terapii, a co za tym idzie - zahamowanie procesu rozwoju choroby.

Jak przebiega OCT oka?

Badanie OCT jest szybkie, bezbolesne i bezpieczne. Przed jego rozpoczęciem stosuje się niekiedy  krople, które rozszerzają źrenice. Osoba badana siada przed urządzeniem i umieszcza brodę na podpórce. Następnie, przez kilka minut, pacjent patrzy na pokazywany w aparacie punkt. W tym czasie lekarz obserwuje na ekranie obraz oka i rejestruje przekrój jego wybranych elementów.

OCT jaskrowe a OCT siatkówkowe - czym różnią się te badania?

W zależności od wykorzystywanego aparatu, OCT oka umożliwia szczegółową ocenę:

• przedniej części gałki ocznej (AS-OCT)
• siatkówki w okolicy plamki żółtej – (OCT siatkówkowe)
• warstwy komórek zwojowych siatkówki w badaniu GCL (GCC)
• wykonanie bezdotykowej pachymetrii cyfrowej
• stworzenie cyfrowej mapy grubości rogówki
• ocenę tarczy nerwu wzrokowego ONH oraz warstwy włókien nerwowych siatkówki RNFL (OCT jaskrowe).

Do najczęściej wykonywanych badań OCT zaliczamy OCT siatkówkowe oraz OCT jaskrowe. To pierwsze ocenia stan anatomiczny plamki żółtej, czyli obszaru umożliwiającego wyraźne widzenie. Znajduje się on w tylnym biegunie oka, a wszelkie patologiczne zmiany się w nim rozwijające, upośledzają ostrość wzroku.

OCT jaskrowe - jak sama nazwa wskazuje - jest wykorzystywane w diagnostyce diagnostyce jaskry. Pozwala ono na szczegółową ocenę tarczy nerwu wzrokowego (ONH) i warstwy włókien nerwowych siatkówki w okolicy okołotarczowej (RNFL).

Badanie OCT - jak odczytać wyniki?

Badanie OCT powinno być wykonane i opisane przez doświadczonego specjalistę. Interpretację wyników należy zatem pozostawić okuliście i nie wolno podejmować się jej samodzielnie. 

W tym miejscu warto wspomnieć, że do uzyskania odpowiednio wysokiej jakości obrazu niezbędny jest zarówno sprawny, wysokiej jakości sprzęt, jak i wiedza lekarza diagnosty. Wpływ na jakość badania OCT mają również: poziom rozszerzenia źrenicy, właściwa pozycja pacjenta w trakcie badania oraz ewentualne trudności z utrzymaniem przez niego koncentracji.

Jak widać, mimo iż OCT oka wydaje się proste w wykonaniu, nie jest ono wcale bezproblemowe. Doświadczony lekarz powinien jednak bez trudu poradzić sobie z mogącymi wystąpić w jego trakcie utrudnieniami.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o badanie OCT

• Ile kosztuje badanie OCT?

  Średnia cena badania OCT to 160-200 zł. Koszt, jaki należy ponieść w związku z tym badaniem wzroku zależy m.in. od rodzaju wykorzystywanego w jego trakcie aparatu oraz tego, czy jest ono wykonywane w trakcie konsultacji okulistycznej, czy nie.

• Jak należy przygotować się do badania OCT?

  Do badania okulistycznego, jakim jest badanie OCT, nie trzeba przygotowywać się w żaden specjalny sposób. Warto upewnić się podczas umawiania badania czy będzie konieczne rozszerzenie źrenicy. Ze względu na to, że krople rozszerzające źrenice mogą wywołać światłowstręt, na badanie warto zabrać ze sobą okulary przeciwsłoneczne.

• Czy po badaniu OCT oka można prowadzić samochód?

  Podawane przed badaniem krople rozszerzające źrenice mogą wywołać pogorszenie widzenia, które czasami utrzymuje się do czterech godzin, dlatego na OCT oka nie należy przyjeżdżać samochodem w roli kierowcy.

• Czy badanie OCT jest refundowane przez NFZ?

  Na badanie OCT można wybrać się w ramach NFZ, o ile okulista będzie widział taką potrzebę u swojego pacjenta i wystawi mu skierowanie. Warto dodać, że nie w każdym gabinecie okulistycznym można wykonać takie badanie.