Leczenia chrapania i bezdechu sennego

Co to jest chrapanie?

Chrapanie to, najprościej rzecz ujmując, nieprawidłowy odgłos pojawiający się przy oddychaniu, przede wszystkim podczas snu. Wywołuje go wibracja języczka i podniebienia miękkiego przy wdechu, gdy przepływ powietrza przez drogi oddechowe jest utrudniony. Sporadyczne chrapanie nie jest powodem do niepokoju, ale gdy staje się conocną normą, może doprowadzić do zaburzeń snu, zmęczenia mimo kilku godzin odpoczynku oraz niedotlenienia organizmu.

Zlekceważone i nieleczone może skutkować niebezpiecznymi dla zdrowia bezdechami sennymi. Bezdech polega na tym, że po serii coraz głośniejszych chrapnięć następuje cisza zakończona nagłym pojedynczym chrapnięciem. 

Specjaliści oceniają, że chrapie co najmniej 30 proc. ludzi. Częściej są to mężczyźni (80 proc.) niż kobiety (te najczęściej zaczynają chrapać w okresie menopauzy). Cierpiących z jego powodu jest jednak znacznie więcej. 

Dźwięki, które z siebie wydaje osoba chrapiąca, mogą sięgać nawet 90 decybeli. To porównywalne z pracą kosiarki do trawy. Śpiącego z chrapiącym może to kosztować nawet półtorej godziny snu w ciągu każdej nocy.

Przyczyny chrapania

Gdy zasypiamy, błona mięśniowa współtworząca ścianę gardła wiotczeje. To powoduje, że tylna część gardzieli opada i dotyka nasady języka. Przez powstałą w ten sposób szczelinę można normalnie oddychać. Gdy jednak drogi oddechowe nie są drożne, śpiący ma problem z nabraniem powietrza. Powietrze, przeciskając się do płuc, wprawia języczek i podniebienie miękkie w głośne drżenie.

Wśród przyczyn chrapania wymienia się:

• nieprawidłowości w budowie układu oddechowego, m.in. krzywa przegroda nosowa, powiększone migdały, wydłużone podniebienie miękkie, przerost języczka, niewłaściwa budowa gardła,
• stan zapalny dróg oddechowych,
• zapalenie zatok,
• astma, 
• niedrożność nosa, np. z powodu polipów,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• picie alkoholu,
• palenie papierosów.

Chrapanie może się nasilać także z powodu niewłaściwej diety. Powodem chrapania, poza alkoholem, mogą być także fast foody i produkty bogate w tłuszcz, produkty instant, napoje gazowane, słodycze, czerwone mięso i wysokoprzetworzone wędliny, a także produkty wywołujące alergię, z powodu której dochodzi do opuchnięcia gardła.

Dlaczego moje dziecko chrapie?

Takie pytanie zadają sobie często rodzice. Czasem przyczyną chrapania dziecka jest po prostu infekcja. Chrapanie ustaje więc, gdy ta minie. Gdy dziecko chrapie niezależnie od stanu zdrowia, powodem mogą być nieprawidłowości anatomiczne w budowie migdałków, ich przerost lub tzw. trzeci migdał. Może być konieczne jego usunięcie, bo grozi problemami z przełykaniem pokarmów, bezdechami nocnymi, częstymi infekcjami, a nawet astmą oskrzelową. Gdy dziecko chrapie nawet wtedy, gdy nie śpi, może chodzić o wiotkość krtani, która jest spowodowana niepełnym rozwinięciem jej elementów chrzęstnych. Dziecku mogą dokuczać duszności, świszczący oddech, jak również często pojawiające się infekcje górnych dróg oddechowych. Zaburzenie na szczęście często mija samo. Wraz z rozwojem dziecka elementy chrzęstne odpowiednio się wykształcą i wzmocnią.

Ciąża i chrapanie

Chrapanie to także dolegliwość spotykające kobiety w ciąży. Wynika ze zbyt wysokiego poziomu estrogenu mogącego powodować przekrwienie i obrzęk śluzówek nosa. 

Inną przyczyną chrapania u kobiet w ciąży jest nadmierny przyrost masy ciała. Szczególnie trudno robi się pod koniec ciąży, gdy duży już ciążowy brzuch uciska narządy wewnętrzne, w tym przeponę i utrudnia oddychanie. 

Sposoby na chrapanie

Komu zdarzyło się spać u boku osoby chrapiącej, wie, że przekazywane z pokolenia na pokolenie domowe sposoby na chrapanie (gwizdanie, cmokanie) pomagają na bardzo krótko. Często krócej niż czas potrzebny, by twardo usnąć.

Pomóc może natomiast całkowita zmiana przyzwyczajeń dotyczących snu i w ogóle trybu życia. Oto kilka zasad:

• Śpij na boku zamiast na wznak, gdy język opada, a otwarte usta zwężają kanał nosogardła oraz cieśń gardła; w utrzymaniu prawidłowej pozycji może pomóc położony za sobą zrolowany koc lub twarda poduszka;
• Wielką poduchę zamień na mały "jasiek"; to zapobiega zaginaniu osi szyi, więc będziesz łatwiej oddychać;
• Spróbuj podnieść nieco wezgłowie łóżka, by głowa była nieco wyżej od stóp; to także ułatwi oddychanie;
• Wywietrz porządnie sypialnię przed snem i zadbaj, by powietrze nie było zbyt suche;  najkorzystniejsza wilgotność w niej to 40 – 60 proc.;
• Schudnij; tkanka tłuszczowa odkłada się także na ścianach gardła;
• Porzuć alkohol i papierosy; alkohol wypity dwie godziny przed snem powoduje wiotczenie gardła i języka; nikotyna przyczynia się do zalegania śliny w krtani i tchawicy; to prowadzi do podrażnienia gardła i powoduje obrzęk śluzówki, a to z kolei utrudnia prawidłowy przepływ powietrza do płuc.

Specjaliści zalecają także ćwiczenia, które mogą pomóc. Chodzi o swoistą gimnastykę języka:

• naciskaj czubkiem języka na podniebienie i przesuwaj języka do tyłu;
• przyssij język do podniebienia i naciskaj na nie całym językiem;
• naciskaj dolną stronę języka do dolnej powierzchni jamy ustnej i jednocześnie dotykaj czubkiem języka przednich, dolnych zębów;
• unieś tylną część podniebienia i języczka wymawiając jednocześnie głoskę "A".

Można także skorzystać z dostępnych w aptekach środków na chrapanie, powodujących zmianę napięcia tkanek tylnej ściany gardła. Są to: tabletki na chrapanie (w formie naturalnych suplementów diety), preparaty w formie sprejów do gardła lub nosa, listki przyklejane do podniebienia, plastry na nos.

Czym grozi nieleczone chrapanie?

Gdy chrapanie zdarza się sporadycznie, przy okazji przeziębienia, po szczególnie męczącym dniu lub zakrapianej alkoholem imprezy, powodów do zmartwienia nie ma. Gdy towarzyszy nam co noc, nie należy go lekceważyć. I to nie tylko gdy śpiący u naszego boku zaobserwuje, że zdarza się nam tracić oddech podczas snu na długie sekundy. Wtedy mamy już bezdech senny. Nawet bez niego conocne chrapanie staje się dla nas niebezpieczne.

Skutki ustawicznego chrapania

• Czujesz nieustanne zmęczenie, mimo kilkugodzinnego odpoczynku. Masz w związku z tym kłopoty z koncentracją, pojawia się nerwowość, a nawet agresja.
• Cierpisz na bóle głowy.
• Jeśli jesteś kobietą, tracisz zainteresowanie seksem, jeśli mężczyzną – możesz mieć kłopoty z erekcją.
• Cierpisz na nadciśnienie.
• Pojawia się arytmia serca.
• Może dojść do zawału serca.
• Możesz dostać udaru.
• Zwiększa się ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2.

U lekarza od chrapania

Powtarzającego się z dużą częstotliwością chrapania nie wolno lekceważyć. Powinno ono skłonić pacjenta do wizyty u laryngologa. Ten ustali, jakie są przyczyny chrapania. Może być potrzebna np. rynomanometria, czyli badanie drożności przewodów nosowych. Inne wykonywane badania to fiberoendoskopia, czyli endoskopia nosa, gardła, migdałków i krtani oraz tomografia komputerowa, najlepiej 3D. 

Jeśli lekarz nie stwierdzi wad anatomicznych w obrębie dróg oddechowych (np. skrzywiona przegroda nosowa, przerost migdałków, polipy), które można usunąć chirurgicznie, może być konieczna pełna diagnostyka snu. Odbywa się to w warunkach domowych lub w tzw. laboratoriach snu. 

W domu, przy pomocy wypożyczonej pacjentowi aparatury przez całą dobę rejestruje się stopień dotlenienia krwi, dźwięki chrapania, zmiany częstości tętna i pozycji ciała. W warunkach szpitalnych sprzęt jest bardziej specjalistyczny i kontroluje więcej parametrów. 

Jakie badania na chrapanie?

Przy pełnej, prowadzonej w warunkach szpitalnych diagnostyce snu, pacjent ma wykonane następujące badania, które pozwalają ustalić pełen obraz przebiegu snu:

• EEG – ocena bioelektrycznej aktywności mózgu,
• EMG – ocena napięcia mięśniowego,
• EOG – rejestracja ruchów gałek ocznych,
• EKG – zapis miarowości pracy serca,
• rejestracja przepływu powietrza,
• monitorowanie oddychania,
• pulsoksymetria i gazometria krwi tętniczej,
• rejestr głośności chrapania za pomocą mikrofonu,
• ruchy oddechowe klatki piersiowej.

Leczenie chrapania

Wdrażane leczenie zależy od wyników przeprowadzonej diagnostyki.

Jeśli winne są wady anatomiczne dróg oddechowych (skrzywiona przegroda nosowa, przerost migdałków, polipy), można je usunąć chirurgicznie. Takie leczenie może się odbyć w ramach NFZ. W warunkach ambulatoryjnych lub na szpitalnym oddziale chirurgii jednego dnia. 

Może być także potrzebna operacja na chrapanie. UPPP, czyli chirurgiczna plastyka języczka, podniebienia i gardła polega na wycięciu nadmiaru błony śluzowej podniebienia wraz z częścią języczka (w razie potrzeby także migdałkami podniebiennymi) oraz nacięciu łuków podniebiennych. 

Również może być refundowana przez NFZ. To jednak zabieg wymagający znieczulenia i hospitalizacji, z długim procesem gojenia.

Nowoczesne metody leczenia chrapania

Cierpiącym z powodu chrapania w sukurs przychodzi nauka. 

W przypadku, gdy chrapanie ma podłoże anatomiczne, rozwiązaniem może być leczenie zabiegowe. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele małoinwazyjnych technik zabiegowego leczenia chrapania i bezdechu sennego, w tym korekcja małżowin nosowych metodą Celon lub laserem diodowym, a także techniką koblacji z zastosowaniem fal radiowych i niskich temperatur. Gdy przyczyną chrapania jest podniebienie miękkie, można zastosować implanty Pillar, leczenie laserowe lub koagulację podśluzówkową z wykorzystaniem chirurgii radiofalowej (RaVoR), a w przypadku krzywej przegrody nosowej można wykonać septoplastykę, coraz częściej przeprowadzaną małoinwazyjną metodą endoskopową.

Chirurgia radiofalowa - metoda koblacji oraz Celon

Zabieg chirurgii mikrofalowej (techniką koblacji i Celon) polega na wykonaniu drobnych i precyzyjnych nacięć w obrębie podniebienia miękkiego i języczka. Wykorzystywany jest efekt przepływu fal radiowych o bardzo wysokiej częstotliwości i niskiej temperaturze przez ściśle określony obszar w obrębie podniebienia miękkiego i języczka. Działaniu fal poddawane są wyłącznie komórki i tkanki przylegające bezpośrednio do elektrody wprowadzanej do tkanki.

To technika bezpieczna i delikatna. Daje doskonałe i trwałe wyniki, bez (lub z minimalnym) uszkodzenia tkanki, obrzęku, bliznowacenia i innych powikłań. 

Liczba zabiegów zależy od indywidualnych predyspozycji pacjenta, ale każdy zabieg zmniejsza chrapanie. Powtarza się je do chwili osiągnięcia pożądanych efektów lub gdy kolejne nie przynoszą już poprawy. Koszt – od 1500 zł.

Zabieg Celon

Do przeprowadzenia plastyki podniebienia miękkiego wykorzystywana jest energia bipolarna Celon. Po miejscowym znieczuleniu w podniebienie miękkie wprowadzana jest bipolarna elektroda. Pozostaje tam na kilka sekund. To pozwala uzyskać efekt koagulacji (najogólniej: łączenie się cząstek) niskotemperaturowej (ok. 80 stopni C). Zabieg jest mało inwazyjny i bezkrwawy. Trwa od 20 do 40 minut. Pacjent po zabiegu może wrócić do domu a nawet pracy. 

Metoda Celon daje również pożądane efekty przy leczeniu bezdechu sennego. Pełen proces gojenia trwa 4-5 tygodni. Uczucie dyskomfortu i niewielki ból trwają 2-4 dni. Pomocne mogą być dostępne nawet bez recepty środki przeciwbólowe.

Zabieg nie jest refundowany przez NFZ. Jego koszt zależy od zakresu zabiegu i wynosi od 1500 zł wzwyż. 

Metoda koblacji

Koblacja jest jedną z najnowocześniejszych i najskuteczniejszych metod leczenia chrapania i bezdechu sennego. Wykorzystuje energię fal radiowych o niskich temperaturach. Celem koblacji jest usztywnienie i podniesienie podniebienia, dzięki czemu zwiększa się przepływ powietrza przez drogi oddechowe. W trakcie i po zabiegu nie pojawia się krwawienie, obrzęk i nie ma ran.

Aparaty relaksacyjne typu mandiflex na chrapanie

Są to aparaty indywidualnie dopasowane zgryzu użytkownika, zaprojektowane z myślą o złagodzeniu chrapania. Ich celem jest minimalna zmiana pozycji żuchwy podczas snu. Ta niewielka korekta może otworzyć górne drogi oddechowe i zwiększyć przepływ powietrza. Cena aparatów zaczyna się od 150 zł.

Chirurgia laserowa

Podczas zabiegów leczenia chrapania z wykorzystaniem lasera następuje podgrzewanie tkanek miękkich podniebienia. To prowadzi do kurczenia się włókien kolagenowych. W ten sposób podniebienie miękkie usztywnia się i zmniejsza się jego tendencja do wpadania w wibracje podczas czerpania powietrza. 

Laserowe leczenie trwa ok 20 minut. Promień laserowy nie narusza ciągłości tkanek. Jest to więc metoda bezkrwawa. Rekonwalescencja trwa znacznie krócej niż po klasycznym zabiegu chirurgicznym. Leczenie nie wymaga znieczulenia ani hospitalizacji.

Zabieg nie jest refundowany przez NFZ. Cena jednego zabiegu to ok. 500 zł. Czasem trzeba zabieg powtórzyć.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o chrapanie

• Jak pozbyć się chrapania?

  By pozbyć się chrapania, potrzebna jest zmiana przyzwyczajeń dotyczących snu i trybu życia. Dobrym pomysłem jest spanie na boku zamiast na wznak oraz zamiana dużej poduszki na małego "jaśka". Dodatkowo warto wywietrzyć sypialnię przed snem.

• Jak wyleczyć chrapanie?

  Wdrożone leczenie zależy od wyników przeprowadzonej diagnostyki. Jeśli winne są wady anatomiczne dróg oddechowych (skrzywiona przegroda nosowa, przerost migdałków, polipy), można je usunąć chirurgicznie. Może być także potrzebna specjalna operacja na chrapanie.

• Jak zwalczyć chrapanie?

  Specjaliści zalecają ćwiczenia, które mogą pomóc w zwalczaniu chrapania. W pierwszym z nich należy nacisnąć czubkiem języka na podniebienie i przesuwać go do tyłu. Drugie polega na przyssaniu języka do podniebienia i naciskaniu na nie całą jego powierzchnią.

• Co jest dobre na chrapanie?

  By pozbyć się chrapania, można skorzystać z dostępnych w aptekach środków na chrapanie. Powodują one zmianę napięcia tkanek tylnej ściany gardła. Są to tabletki na chrapanie, preparaty w formie sprejów do gardła lub nosa, listki przyklejane do podniebienia lub plastry na nos.

• Chrapanie – jaki lekarz?

  Powtarzającego się z dużą częstotliwością chrapania nie wolno lekceważyć. Powinno ono skłonić pacjenta do wizyty u laryngologa. Ten ustali, jakie są przyczyny chrapania i zaleci metody leczenia.

• Co oznacza chrapanie?

  Chrapanie to nieprawidłowy odgłos przy oddychaniu, przede wszystkim podczas snu. Wywołuje go wibracja języczka i podniebienia miękkiego przy wdechu, gdy przepływ powietrza przez drogi oddechowe jest utrudniony. Sporadyczne chrapanie nie jest powodem do niepokoju, ale gdy staje się conocną normą, może doprowadzić do: zaburzeń snu, zmęczenia mimo kilku godzin odpoczynku, niedotlenienia organizmu.