Kolposkopia

Co to jest kolposkopia?

Badanie kolposkopowe, wykonywane za pomocą przyrządu optycznego zwanego kolposkopem, polega na ocenie dolnego odcinka dróg rodnych kobiety, a w tym pochwowej części szyjki macicy, pochwy i sromu. Jest bezbolesne, nieinwazyjne, a czas jego trwania wynosi zaledwie kilkanaście minut. Celem wykonania kolposkopii jest przede wszystkim diagnostyka stanów przednowotworowych w okolicy dolnych dróg rodnych.

W trakcie kolposkopii, pochwy bądź innego obszaru, specjalista może uwidocznić w trójwymiarze dolny odcinek dróg rodnych w nawet 50-krotnym powiększeniu. Właśnie dlatego ocena takich parametrów jak struktura i zabarwienie nabłonka czy stan naczyń krwionośnych jest w przypadku tego badania o wiele łatwiejsza i dająca lepsze rezultaty niż standardowe badanie ginekologiczne.

Dlaczego wykonuje się kolposkopię?

Głównym celem badania kolposkopowego jest ocena tzw. strefy przekształceń, czyli granicy nabłonka płaskiego, który pokrywa ściany i sklepienia pochwy z nabłonkiem gruczołowym z kanału szyjki macicy. To właśnie w tym obszarze dochodzi do większości zmian chorobowych szyjki macicy – przede wszystkim tych o najgroźniejszym przebiegu. Dzięki kolposkopii możliwe jest poznanie lokalizacji i zasięgu ewentualnych zmian oraz zidentyfikowanie okolic, w których choroba będzie nasilać się najbardziej. Dokładność, na którą pozwala to badanie, ułatwia szybkie i nieinwazyjne zdiagnozowanie wczesnych etapów zakażenia wirusami HPV. Z kolei kolposkopia, podczas której pobierane są wycinki do badania histopatologicznego, posłużyć może jako sposób wykrywania zmian przednowotworowych, niewidocznych gołym okiem i niewywołujących objawów klinicznych.

Wskazania do kolposkopii

Kolposkopia jest zalecana przez lekarza ginekologa najczęściej na skutek nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego. Jej celem jest wówczas bardziej szczegółowa ocena zmian w obszarze szyjki macicy. Procedura ta znajduje też zastosowanie w przypadku wykrycia podczas badania ginekologicznego zmian o podejrzanym wyglądzie. Kolposkopia to również element diagnostyki HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego. Wskazaniem do jej przeprowadzenia jest także występowanie u pacjentki krwawień po współżyciu, nawracające infekcje dróg rodnych, ektopia szyjki macicy, a także podejrzenie zmian przednowotworowych w okolicy sromu i pochwy.

Wskazania do badania kolposkopowego:

• nieprawidłowy wynik cytologii,
• krwawienia po współżyciu,
• zdiagnozowana nadżerka na szyjce macicy,
• obecność bądź podejrzenie infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego HPV,
• zmiany o charakterze kłycin w obszarze sromu,
• nawracające infekcje dróg rodnych,
• podejrzenie zmian przednowotworowych bądź nowotworowych w obrębie dolnych dróg rodnych.

Kolposkopia w wykrywaniu raka szyjki macicy

Należy przy tym podkreślić, że badanie kolposkopowe to skuteczna metoda diagnostyki w przypadku podejrzenia zmian przednowotworowych lub nowotworowych. Dzięki kolposkopowi, który pozwala nawet na 50-krotne powiększenie obrazu, możliwe jest wykrycie nie tylko polipów macicy, brodawczaków, ale i raka szyjki macicy – który nieleczony prowadzi do śmierci. Jeśli zmiany przednowotworowe zostaną wykryte i usunięte na odpowiednio wczesnym etapie, tj. zanim dojdzie do rozwoju inwazyjnego nowotworu, pacjentka może liczyć na 100% skuteczność leczenia.

Przygotowanie do kolposkopii

Przygotowanie do kolposkopii nie różni się od przygotowania do zwykłego badania ginekologicznego. Zaleca się, by zostało wykonane w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego, tuż po zakończeniu krwawienia menstruacyjnego. Pacjentki powinny również pamiętać o powstrzymywaniu się od współżycia oraz przerwaniu stosowania leków dopochwowych 24–48 godzin przed badaniem. Przed kolposkopią odradza się także wykonywanie irygacji pochwy.

Kolposkopia – przygotowanie do badania:

• zaplanuj badanie w pierwszej połowie cyklu,
• powstrzymaj się od współżycia min. 24–48 godzin przed badaniem,
• przerwij stosowanie leków dopochwowych min. 24–48 godzin przed kolposkopią,
• nie wykonuj irygacji pochwy ok. 7 dni przed wizytą u ginekologa.

Proces kolposkopii krok po kroku

Kolposkopia polega na ocenie wzrokowej powierzchni szyjki macicy oraz ścian pochwy i sromu w kilkukrotnym powiększeniu i odpowiednim oświetleniu. Kolposkop pozwala na szczegółową obserwację nabłonka i naczyń krwionośnych, a w tym m.in. ich budowę i przejrzystość. Oprócz analizy wizualnej specjaliści wykonują w trakcie badania próby barwnikowe. Badanie zajmuje zaledwie kilkanaście minut i jest wykonywane na fotelu ginekologicznym. Jego wyniki są dostępne praktycznie od razu.

Etapy kolposkopii:

1. Wprowadzenie do pochwy wziernika (tubusa optycznego), który pozwala na uzyskanie trójwymiarowego i powiększonego obrazu pochwy;
2. Usunięcie wydzieliny pochwowej z wykorzystaniem soli fizjologicznej – w celu wykonania drugiej obserwacji;
3. Przemycie szyjki macicy roztworem kwasu octowego lub kwasu mlekowego i wykonanie trzeciej, ostatniej obserwacji;
4. Pobranie wycinka w znieczuleniu miejscowym – w przypadku podejrzenia poważnych zmian chorobowych;
5. Barwienie szyjki macicy jodyną (często).

Co obejmuje kolposkopia z biopsją?

Kolposkopia z biopsją to inaczej kolposkopia z weryfikacją histopatologiczną. W takim badaniu, oprócz jego standardowych elementów, uwzględnia się dodatkowo biopsję celowaną – pobranie wycinków, czyli fragmentów tkanki z szyjki macicy. Po utrwaleniu pozyskanego materiału jest on przekazywany do laboratorium, w którym patomorfolog poddaje go dokładnej ocenie pod mikroskopem. Następnie, na podstawie wyniku histopatologicznego po kolposkopii, lekarz ginekolog ocenia stan zdrowia pacjentki i jeśli pojawia się taka konieczność, wdraża odpowiednie kroki terapeutyczne.

Pobrany podczas kolposkopii wycinek tkanki, który następnie jest analizowany w laboratorium, wykazuje, czy w organizmie pacjentki występuje zmiana chorobowa lub czy została ona całkowicie usunięta (w przypadku badania kontrolnego pozabiegowego). Biopsja pomaga także w planowaniu operacji: dzięki niej specjaliści mogą sprawdzić, jak duże jest wykryte wcześniej ognisko zapalne.

Co oznaczają wyniki kolposkopii?

Uzyskane dzięki kolposkopii obrazy dzieli się na obrazy prawidłowe, czyli prawidłowy nabłonek płaski, nabłonek walcowaty i prawidłową strefę przekształceń nabłonkowych oraz na obrazy nieprawidłowe, do których należy m.in. nieprawidłowy nabłonek gruczołowy, nadmierne nieprawidłowe unaczynienie, punkcikowanie czy mozaika. Za pomocą kolposkopii uwidaczniane są też zmiany zapalne i zakażenia bakteryjne, nadżerki prawdziwe, zmiany łagodne związane z HPV, zmiany zanikowe, rogowacenie białe, endometrioza, polipy szyjki macicy czy ektopia doczesnowa. 

Prawidłowy wynik kolposkopii:

• prawidłowy nabłonek płaski,
• prawidłowy nabłonek walcowaty,
• uwidoczniona prawidłowa strefa przekształceń nabłonkowych.

Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe:

• znaczne zbielenie nabłonka po próbie z kwasem octowym,
• punkcikowanie,
• mozaika,
• niewyraźne granice zmiany,
• nabłonek jodonegatywny,
• nieprawidłowy nabłonek gruczołowy,
• nadmierne nieprawidłowe unaczynienie.

Inne obrazy kolposkopowe:

• zmiany zapalne,
• zakażenia bakteryjne,
• zmiany zanikowe,
• zmiany łagodne związane z HPV,
• nadżerki prawdziwe,
• rogowacenie białe,
• endometrioza,
• polipy szyjki macicy,
• ektopia doczesnowa.

Potencjalne ryzyka i skutki uboczne kolposkopii

Badanie kolposkopowe jest nieinwazyjne i bezpieczne, w związku z czym ewentualne powikłania po jego wykonaniu pojawiają się niezwykle rzadko – jeśli do nich dochodzi, to jedynie w przypadku pobrania wycinków z tarczy szyjki macicy. Możliwe skutki uboczne kolposkopii z biopsją to intensywne krwawienia oraz infekcja dróg rodnych. Zauważenie u siebie takich zmian, a także dreszczy, gorączki, czy silnych bólów podbrzusza wymaga jak najszybszej konsultacji z lekarzem ginekologiem.

Co robić po kolposkopii?

Zalecenia po kolposkopii dotyczą tak właściwie wyłącznie badania z biopsją: wskazane jest wówczas powstrzymywanie się od współżycia oraz od stosowania globulek dopochwowych i tamponów kilka dni po zrealizowanej procedurze. Powrót do normalnych, codziennych czynności jest możliwy zaraz po badaniu.

Czy kolposkopia jest bolesna?

Standardowa kolposkopia, bez biopsji, nie powoduje u pacjentki dolegliwości bólowych. Ewentualny lekki ból, a raczej dyskomfort może pojawić się wyłącznie w trakcie umieszczenia wziernika w drogach rodnych – choć i wtedy nie powinno do niego dojść: lekarze stosują lubrykanty eliminujące ryzyko wystąpienia dolegliwości bólowych. W przypadku, kiedy pobierany jest wycinek, możliwe jest odczucie delikatnego pieczenia.

Jak długo czeka się na wyniki kolposkopii?

Wyniki kolposkopii, podczas której nie pobrano wycinków do badania histopatologicznego, są dostępne natychmiast po wykonanym badaniu. W przypadku kolposkopii z biopsją pacjentki muszą zaczekać na rezultaty przeprowadzonej procedury mniej więcej 2 tygodnie.

Kolposkopia – cena

Koszt wykonania kolposkopii różni się w przypadku rozmaitych klinik. Najczęściej wynosi kilkaset złotych (200–500 zł), choć w wybranych placówkach cena badania może być znacznie wyższa, przekraczająca 1000 zł.

Najczęstsze pytania na temat kolposkopii

• Czym jest kolposkopia i kiedy jest zalecana?

  Kolposkopia to badanie diagnostyczne, które pozwala lekarzowi na dokładne obejrzenie szyjki macicy, pochwy i sromu pod dużym powiększeniem, co umożliwia lepszą ocenę ewentualnych zmian patologicznych. Zazwyczaj jest zalecana po otrzymaniu nieprawidłowych wyników cytologii.

• Czy kolposkopia boli?

  Większość kobiet odczuwa kolposkopię jako lekko niewygodną, ale nie bolesną. Możliwe są dyskomfort lub lekkie skurcze podobne do menstruacyjnych. Jeśli podczas kolposkopii wykonuje się biopsję, może wystąpić lekkie pieczenie lub kłucie.

• Czy potrzebuję kogoś, kto odprowadzi mnie do domu po kolposkopii?

  Kolposkopia to zazwyczaj ambulatoryjny zabieg, który nie wymaga sedacji, więc większość kobiet może sama wrócić do domu. Jednak, jeśli odczuwasz duży dyskomfort lub stres, pomoc bliskiej osoby może być wsparciem.

• Jakie są kroki po wykonaniu kolposkopii?

  Po kolposkopii, lekarz może zalecić czekanie na wyniki biopsji, jeśli została wykonana. Na podstawie tych wyników lekarz zaplanuje dalsze leczenie lub kontrole. W przypadku wykrycia zmian przedrakowych lub rakowych, mogą być potrzebne dodatkowe interwencje.