Endoprotezoplastyka całkowita kolana

Budowa stawu kolanowego

Staw kolanowy jest największym stawem w ludzkim ciele. To staw złożony (zawiasowy zmodyfikowany), łączący kość udową i piszczelową. Współtworzy go trzeszczka w postaci rzepki. Ma dwie łącznotkankowe łąkotki dopasowujące do siebie powierzchnie stawowe w czasie ruchów.

Umożliwia zginanie i prostowanie, ale w zgięciu (z wyjątkiem maksymalnego) możliwe są także ruchy rotacyjne. Wzmocniony jest więzadłami zewnętrznymi (pobocznymi i torebki stawowej) oraz dodatkowo niezwykle silnymi więzadłami wewnętrznymi (więzadłem krzyżowym przednim i tylnym). Staw kolanowy jest stale narażony na przeciążenia. Wiąże się to z siłą mięśnia czworogłowego uda.

W stawie kolanowym łączą się trzy elementy: kość udowa, kość piszczelowa oraz trzeszczka, czyli rzepka.

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego

Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsza choroba układu ruchu. Rozwija się w wyniku zaburzenia jakości i ilości chrząstki stawowej (jej zadaniem jest amortyzowanie ruchów stawu i umożliwienie przesuwania się powierzchni stawowych).

Z czasem uszkodzeniu ulegają także inne struktury: kość pod chrząstką stawową, torebka stawowa, otaczające staw więzadła, ścięgna oraz mięśnie. Powoduje to ból i sztywność stawu, a w efekcie zniekształcenie jego obrysów i ograniczenie ruchomości. Choroba zwyrodnieniowa prowadzi to pogorszenia jakości życia i niesprawności człowieka.

Wyróżnia się chorobę zwyrodnieniową pierwotną, o nieznanej przyczynie (częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem) oraz wtórną, która jest wywołana przez konkretną przyczynę (np. uraz, zakażenie, inne choroby stawów, wrodzone zaburzenia budowy, cukrzyca).

Co wywołuje chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego?

Wśród czynników powodujących chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego należy wyróżnić otyłość (im większa waga, tym większe ryzyko rozwoju choroby), osłabienie mięśni otaczających staw (bo to one stabilizują staw i zapewniają płynność ruchu), zaburzenia budowy stawu (m.in. koślawość i szpotawość kolan czy niestabilność stawu po doznanym urazie), czynniki zawodowe (częste klęczenie czy zginanie kolan), oraz uprawianie niektórych sportów związanych z nadmiernym przeciążeniem stawów i urazami (jak np. podnoszenie ciężarów, piłka nożna, zapasy, spadochroniarstwo, taniec).

Na rozwój choroby wpływają też: wiek, płeć (częściej chorują kobiety) i czynniki genetyczne.

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego

Początkowo objawy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego występują wyłącznie podczas ruchu. Później mogą zacząć towarzyszyć człowiekowi również podczas spoczynku czy snu.

Najczęstsze objawy choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego to: 

• ból (nasila się zazwyczaj pod koniec dnia),

• sztywność,

• ograniczenie ruchomości (gdy pojawia się np. problem z wyprostowaniem czy zgięciem kolana),

• trzeszczenie,

• zniekształcenie i poszerzenie obrysów (wynikające ze zmiany osi ustawienia stawu, powstawania wyrośli kostnych, wysięku).

Metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego

Leczenie choroby zwyrodnieniowej ma na celu złagodzenie lub usunięcie dolegliwości i utrzymanie aktywnego trybu życia pacjenta. Odpowiednie postępowanie często pozwala zapobiec niesprawności – kluczowa jest tu odpowiednia rehabilitacja. Można postawić na postępowanie niefarmakologiczne (m.in. dietę, ćwiczenia fizyczne, krioterapię czy odciążanie stawu) i farmakologiczne (nie udowodniono jednak dotychczas, by leki hamowały postępowanie choroby zwyrodnieniowej).

Zastosowanie leczenia chirurgicznego rozważa się w przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej. Takiej, która w znacznym stopniu ogranicza aktywność pacjenta, powoduje trudność w opanowaniu bólu i nie reaguje na inne rodzaje leczenia. W przypadku choroby zwyrodnieniowej kolana najczęściej zastępuje się chory staw sztuczną protezą. Zabieg ten nazywamy właśnie endoprotezoplastyką, bądź alloplastyką stawu.

Na czym polega endoprotezoplastyka stawu kolanowego?

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego to zastąpienie części naturalnego stawu stawem sztucznym. Dzięki takiej operacji pacjent ma możliwość powrotu do pełnej sprawności. Wstawiane sztuczne zamienniki wykonane są z materiałów syntetycznych lub metalowych (kości zastępowane są częściami, które wykonane są z metalu). Zabieg ten wykonuje się wtedy, gdy chrząstka stawu jest wytarta, niezdolna do dalszej pracy i zużyta. Innymi słowy, przeprowadza się go, jeśli u pacjenta stwierdzono częściowe lub całkowite zużycie stawu.

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego trwa zazwyczaj 1-2 godziny. Najczęściej stosuje się znieczulenie rdzeniowe lub ogólne (czyli narkozę). Lekarz usuwa wadliwe fragmenty stawu albo jego całość, a następnie przytwierdza sztuczne elementy przy pomocy cementu chirurgicznego. Potem kolano zostaje zszyte i zabandażowane, zaś pacjent przez kilka dni musi pozostać w szpitalu.

Rodzaje endoprotez stawu kolanowego

Ze względu na zakres wymiany stawu protezy dzieli się na:

• częściową – wymieniana jest tylko część kolana; dzieje się tak, kiedy kości pacjenta nie są jeszcze całkowicie zużyte, tylko część z nich jest niezdolna do dalszego funkcjonowania; 
• całkowitą – zastępuje się niezdolne do funkcjonowania części stawów; najdalszą część kości udowej zastępuje się wtedy metalowym elementem, kość piszczelowa budowana jest na nowo z plastikowo-metalowej części, a na rzepce umieszcza się plastikową nakładkę.

Ze względu na sposób mocowania endoprotezy dzielimy na:

• endoprotezy bezcementowe, czyli mocowane bezpośrednio w kości;
• endoprotezy cementowe, które są mocowane przy pomocy kostnego cementu;
• endoprotezy hybrydowe, gdy jeden element mocowany jest przy użyciu cementu, drugi zaś metodą bezcementową.

Ze względu na stopień wiązania elementu piszczelowo-udowego endoprotezy dzielimy na:

• niezwiązane,
• półzwiązane,
• zawiasowe.

Przygotowanie do wstawienia endoprotezy stawu kolanowego

Przed wykonaniem operacji wstawienia endoprotezy stawu kolanowego zaleca się wykonanie kompletu badań kontrolnych. Specjaliści najczęściej zalecają badanie moczu, morfologię, jonogram (badanie elektrolitów) oraz EKG. Jednak w przypadku, gdy operacja uwarunkowana jest chorobą pacjenta, wskazane jest wykonanie również kompletu specjalistycznych badań.

Przygotowując się do zabiegu wstawienia endoprotezy stawu kolanowego pacjent powinien wykonać szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Na dziesięć dni przed zabiegiem nie można zażywać środków zawierających kwas acetylosalicylowy (może to bowiem doprowadzić do nadmiernego krwawienia podczas operacji). Warto też wykonać komplet zabiegów i badań stomatologicznych (tak, żeby wykluczyć wszelkie stany zapalne zębów).

Warto także przygotować sobie kule lub balkonik, który będzie konieczny w czasie rekonwalescencji.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania zabiegu?

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego nie może być wykonana, gdy pacjent jest chory. Wszelkie infekcje czy stany zapalne sprawią, że operacja zostanie przełożona. W dniu planowanego zabiegu nie należy niczego pić ani jeść.

Pacjent musi też poinformować lekarza o wszystkich swoich chorobach, uczuleniach i schorzeniach (także tych niezwiązanych z układem kostno-stawowym).

Rehabilitacja po operacji kolana

Już w pierwszej dobie po zabiegu następuje pionizacja, czyli stawianie pacjenta na nogi i nauka chodzenia o kulach lub balkoniku. Następnie konieczna jest rehabilitacja, podczas której pacjent ćwiczy pod okiem rehabilitanta.
Całkowity okres rekonwalescencji wynosi średnio trzy miesiące. Osoby wykonujące pracę siedzącą wracają do swoich obowiązków szybciej niż osoby pracujące fizycznie.

Po zabiegu należy owinąć kończynę bandażem. Osoby szczupłe zamiennie mogą zastosować plastry, a osoby z nadwagą – pończochy przeciwżylakowe. Ma to pomóc w ustabilizowaniu wymienionego stawu i szybszym powrocie do formy.

Przykładowe ćwiczenia po endoprotezoplastyce kolana:

1. Tuż po operacji wykonuje się ćwiczenia mięśnia czworogłowego. Wystarczy napiąć mięśnie uda i spróbować wyprostować nogę w kolanie utrzymując pozycję przez kilka sekund. Potem można próbować np. unosić wyprostowane nogi lub zginać je w stawie skokowym.
2. Nieco później przechodzi się do ćwiczeń w pozycji siedzącej (typu zginanie kolan z podparciem i bez).
3. Potem pacjent musi wyćwiczyć chodzenie przy pomocy balkonika lub kul ortopedycznych. By następnie z ich pomocą przejść do wchodzenia i schodzenia po schodach.
4. W dalszych etapach przyjdzie pora na bardziej zaawansowane ćwiczenia i czynności. Wśród ewentualnych ćwiczeń może się znaleźć to, polegające na zginaniu kolana w pozycji stojącej (pacjent opiera się o balkonik lub kule).
5. Po 4-6 tygodniach od zabiegu można pomyśleć o ćwiczeniach oporowych, stopniowo zwiększając opór (obciążniki, które mocuje się na rzepach wokół kostek, można kupić np. w sklepie sportowym). Gdy pacjent stopniowo odzyska siły, może wprowadzić do swojego harmonogramu także ćwiczenia wykonywane na rowerze stacjonarnym (to dobry sposób na odzyskanie siły w mięśniach i poprawę ruchomości kolana).

Po ćwiczeniach pacjent może odczuwać ból i obrzęk kolana. Można je zmniejszyć np. poprzez unoszenie nogi czy przykładanie okładów z lodu zawiniętego w ręcznik.

Jakie mogą być powikłania po operacji endoprotezy kolana?

Po wszczepieniu endoprotezy może wystąpić alergia na któryś z wszczepionych elementów. Jeśli po wykonanym zabiegu pacjent zacznie odczuwać swędzenie skóry lub zauważy wysypkę, trzeba wykonać tzw. skórne testy płatkowe.

Po zabiegu możliwe jest również wystąpienie bólu kolana (wrażenie rozpychania). Może to świadczyć np. o zakażeniu lub obluzowaniu protezy. W przypadku takich dolegliwości należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który wykonywał dany zabieg.

Niepokojącymi sygnałami są też obrzęk, zaczerwienie czy gorączka. Nie są to jednak częste sytuacje.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o endoprotezoplastykę stawu kolanowego

• Ile kosztuje endoproteza kolana?

  Endoprotezoplastyka całkowita stawu kolanowego kosztuje od 10 tys. zł do 28 tys. zł (ceny na podstawie danych z 37 klinik oraz od 20 lekarzy). Endoprotezoplastyka częściowa stawu kolanowego kosztuje od 10 tys. zł do 27 tys. zł (ceny na podstawie danych z 16 klinik oraz od 13 lekarzy). Sprawdż ceny w swoim mieście!

• Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie kolana?

  Chodzenie o kulach łokciowych trwa zazwyczaj do 5–6 tygodni od zabiegu. Po 7 tygodniach wprowadza się ćwiczenie chodzenia o jednej kuli, zaś po opanowaniu równowagi i odbudowaniu siły mięśni nóg, odrzuca się w ogóle kule. Jednak wszystko jest sprawą indywidualną. Stąd konkretne zalecenia po endoprotezie stawu kolanowego wyznacza fizjoterapeuta. Robi to w oparciu o postępy rehabilitacji i aktualną kondycję zdrowotną pacjenta.

• Jakie zabiegi po wstawieniu endoprotezy kolana?

  Po wstawieniu endoprotezy kolana można stosować zabiegi, których celem jest zmniejszenia obrzęku i bólu, a także przyspieszenia gojenia tkanek miękkich. Wśród zalecanych zabiegów są np. krioterapia, z użyciem pola magnetycznego, z użyciem lasera, masaż aparatem uciskowym.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także chcesz poddać się endoprotezoplastyce stawu kolanowego, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę spośród 16 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)