Biopsje

Biopsja – co to takiego?

Biopsja to inwazyjna procedura medyczna, podczas której lekarz pobiera małą próbkę tkanki, aby następnie można było ją zbadać pod mikroskopem i dzięki temu rozpoznać jej charakter. Materiał można pobrać z praktycznie każdego miejsca na ciele lub narządu, w tym z m.in. z nerek, wątroby, płuc, jajników czy skóry. Biopsje przeprowadza się przede wszystkim w diagnostyce nowotworów, jednak pomagają one także potwierdzić lub wykluczyć obecność endometriozy, wrzodów, zapalenia wątroby lub choroby nerek. Właśnie dlatego wskazania do przeprowadzenia biopsji to podejrzenie wyżej wymienionych stanów chorobowych, które pojawiło się np. po wykonaniu USG lub tomografii komputerowej.

Rodzaje biopsji

Biopsję z reguły przeprowadza się w trybie ambulatoryjnym, jednak niektóre jej rodzaje wymagają krótkiego pobytu w szpitalu. O charakterze badania, a co za tym idzie – ewentualnym przygotowaniu do niego – pacjenta poinformuje lekarz zlecający wykonanie procedury. Poniżej opisujemy najpopularniejsze rodzaje biopsji.

Biopsja cienkoigłowa

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa to szybka procedura, którą wykonuje się w trybie ambulatoryjnym. W jej przebiegu pobiera się fragmenty komórek lub płynu znajdującego się w torbieli lub guzku. Jeśli zabieg przeprowadza się na guzkach niewyczuwalnych palpacyjnie, jednak wykrytych w badaniu USG lub RTG, wówczas należy wykonać go pod kontrolą USG. Guzki wyczuwalne w dotyku tego nie wymagają. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa zwykle nie wymaga podawania znieczulenia. W ten sposób wykonuje się np. biopsję tarczycy.

Biopsja gruboigłowa

Znieczulenie podaje się natomiast przed wykonaniem biopsji gruboigłowej. Jak sama nazwa wskazuje, podczas zabiegu stosuje się grubszą igłę, która pozwala na uzyskanie materiału tkankowego, a nie tylko komórkowego. Właśnie dlatego metoda ta zmniejsza do minimum ryzyko popełnienia błędu diagnostycznego. Przed przeprowadzeniem zabiegu zwykle wykonuje się biopsję cienkoigłową. Jeżeli jej wyniki nie będą jednoznaczne, wówczas lekarz zleca procedurę gruboigłową.

Biopsja chirurgiczna

W przebiegu biopsji chirurgicznej chirurg uzyskuje dostęp do podejrzanej zmiany poprzez nacięcie skóry. Dzieje się to np. podczas operacji usunięcia guzka piersi lub wycięcia węzła chłonnego. Ten rodzaj biopsji wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. W tym drugim przypadku zwykle konieczne jest pozostanie pacjenta w szpitalu celem obserwacji.

Biopsja fuzyjna

Biopsję fuzyjną celowaną wykorzystuje się najczęściej do zbadania zmian zlokalizowanych w obrębie gruczołu krokowego, czyli prostaty. To najnowocześniejszy rodzaj biopsji prostaty, który odbywa się w czasie rzeczywistym i jest połączeniem obrazowania USG z rezonansem magnetycznym. Taka metoda pozwala bardzo precyzyjnie zlokalizować zmiany chorobowe, a następnie pobrać ich wycinki do badania. Redukuje to ryzyko ominięcia zmian podczas zabiegu, a co za tym idzie – wielokrotnego nakłuwania ciała pacjenta.

Płynna biopsja

Biopsja płynna jest dostępna w Polsce od niedawna, bo od 2017 roku. Ta rewolucyjna metoda diagnozowania chorób nowotworowych pozwala wykryć komórki nowotworowe jeszcze nim pojawią się jego objawy kliniczne! Badanie pozwala rozpoznać raka jajnika z 90% skutecznością, zaś raka trzustki ze skutecznością sięgającą 80% – wszystko dzięki odnajdywaniu we krwi pacjenta nawet niewielkich fragmentów DNA komórek rakowych. Jak można się domyśleć, biopsja płynna nie polega na nakłuwaniu określonych partii ciała, a pobraniu próbki krwi i ich badań pod kątem składu DNA.

Biopsja mammotomiczna

Biopsja mammotomiczna to biopsja piersi, którą przeprowadza się w razie stwierdzenia zmian, które wymagają dalszej diagnostyki. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym i pod kontrolą USG. Do piersi wprowadza się specjalną igłę mammotomiczną, która jest połączona z aparaturą wprowadzającą ją w ruchy rotacyjne. Po uruchomieniu mechanizmu system próżniowy wciąga do igły fragmenty tkanek, które następnie przekazuje się do badania histopatologicznego.

Biopsja wątroby

Nie każda biopsja wymaga od pacjenta specjalnego przygotowania. W przypadku biopsji wątroby należy jednak zaprzestać przyjmowania leków przeciwpłytkowych na co najmniej tydzień przed zabiegiem. Około pięć dni przed badaniem powinno się odstawić doustne leki przeciwzakrzepowe o działaniu antagonistycznym do witaminy K, a na 48 godzin wcześniej trzeba przestać zażywać preparaty z dabigatranem. Ostatniej doby nie wolno ponadto przyjmować heparyny drobnocząsteczkowej oraz rywaroksabanu.

Biopsję wątroby można wykonać na dwa sposoby:

• jako biopsję niecelowaną, która polega na wkłuciu igły w obszar między 9 a 10 żebrem, po prawej stronie;
• jako biopsję celowaną, gdy wkłucie musi być bardziej precyzyjne – wówczas używa się aparatury do USG lub laparoskopu.

Po biopsji wątroby należy przez co najmniej 3 godziny leżeć bez ruchu, a przez kolejne 2-3 dni pozostawać w szpitalu. Przez kilka tygodni po zabiegu trzeba natomiast unikać wysiłku fizycznego.

Biopsja endometrium

Biopsję endometrium, podobnie jak biopsję wątroby, również można wykonać na dwa sposoby:

• pobierając dowolny fragment błony śluzowej jamy macicy – w przebiegu tak zwanej biopsji rysowej macicy;
• poprzez pobranie całej zawartości jamy macicy – podczas wyłyżeczkowania jamy macicy.

Warto wiedzieć, że w przypadku podejrzenia raka endometrium konieczne jest przeprowadzenie zabiegu wyłyżeczkowania.

Biopsja szyjki macicy

Biopsję szyjki macicy przeprowadza się po wykryciu nieprawidłowości podczas standardowego badania ginekologicznego lub uzyskaniu nieprawidłowego wyniku z wymazu z szyjki macicy, który może świadczyć np. o zakażeniu wirusem HPV lub obecności polipów. Podczas biopsji dochodzi do pobrania niewielkiej ilość materiału z kanału szyjki macicy. Można zrobić to na trzy sposoby: za pomocą specjalnych kleszczy, narzędzia zwanego kiuretą lub przy użyciu skalpela lub noża laserowego. Decyzję o metodzie zabiegowej podejmuje lekarz w oparciu o stan pacjentki.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o biopsje

• Ile kosztuje biopsja węzłów chłonnych?

  Średnia cena biopsji cienkoigłowej węzłów chłonnych to 270 zł. Za badanie to zapłacimy najmniej 140 zł, najwięcej zaś - 320 zł.

• Jaka jest cena biopsji piersi?

  Biopsja cienkoigłowa piersi wiąże się z wydatkiem rzędu 245 zł, podczas gdy za biopsję gruboigłową piersi trzeba zapłacić średnio 500 zł. Zabieg wykonany metodą chirurgiczną kosztuje co najmniej 1150 zł, zaś biopsja mammotomiczna - minimum 2000 zł.

• Czy biopsja boli?

  Biopsja to zabieg który wiąże się z pewnym dyskomfortem, nie powinien być jednak bardzo bolesny. Niektóre rodzaje biopsji przeprowadza się natomiast w znieczuleniu, dzięki czemu wszelkie dolegliwości bólowe zostają zniesione.

• Jak należy postępować po biopsji?

  Po biopsji należy odpoczywać i przez co najmniej kilka dni stronić od wysiłku fizycznego. W przypadku pobieraniu materiału z narządów wewnętrznych zaleca się dodatkowo przebywanie przez kilka godzin po zabiegu w pozycji leżącej.

• Jakie są możliwe powikłania po biopsji?

  Biopsja to badanie, które bardzo rzadko prowadzi do wystąpienia powikłań. Spośród nich można wymienić krwawienie lub uszkodzenie nakłuwanych narządów.