Leczenie hemoroidów - żylaków odbytu

Co to są hemoroidy?

Hemoroidy to inaczej guzki krwawnicze. Zamiennie używa się także pojęcia: żylaki odbytu. Specjaliści zastrzegają jednak, że oznacza ono nieco inną, choć dość podobną w objawach dolegliwość. Żylaki tworzą się bowiem w splotach żylnych wokół odbytu, ale już poza jego ujściem, na zewnątrz, a hemoroidy są strukturami wewnętrznymi, budowanymi także przez tętnice.

Hemoroidy, najprościej mówiąc, to sploty naczyń krwionośnych. Występują wewnątrz końcowego odcinka układu pokarmowego, tuż pod śluzówką dolnej części odbytnicy. Małe, praktycznie niewyczuwalne guzki są ułożone dookoła odbytu. Pomagają mięśniom zwieracza uszczelnić ujście jelita grubego i skutecznie kontrolować wypróżnianie. Ma je każdy i ich obecność nie jest objawem choroby.

Hemoroidy – przyczyny

W pewnych sytuacjach guzki mogą jednak zacząć sprawiać kłopoty. Przyczyną jest utrudniony odpływ krwi z okolicy odbytu. Wtedy wypełnione zastałą krwią hemoroidy stopniowo się powiększają, obrzmiewają, zaczynają krwawić, boleć, wysuwają się z odbytu i wreszcie nie chcą już do niego wrócić.

Ten stan mogą spowodować różne czynniki. Najczęściej wymieniane przyczyny hemoroidów to:

• częste zaparcia, ale i biegunki,
• siedzący tryb życia (nie tyle chodzi o brak ruchu, co też ma wpływ, ale o pozycję, w której spędza się wiele godzin – za biurkiem, w fotelu kierowcy, na rowerze, w końskim siodle),
• ciężka praca fizyczna, noszenie ciężarów,
• ćwiczenia siłowe,
• ciąże i porody,
• dieta uboga w błonnik,
• przewlekła niewydolność krążenia,
• wrodzona wiotkość ścian naczyń żylnych (jej efektem mogą być np. żylaki kończyn dolnych).

Przyczyn jest dużo, co oznacza, że choroba hemoroidalna może dotknąć każdego. Nie tylko, jak się potocznie uważa, kobiety w ciąży i seniorów, ale też np. młodych mężczyzn, którzy pracują np. jako zawodowi kierowcy. 

Objawy hemoroidów

Początki choroby trudno zauważyć. Nawet gdy powiększone hemoroidy zaczynają się już wysuwać na zewnątrz odbytu podczas wypróżniania, to szybko cofają się. Dopiero dochodzące z czasem kolejne objawy zwracają uwagę na chorobę. 

To przede wszystkim krwawienie. Początkowo delikatne, zwłaszcza podczas oddawania stolca, który wygląda jakby pomalowany świeżą krwią. Także świąd i pieczenie, bo przez guzki w odbycie często powstaje stan zapalny. Niektórzy pacjenci odczuwają również trudność w wypróżnianiu, mają wrażenie, jakby potrzebowali do tego większej siły.

Te objawy hemoroidów jednak często mijają, więc łatwo wtedy uznać, że można zapomnieć o problemie. Niestety, nie można. 

Na podstawie objawów specjaliści wyznaczyli cztery fazy rozwoju choroby hemoroidalnej:

1. guzki krwawnicze są powiększone, ale nie wypadają na zewnątrz. Dyskomfort w okolicy odbytu jest niewielki, może pojawić się śluzowa wydzielina i lekkie krwawienie.
2. podczas oddawania stolca guzki mogą wychodzić na zewnątrz, ale same cofają się. Dolegliwości są już nasilone, pojawiają się świąd i pieczenie, większe krwawienie.
3. guzki wypadają, ale już nie chcą same się cofnąć, wymagają wprowadzenia ich do odbytu palcem. Dzieje się tak nie tylko podczas wypróżniania, ale i np. wysiłku fizycznego czy kaszlu. Pacjenci skarżą się na ból, krwawienie, uporczywy świąd.
4. guzki krwawnicze są już na stałe poza organizmem i nie da się ich wprowadzić do środka. Są przekrwione, bolesne, może dochodzić do ich uszkodzenia, zagrożeniem jest zakrzepica. Czasem pojawia się nietrzymanie stolca.

Jak leczyć hemoroidy

Pacjenci do gabinetu lekarskiego zwykle trafiają późno. Powiększone hemoroidy, podobnie jak inne dolegliwości związane z odbytem, są jednymi z najbardziej wstydliwych chorób. To temat tabu, o którym nie mówi się rodzinie, przyjaciołom, nawet lekarzowi. Dlatego pacjenci zwracają się o pomoc dopiero, gdy guzki krwawnicze już bardzo dokuczają.

Na początku – w fazach I i II choroby – pacjenci najczęściej działają na własną rękę, stosując domowe sposoby na hemoroidy. Robią kąpiele nasiadowe z naparu z kory dębu, przemywają odbyt wywarem z rumianku, krwawnika czy kasztanowca, okładają obolałe miejsce lodem i używają preparatów z apteki dostępnych bez recepty o działaniu miejscowym (kremy, maści, czopki).

Wszystkie te środki mogą likwidować objawy, ale nie przyczyny. W efekcie pozwalają się rozwijać chorobie hemoroidalnej, która będzie nawracać. Już wtedy powinien interweniować lekarz. To może być internista, chirurg, albo gastroenterolog, zajmujący się całym przewodem pokarmowym. Jest też lekarz od hemoroidów – proktolog, specjalizujący się w rozpoznawaniu i leczeniu chorób odbytu i jelita grubego.

Specjalista obejrzy odbyt z zewnątrz, zbada go palcem (badanie per rectum), prawdopodobnie skorzysta ze specjalnego krótkiego wziernika – anoskopu, a w razie potrzeby użyje dłuższego rektoskopu, by obejrzeć wnętrze całej odbytnicy. 

Na tej podstawie:

• potwierdzi, czy rzeczywiście chodzi o hemoroidy (krwawienie z odbytu może być objawem wielu innych chorób), 
• zlokalizuje zmiany (czy powiększone guzki krwawnicze są wewnątrz czy już na zewnątrz odbytu), 
• ustali przyczynę,
• zaplanuje leczenie.

W fazach I i II choroby hemoroidalnej zwykle wystarczy leczenie zachowawcze. Najlepsze sposoby na hemoroidy to zmiana codziennych nawyków (np. nie odwlekanie wizyt w toalecie) i trybu życia (mniej siedzenia) oraz wprowadzenie diety bogatej w błonnik. Lekarz zapisze także odpowiednie dla konkretnego przypadku leki. Preparatów jest dużo, także doustne, ale mają ściśle określone wskazania. Tylko jeśli te wskazania stosujemy, są skuteczne: przeciwzapalne, odkażające, znieczulające, łagodzące podrażnienia śluzówki, ograniczające krwawienia, obkurczające i uszczelniające naczynia.

Część z dostępnych na rynku leków może zawierać sterydy, które np. stosowane zbyt długo mogą być niebezpieczne. Tym bardziej leczenie farmakologiczne powinno się odbywać pod nadzorem lekarza.

Dieta na hemoroidy

Leczenie hemoroidów nie uda się jednak bez konsekwentnego wprowadzenia diety. To ona sprawi, że w jelitach nie będzie dochodziło do zaparć, a stolec stanie się regularny i luźniejszy. Kluczowy jest w niej błonnik pochodzenia roślinnego. Odgrywa on znaczącą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego.

Błonnik dostarczą:

• surowe warzywa i owoce,
• razowe i pełnoziarniste pieczywo,
• kasze, płatki zbożowe, otręby, musli,
• nasiona roślin strączkowych.

Dieta na hemoroidy wyklucza alkohol i ostre przyprawy. Koniecznie trzeba też dużo pić – wody, soków, ziołowych herbat – bo to podstawa właściwego wypróżniania.

Leczenie hemoroidów – dlaczego trzeba?

Proces leczenia zwykle trwa około dwóch miesięcy. Tylko w przypadku silnego stanu zapalnego powinno się leżeć w łóżku. Wskazana jest wizyta kontrolna, podczas której lekarz oceni skuteczność działania.

Co się stanie, jeśli powiększonych hemoroidów nie będziemy leczyć? Według obiegowej opinii zaniedbane guzki krwawnicze grożą rozwojem nowotworu. To jednak odległa perspektywa, Bardziej chodzi o to, że każde krwawienie z odbytu należy zdiagnozować, bo może być objawem poważnej choroby, także raka.

Leczenie hemoroidów jest konieczne przede wszystkim dlatego, że guzki są uciążliwe i bolesne, a nie muszą. Także dlatego, że obecność powiększonych guzków w odbycie utrudnia jego pracę i samooczyszczanie, co z kolei może wywoływać w nim stan zapalny. A infekcja w organizmie zawsze jest dużym zagrożeniem.

Hemoroidy, gdy krwawienie z guzków jest obfite, mogą także doprowadzić do niedokrwistości.

Usunięcie hemoroidów

O ile zachowawcze leczenie hemoroidów w fazach I i II choroby zwykle jest skuteczne, to stadia III i IV z reguły wymagają usunięcia hemoroidów. Metod jest dużo – bardziej i mniej inwazyjne, wymagające hospitalizacji i przeprowadzane w trybie tzw. chirurgii jednego dnia, jednorazowe lub planowo powtarzane. Mogą polegać na bezpośrednim usunięciu kłopotliwych hemoroidów, albo na ograniczaniu dopływu krwi do nich.

Klasyczna metoda operacyjna polega na wycięciu guzków krwawniczych (hemoroidektomia). To sposób obarczony największym ryzykiem powikłań (np. ból, krwawienie, zwężenie odbytu, problemy z wypróżnianiem). Ale też przez swą radykalność najskuteczniejszy.

Pacjenci jednak chętniej korzystają z innych, mniej inwazyjnych zabiegów. To m.in.:

• skleroterapia – wstrzyknięcie do guzków substancji, która wywołuje w nich stan zapalny, powstanie skrzepu, z czasem obkurczenie i zwłóknienie hemoroidów,
• koagulacja – zamykanie naczyń doprowadzających krew do hemoroidów. Można to zrobić przy pomocy podczerwieni (fotokoagulacja), impulsami elektrycznymi (elektrokoagulacja), falami elektromagnetycznymi, laserem,
• krioterapia – wymrożenie hemoroidów ciekłym azotem,
• metoda Barrona – uciśnięcie nasady guzka gumowym pierścieniem (podwiązką), przez co hemoroid zostaje pozbawiony dopływu krwi, ulega martwicy i odpada,
• metoda Longo – podciągnięcie hemoroidów do kanału odbytu,
• metoda DGHAL (nazywana też metodą Morinagi) – podwiązanie wybranych naczyń doprowadzających krew do hemoroidów pod kontrolą sondy USG Dopplera wprowadzanej do odbytu w specjalnym wzierniku. 

Nowością jest metoda Hall Rar Trilogy, w której wykorzystanie znalazła... technologia Bluetooth! Sprzęt HAL-RAR to bezprzewodowy, zminiaturyzowany aparat dopplerowski z ulepszona akustyką, który pozwala na celowaną i bardziej precyzyjną lokalizację tętnicy hemoroidu. Oznacza to małoinwazyjną i bezpieczną operację. Zabieg nie jest długi i nie powoduje otwartych ran.

W każdym przypadku wybór wymaga konsultacji lekarza. Weźmie on pod uwagę: stopień zaawansowania choroby hemoroidalnej (nie we wszystkich fazach można zastosować wszystkie metody), ogólny stan pacjenta, jego oczekiwania wobec leczenia. Czasem propozycja zabiegu może pojawić się już w fazie II. Dzieje się tak, gdy zachowawcze leczenie hemoroidów nie przynosi wystarczającej poprawy lub gdy istnieje ryzyko szybkiego powiększania się guzków.

Hemoroidy u dziecka

Choroba hemoroidalna dotyka przede wszystkim dorosłych, ale może się pojawić – chociaż bardzo rzadko – także u dzieci. Tu objawy hemoroidów są podobne: powiększone i obrzęknięte guzki krwawnicze, swędzenie i pieczenie okolic odbytu, krwawienie przy wypróżnianiu, ból. Wśród przyczyn mniejszą rolę odgrywa tryb życia, trudno też mówić np. o ciężkiej fizycznej pracy.

Wśród innych możliwych czynników, wywołujących hemoroidy u dziecka, wymienia się także predyspozycje rodzinne.

Leczenie, które prowadzi pediatra, zwykle jest zachowawcze.

Hemoroidy w ciąży

To mit, że na hemoroidy cierpią głównie kobiety w ciąży, ale problem rzeczywiście istnieje. Ciąża w tym przypadku jest uznawana za czynnik ryzyka. Dlaczego? U kobiet oczekujących dziecka wzrastają poziomy hormonów i to one sprawiają, że jelita pracują mniej wydajnie, rozluźniają się zwieracze odbytu, śluzówka się robi rozpulchniona, powiększają się guzki hemoroidalne. Dodatkowo coraz większa macica zaczyna uciskać naczynia dolnej części miednicy, utrudniając krążenie krwi. Wzrasta zagrożenie tworzenia się zakrzepów.

Można się przed tym uchronić, wprowadzając wcześniej dietę bogatą w błonnik. Trzeba także dużo pić i w miarę możliwości nie unikać aktywności fizycznej. Gdy jednak pojawią się żylaki odbytu w ciąży, w porozumieniu z lekarzem należy zastosować środki łagodzące objawy.

Hemoroidy po porodzie trzeba wyleczyć. Chyba że ustąpią samoistnie w ciągu kilku miesięcy, co się zdarza. Szczególnie, gdy kobieta po pierwszej ciąży planuje drugą. Wtedy guzki krwawnicze prawdopodobnie znowu dadzą o sobie znać.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o leczenie hemoroidów

• Jak wyleczyć hemoroidy?

  Na początku choroby pacjenci zwykle działają na własną rękę, stosując domowe sposoby na hemoroidy. Robią kąpiele nasiadowe z naparu z kory dębu, przemywają odbyt wywarem z rumianku, krwawnika czy kasztanowca, albo okładają lodem, używają kupionych w aptece preparatów bez recepty (kremy, maści, czopki). Wszystkie te środki łagodzą czy nawet likwidują objawy. Nie likwidują jednak przyczyny. W efekcie pozwalają się rozwijać chorobie hemoroidalnej, która będzie nawracać. Dlatego leczenie hemoroidów najlepiej powierzyć lekarzowi.

• Do jakiego lekarza z hemoroidami?

  Lekarz od hemoroidów to proktolog – specjalista w rozpoznawaniu i leczeniu chorób odbytu i jelita grubego. Z problemem można się także zwrócić do lekarza chorób wewnętrznych, gastroenterologa, zajmującego się całym przewodem pokarmowym, chirurga, pediatry, gdy problem dotyczy dzieci, czy ginekologa położnika w przypadku kobiet w ciąży.

• Jak wyglądają hemoroidy odbytu?

  Hemoroidy to sploty naczyń krwionośnych. Występują wewnątrz końcowego odcinka jelita grubego, tuż pod śluzówką dolnej części odbytnicy. Małe, prawie niewyczuwalne guzki są ułożone dookoła odbytu. Pomagają mięśniom zwieracza uszczelnić ujście jelita grubego i skutecznie kontrolować wypróżnianie. Hemoroidy ma każdy i ich obecność nie jest objawem choroby, w pewnych sytuacjach guzki mogą jednak zacząć sprawiać kłopoty. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest utrudniony odpływ krwi z okolicy odbytu.

• Co najlepsze na hemoroidy?

  W początkowej fazie choroby skuteczne w łagodzeniu jej objawów mogą być domowe sposoby na hemoroidy. To kąpiele nasiadowe z naparu z kory dębu, przemywanie odbytu wywarem z rumianku, krwawnika czy kasztanowca, okładanie lodem. Pacjenci mają także do dyspozycji liczne kremy, maści czy czopki dostępne w aptekach bez recepty. Warto jednak wziąć pod uwagę, że te działania łagodzą lub likwidują objawy, ale nie przyczyny. W efekcie pozwalają się rozwijać chorobie hemoroidalnej. Dlatego skuteczne leczenie hemoroidów wymaga wizyty u lekarza.

Filmy

Przedstawiamy poniżej filmy, na których dr n. med. Norbert Zapotoczny (chirurg naczyniowy), lek. Piotr Heba (chirurg ogólny) - eksperci tematyki leczenie hemoroidów, żylaków odbytu, dzielą się swoim doświadczeniem i wiedzą na ten temat.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z problemem żylaków odbytu, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 97 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)