Leczenie endometriozy

Co to jest endometrioza?

Endometrium to medyczne określenie błony śluzowej, która wyściela macicę. Jej grubość zmienia się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego oraz wieku kobiety. To właśnie fragmenty złuszczonego endometrium wypływają razem z krwią menstruacyjną w trakcie miesiączki. Endometrioza jest stanem, w którym komórki błony śluzowej macicy wszczepiają się poza macicą. Z drugiej strony to właśnie prawidłowa budowa endometrium pozwala na zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej, a nieprawidłowy rozwój śluzówki macicy w endometriozie prowadzi do problemów z płodnością.

Endometrioza – objawy

Objawy endometriozy zależą m.in. od tego, gdzie poza macicą ulokowały się fragmenty endometrium. Najczęściej występujące symptomy to:

• ból zlokalizowany w miednicy
• bolesne i obfite miesiączki
• dyskomfort w trakcie stosunku
• problemy z zajściem w ciążę

W przebiegu endometriozy rozrośnięta błona śluzowa macicy najczęściej znajduje się w obrębie tego narządu, choć może przemieścić się także do jajników, jajowodów, a nawet pęcherza moczowego czy jelit. Najczęstszy objaw to bardzo bolesne miesiączki, leki przeciwbólowe nie wystarczają. Do tak zwanych objawów jelitowych endometriozy zaliczamy m.in. zaparcia, wzdęcia, biegunki, bóle przy defekacji oraz krew w stolcu. Ich nieswoistość sprawia, że często między pierwszą wizytą pacjentki u lekarza, a właściwą diagnozą upływa dużo czasu.

Endometrioza a ciąża

Nie każdy przypadek endometriozy musi oznaczać niepłodność. Problemy z zajściem w ciążę są charakterystyczne dla sytuacji, w której endometrium rozwija się w jajowodach i jajnikach. Gdy dochodzi do powstania zrostów, zamykają one drogę dla komórki jajowej, przez co niemożliwe jest jej połączenie z plemnikiem, a przez to – zapłodnienie. Właśnie dlatego w skutecznym leczeniu endometriozy bardzo ważne jest jak najszybsze postawienie prawidłowej diagnozy, a także – w przypadku kobiet planujących ciążę w przyszłości – rozpoczęcie starań o dziecko.

Leczenie endometriozy

Mimo prowadzonych badań do dziś nie udało się ustalić przyczyn powstawania endometriozy. Brak możliwości wdrożenia terapii przyczynowej wyklucza możliwość całkowitego wyleczenia choroby. Istnieją jednak metody, które pozwalają pacjentkom zapomnieć o endometriozie. Dzielimy je na farmakologiczne i chirurgiczne, choć nierzadko stosuje się je równocześnie. Wybór odpowiedniej dla danej pacjentki terapii zależy od wielu czynników, w tym m.in. od jej ogólnego stanu zdrowia, planów dotyczących zajścia w ciążę, poziomu nasilenia dolegliwości oraz tego, gdzie zlokalizowane są ogniska chorobowe.

Leczenie endometriozy hormonami

Farmakologiczne leczenie endometriozy opiera się na podawaniu pacjentce hormonów, które wyciszają hormonalną czynność jajników. Metoda ta jest stosowana u kobiet niestarających się aktualnie o ciążę. Zwyczajowo podaje się im progestageny (np. mini pill) lub dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne. Inne stosowane przy endometriozie leki to:

• leki przeciwbólowe (np. ibuprofen),
• analogi gonadoliberyny (nie zaleca się stosować ich przez dłuższy czas, ponieważ mogą doprowadzić do rozwoju osteoporozy),
• danazol (obecnie rzadko stosowany, wiąże się z możliwością wystąpienia skutków ubocznych takich jak tycie i podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi),
• inhibitory aromatazy.

Ze względu na to, iż endometrioza jest często diagnozowana w zaawansowanym stadium, leczenie farmakologiczne może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Wtedy jedynym skutecznym działaniem jest ingerencja chirurgiczna.

Leczenie chirurgiczne endometriozy

W zależności od etapu, na jakim znajduje się choroba, lekarz może zaproponować pacjentce przeprowadzenie operacji radykalnej lub oszczędzającej. Celem zabiegu jest pozbycie się wszelkich nieprawidłowych zmian, dlatego może on obejmować jedynie usunięcie ognisk bądź torbieli endometrialnych. W najbardziej zaawansowanych przypadkach wykonuje się histerektomię, czyli operację usunięcia macicy wraz z przydatkami, po której następuje tak zwana menopauza chirurgiczna.

W leczeniu endometriozy coraz częściej wykorzystuje się techniki laparoskopowe, które są mniej inwazyjne od klasycznej laparotomii, pozostawiają mniejsze ślady i zrosty, oraz pozwalają na znaczne skrócenie okresu rekonwalescencji.

Leczenie endometriozy dietą

Warto wiedzieć, że odpowiednio zbilansowana dieta potrafi poprawić samopoczucie pacjentek z endometriozą. Według niektórych badań odczuwanie bólu zmniejsza się nawet do 30%! To dlatego, że spożywanie, jak i wyeliminowanie z codziennego jadłospisu określonych produktów wzmacnia odporność i łagodzi stany zapalne, które pojawiają się w przebiegu choroby. W diecie powinny znaleźć się:

• źródła kwasów omega-3, takie jak orzechy włoskie, olej lniany, tłuste ryby
• produkty bogate w antyoksydanty: pomidory, jarmuż, borówki amerykańskie, aronia
• witaminy: A, D, C, E

Ograniczyć warto natomiast spożywanie kawy, alkoholu, czerwonego mięsa, tłustego nabiału, białego cukru, przetworzonej żywności i napojów gazowanych.

Endometrioza a rak

Rak endometrium to obecnie najczęściej występujący nowotwór ginekologiczny. Na jego wystąpienie nie są jednak najbardziej narażone kobiety z endometriozą, a panie otyłe, po menopauzie, z insulinoopornością, nadciśnieniem tętniczym oraz cukrzycą. Badania wykazały jednak, że pacjentki z endometriozą mają zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika, raka jelita grubego czy czerniaka. Odpowiednie leczenie niweluje ryzyko raka spowodowanego endometriozą. 

FAQ, czyli najczęstsze pytania o leczenie i operacje endometriozy

• Co to jest endometrioza w bliźnie po cc?

  O endometriozie w bliźnie po cięciu cesarskim mówimy, gdy ognisko endometriozy rozwija się w bliźnie powstałej po porodzie operacyjnym. Ten typ endometriozy występuje bardzo rzadko, jednak biorąc pod uwagę zwiększającą się liczbę cesarskich cięć, można spodziewać się także wzrostu częstotliwości pojawiania się tego schorzenia.

• Czy endometrioza umożliwia zapłodnienie in vitro?

  Tak. Pacjentki, u których endometrioza wywołała problemy z płodnością, mogą poddać się tej procedurze. Warto jednak nie zwlekać z podjęciem tej decyzji, ponieważ jakość oocytów (komórki dające początek komórkom jajowym) zmniejsza się u pań z zaawansowaną endometriozą.

• Jak wykryć endometriozę?

  Aby wykryć endometriozę konieczne jest przeprowadzenie szeregu badań. Pacjentki zwykle zgłaszają się do lekarza z silnymi bólami okołomiesiączkowymi oraz problemami z zajściem w ciążę. Oprócz szczegółowego wywiadu konieczne jest także przeprowadzenie USG dopochwowego. Szczególnie duże znaczenie w procesie diagnostycznym ma jednak laparoskopia z histopatologiczną weryfikacją wykrytych zmian.

• Czy endometrioza może powodować tycie?

  Sama endometrioza nie wywołuje tycia, jednak niektóre leki stosowane w jej leczeniu mogą doprowadzić do przyrostu masy ciała. Jednym z takim preparatów jest Danazol – dziś rzadko stosowany ze względu na szereg skutków ubocznych.