Tomografia a rezonans magnetyczny - czym się różnią?

Obrazowanie metodą tomografii komputerowej (TK lub CT) oraz za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI) to techniki, które z punktu widzenia pacjenta są do siebie bardzo podobne, głównie ze względu na sam przebieg obrazowania. W jednym i drugim przypadku pacjent przebywa bowiem w aparacie o sporych rozmiarach i jest proszony o zachowanie nieruchomej pozycji zwykle przez kilka minut. Są to jednak badania, które różnią się między sobą zastosowaną do obrazowania technologią, a także przeznaczeniem.

Na czym polega obrazowanie metodą tomografii komputerowej?

Badanie za pomocą tomografu wykorzystuje promieniowanie jonizujące, które jest emitowane przez lampę rentgenowską obracającą się wokół ciała pacjenta - porusza się ona po okręgu prostopadłym do ciała leżącego w trakcie badania człowieka. Lampa ta wykonuje serię prześwietleń wiązką promieniowania, która jest równoległa do obrazowanej płaszczyzny. W obręczy tomografu, w której umieszczona lampa RTG zamontowane są również detektory, które rejestrują stopień pochłaniania promieniowania jonizującego po jego przejściu przez tkanki ciała - narządy w ludzkim ciele różnią się pod względem pochłaniania promieniowania, ponieważ mają różną gęstość.

Dane zebrane przez detektory są gromadzone na dysku komputera, gdzie następuje proces ich przetwarzania. Na podstawie analizy ilości pochłoniętego promieniowania przy naświetlaniu ciała z danej strony, za pomocą programu komputerowego otrzymywane są czarno-białe obrazy przedstawiające kolejne przekroje badanego narządu. Celem badania tomograficznego jest właśnie uzyskanie przekrojów narządu objętego procesem diagnostycznym. 

Kiedy lekarz zaleca tomografię komputerową?

Tomografia komputerowa znajduje zastosowanie w diagnostyce struktur śródczaszkowych (jest badaniem wykonywanym niezwłocznie przy podejrzeniu udaru mózgu), przy ocenie zaawansowania procesu nowotworowego, a także w specjalistycznym postępowaniu w przypadku podejrzenia bądź miniotorowania schorzeń w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej (np. choroby śródmiąższowe płuc, choroby wątroby i trzustki). 

Na czym polega badanie obrazowe z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego?

W badaniu MRI do uzyskania obrazu wykorzystywane jest pole magnetyczne o dużym natężeniu, które jest wytwarzane przez magnes - im silniejsza jest moc magnesu, tym lepsza jakość uzyskanego obrazu. Kiedy pacjent zostaje umieszczony w aparacie rezonansu magnetycznego, w jego kierunku emitowane są fale radiowe. Fale radiowe mają zdolność oddziaływania na protony - jony wodorowe, które znajdują się w ludzkim ciele, co powoduje ich namagnesowanie. Gdy zakończona zostaje emisja fal radiowych, protony powracają do stanu sprzed ich pobudzenia i w tym momencie same stają się źródłem sygnału radiowego, który jest rejestrowany przez komputer. Sygnał ten jest następnie przetwarzany na obraz medyczny. Można ogólnie stwierdzić, że badanie MRI rejestruje oddziaływanie pola magnetycznego na ludzki organizm. 

Poddanie się diagnostyce z wykorzystaniem MRI jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne, ale warto wiedzieć, że istnieją bezwzględne przeciwwskazania do jego wykonania. Posiadanie rozrusznika serca czy też innego urządzenia stymulującego pracę serca dyskwalifikuje pacjenta z możliwości poddania się badaniu MRI. Podobnie jest w przypadku innych wszczepionych urządzeń elektronicznych - aparat słuchowy, pompa insulinowa, klipsy metalowe wewnątrzczaszkowe, neurostymulatory itd.w

W jakich przypadkach wybiera się rezonans magnetyczny?

Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego znajduje obecnie szerokie zastosowanie w diagnostyce schorzeń, które w szczególności obejmują swoją lokalizacją  ośrodkowy układ nerwowy, układ kostno - stawowy, kręgosłup czy jamę brzuszną.

Zalety i wady tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego

Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny to dwie popularne metody diagnostyczne, które mają swoje unikalne zalety ale również ograniczenia. Wybór między nimi zależy od rodzaju badania, celu diagnostycznego i stanu pacjenta.

Zalety i ograniczenia tomografii komputerowej (TK)

Zalety tomografii komputerowej:

• Szybkość badania - TK trwa zaledwie kilka minut, co jest szczególnie ważne w sytuacjach nagłych, takich jak urazy czy udary.
• Doskonała wizualizacja kości i płuc - tomografia świetnie obrazuje struktury twarde, takie jak kości, a także narządy klatki piersiowej, np. płuca.
• Dostępność - TK jest szeroko dostępne i często wybierane jako pierwsze badanie obrazowe.
• Wysoka precyzja w ocenie narządów - szczególnie w diagnostyce jamy brzusznej, klatki piersiowej oraz naczyń krwionośnych (np. w angiografii TK).

Ograniczenia tomografii komputerowej:

• Promieniowanie rentgenowskie - TK wykorzystuje promieniowanie jonizujące, co może być szkodliwe przy częstym stosowaniu, szczególnie u dzieci i kobiet w ciąży.
• Mniejsza dokładność w badaniu tkanek miękkich -TK jest mniej precyzyjne niż MRI w obrazowaniu mięśni, stawów czy mózgu.
• Potrzeba kontrastu - w niektórych przypadkach konieczne jest podanie środka kontrastowego, który może wywołać reakcje alergiczne lub obciążyć nerki.

Korzyści i ograniczenia rezonansu magnetycznego (MRI)

Korzyści MRI:

• Brak promieniowania - MRI wykorzystuje pole magnetyczne i fale radiowe, co czyni je bezpiecznym, nawet przy częstym stosowaniu.
• Precyzja w obrazowaniu tkanek miękkich MRI doskonale obrazuje mózg, rdzeń kręgowy, stawy, mięśnie oraz narządy wewnętrzne.
• Wszechstronność diagnostyczna - idealne do oceny zmian nowotworowych, stanów zapalnych oraz uszkodzeń tkanek miękkich.
• Zaawansowane techniki - możliwość wykorzystania specjalistycznych metod, takich jak funkcjonalny MRI (fMRI), angiografia MR czy spektroskopia.

Ograniczenia MRI:

• Czas trwania badania - MRI może trwać od 20 do 60 minut, co może być problematyczne dla pacjentów z klaustrofobią lub trudnościami w utrzymaniu nieruchomej pozycji.
• Dostępność i koszt - MRI jest mniej dostępne niż TK, a badania są zazwyczaj droższe.
• Przeciwwskazania - badania nie można przeprowadzić u pacjentów z metalowymi implantami (np. rozrusznikiem serca, klipsami naczyniowymi).
• Dźwięki aparatu - MRI generuje głośne dźwięki, co może być niekomfortowe dla pacjenta, choć stosuje się słuchawki wygłuszające.

Czy tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny są komfortowe dla pacjenta?

TK jest szybkim i stosunkowo komfortowym badaniem. Pacjent leży na stole, który przesuwa się przez szeroki pierścień aparatu, co jest mniej klaustrofobiczne niż w przypadku MRI. Dźwięki urządzenia są ciche, a badanie wymaga minimalnego wysiłku ze strony pacjenta. Jeśli stosowany jest kontrast, mogą wystąpić chwilowe uczucie ciepła lub metaliczny posmak w ustach.

MRI wymaga dłuższego czasu spędzonego w wąskim tunelu urządzenia, co może być problematyczne dla osób z klaustrofobią. Aparat emituje głośne dźwięki, ale pacjent otrzymuje słuchawki lub zatyczki do uszu, które redukują hałas. Badanie wymaga absolutnego bezruchu, co może być trudne dla dzieci, osób starszych lub z dolegliwościami bólowymi. Dla zwiększenia komfortu pacjenta wiele nowoczesnych urządzeń MRI ma otwarte konstrukcje lub przestronniejsze tunele.

Co wybrać – TK czy MRI?

Tomografia komputerowa jest idealna w sytuacjach nagłych, kiedy liczy się szybkość badania i ocena struktur takich jak kości, płuca czy jamy brzusznej.

Badanie MRI to lepszy wybór w przypadku diagnostyki tkanek miękkich, mózgu, stawów czy serca, mimo dłuższego czasu badania. 

Ile trwa badanie TK, a ile MRI?

Czas trwania badania tomografii komputerowej:

Samo skanowanie zazwyczaj trwa kilka sekund do kilku minut, co czyni TK jedną z najszybszych metod diagnostycznych. Wliczając przygotowanie pacjenta, np. podanie środka kontrastowego, badanie może zająć około 10–20 minut.

Czas trwania badania MRI (rezonansu magnetycznego):

Samo badanie trwa od 20 do 60 minut, w zależności od badanego obszaru i rodzaju procedury. Jeśli stosuje się zaawansowane metody, takie jak kontrastowanie, fMRI (funkcjonalny rezonans) lub angiografia MR, czas badania może się wydłużyć.

Bibliografia: www.nationalmssociety.org; www.radiologyinfo.org