Leczenie kamicy nerkowej

Kamica nerkowa – objawy

Często bywa tak, że kamica nerkowa się "czai". Trochę bolą plecy, od czasu do czasu ma się objawy sugerujące kłopoty z pęcherzem moczowym, m.in. pieczenie przy mikcji. I tyle. Kto lubi mieć wszystko ze sobą w porządku, pójdzie na USG jamy brzusznej. Wtedy usłyszy, że ma w nerkach kamienie i że właśnie przez nie zapada wciąż na infekcje dróg moczowych. Dowie się też, że kamicę się leczy i gdzie się z nią zgłosić.

Kto woli czekać, aż samo przejdzie, prędzej doczeka sytuacji, gdy kamień z nerki wpłynie do moczowodu. Jeśli tam utknie, blokując odpływ moczu, w końcu nadejdzie bardzo bolesny ataku kolki nerkowej.

Atak kolki nerkowej opisuje się zwykle jako fale bólu:

• Początkowo przypomina skurcze miesiączkowe, bo obejmuje okolice lędźwiowe pleców. 
• Potem stopniowo przybiera na sile. Często promieniuje do pachwin, krocza, a u mężczyzn do moszny. 
• Po kilku godzinach ustaje. Zdarza się jednak, że trwa przez kilka dni. Podnosi się temperatura ciała, dołączają dreszcze, nudności, wymioty.

Jest to stan ostry, wymagający szybkiej reakcji. Przyczyna kolki – zastój moczu w nerce – grozi bowiem infekcją całego układu moczowego i uszkodzeniem nerek.

Zwykle w takich okolicznościach trafia się na szpitalny oddział ratunkowy, pod kroplówkę ze środkami rozkurczowymi i przeciwbólowymi. Potem – do urologa. Lub też – w trybie pilnym – na stół operacyjny. Interwencja chirurgiczna polega zwykle na wprowadzeniu przez cewkę moczową i pęcherz sondy, która odblokuje zastój.

Jednak gdy kamyk ma 5-6 mm, większość pacjentów z kolką wydali go własnymi siłami. Najpóźniej w ciągu 40 dni od pierwszego ataku bólu.

Kolka nerkowa w ciąży

Tylko kolka nerkowa u kobiet w ciąży niekoniecznie spowodowana jest kamieniem. Czasem powiększająca się macica uciska na drogi moczowe. Dzieje się to w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Kolka nie jest niebezpieczna dla dziecka, ale zagraża matce, tak samo jak każdemu, kto na nią cierpi.

Jak sobie z nią radzić? Przede wszystkim łagodząc jej objawy, czyli usprawniając przepływ moczu. Kobieta dostaje bezpieczne dla niej leki przeciwbólowe i rozkurczowe, ma stosować ciepłe okłady na lędźwie, powinna dużo spacerować, a także musi pić przynajmniej dwa litry wody na dobę. 

Z zabiegiem usuwania kamieni musi natomiast zaczekać do rozwiązania. Niektóre metody są przy ciąży absolutnie niewskazane. 

Kamienie nerkowe – przyczyny

Tzw. złogi powstają z odkładających się w nerkach albo moczowodach związków chemicznych wapnia i fosforanowych, ze szczawianów, kwasu moczowego, cystyny... Sprzyjają temu zjawisku:

• picie zbyt małych ilości wody,
• dieta bogata w białko i minerały,
• przyjmowanie niektórych leków,
• inne choroby,
• wady genetyczne,
• wady anatomiczne (np. za wąskie połączenie nerki z moczowodem).

Kamienie mają różną twardość i wielkość, zwykle od kilku milimetrów do ponad 2 cm. Ale też mogą wypełniać całą miedniczkę oraz kielichy nerki (tzw. kamienie odlewowe). Mają różne kształty, są obłe, kanciaste albo kolczaste. Częściej dolegają mężczyznom niż kobietom.

Kiedy osiągną średnicę 6-7 mm, albo zaczną wyraźnie dokuczać, powinno się je usunąć. To podstawowa metoda leczenia kamicy nerkowej.

Rozpoznawanie kamicy nerkowej

Pacjenta zgłaszającego się z podejrzeniem ataku kamicy nerkowej lekarz wypyta przede wszystkim o dolegliwości bólowe i ze strony układu moczowego. Potem zrobi USG i/lub rentgen, które pomogą w wyborze właściwego leczenia. 

Metod usuwania kamieni jest bowiem kilka. Nie każda musi się sprawdzić w konkretnym przypadku. 

Jeśli są jeszcze jakieś wątpliwości co do lokalizacji, wielkości, twardości czy liczby złogów oraz stanu całego układu moczowego, wykonuje się diagnostykę obrazową z użyciem kontrastu. To urografia i tomografia komputerowa, najbardziej pomocne przy kwalifikowaniu do ewentualnej operacji.

Czym grozi nieleczenie kamicy nerkowej?

Czekanie, aż kamica nerkowa sama przejdzie, ma bardzo poważne konsekwencje, do których zaliczamy:

• nawracające boleści pleców i w dole brzucha,
• utrudniony odpływu moczu,
• pojawienie się w moczu materii ropnej (tzw. roponercze),
• zakażenie całego układu moczowego,
• zaburzenie czynności nerek,
• uszkodzenie nerek,
• sepsę.

W najpoważniejszych przypadkach powikłań przy kolce nerkowej może się zdarzyć konieczność usunięcia nerki, by ratować życie pacjenta.

Kamienie w nerkach – leczenie domowe

Czyli – fachowo rzecz ujmując – leczenie zachowawcze. Nie powinno być inicjatywą własną pacjenta. Choć prowadzone w warunkach domowych, musi się odbywać za wiedzą i zgodą lekarza, pod jego opieką.  

Możliwe jest tylko w przypadku kamieni o małych rozmiarach. Polega na płukaniu nerek, zwanym też uderzeniami wodnymi. Przyjmuje się po prostu środki moczopędne, np. ziołowe, i dużo pije, zmuszając tym samym organizm do wydalania moczu w dużych ilościach. Do tego trzeba chodzić w kółko po schodach, a jeszcze lepiej dużo podskakiwać. Wszystko po to, by kamień wpadł do moczowodu, a stamtąd dostał się wraz z moczem do pęcherza i – w końcu – na zewnątrz. 

Proces ten jest w zasadzie bezpieczny, acz nie do końca bezbolesny. Chyba że złóg okaże się większy niż zakładano i utknie po drodze. Wtedy zaczyna bardzo boleć. 

Rozbijanie kamieni nerkowych ultradźwiękami – ESWL

Są też zabiegowe sposoby leczenia kamicy nerkowej. Najpopularniejszy z nich to kruszenie złogów metodą ESWL (Extracorporeal Shock-Wave Lithotripsy) – litotrypsja falą uderzeniową generowaną pozaustrojowo. Mało inwazyjny sposób, sprawdza się zwłaszcza przy złogach ulokowanych w kielichach i miedniczce nerkowej oraz w moczowodzie, mających średnicę około 1 cm. 

ESWL przeprowadza się w trybie ambulatoryjnym, bez pozostawania w szpitalu. Pacjent dostaje znieczulenie, które go rozluźnia i utrzymuje w stanie ograniczonej świadomości (u dzieci konieczna jest pełna narkoza). Leży w całkowitym bezruchu. Lekarz lokalizuje kamień dzięki aparatowi rentgenowskiemu albo USG. Głowicę litotryptora ustawia nad chorym tak, by emitowana przez urządzenie wiązka ultradźwięków celowała w kamień. Fala uderzeniową skupia się na złogu i rozkrusza go na piasek. 

Zabieg trwa godzinę. Jeśli nie ma komplikacji, pacjent tego samego dnia wraca do domu. Resztki kamieni wydala przez kilka dni, a nawet tygodni. Musi brać leki rozkurczowe, dużo pić i podskakiwać. Wstrząsy spychają piasek w dół moczowodu. 

Przeciwwskazania do ESWL to:

• ciąża,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• tętniak aorty brzusznej lub tętnicy nerkowej,
• zakażenie układu moczowego,
• zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego,
• zwężenie moczowodu.

Ewentualne powikłania to siniaki i krwiaki na skórze w miejscu, na które nakierowany był litotryptor, krew w moczu oraz krwiak nerkowy i okołonerkowy. Zdarzyć się mogą też powikłania przy wydalaniu pokruszonych złogów. Jest to przede wszystkim ból podczas oddawania moczu, ale również gorączka, utknięcie kawałka kamienia w moczowodzie (a w rezultacie kolka nerkowa), oraz utknięcie w moczowodzie wielu okruchów jeden za drugim (tzw. droga kamicza).

W dwóch ostatnich przypadkach trzeba „dokruszyć" złogi. Robi się to w szpitalu. Przez cewkę moczową i pęcherz lekarz wprowadza do moczowodu specjalną sondę, usuwając zator.

Po kilku dniach od rozbijania kamieni nerkowych metodą ESWL wraca się do pracy i zwykłych zajęć. Zabieg może być powtarzana wielokrotnie. Jej skuteczność ocenia się na 90 proc.

Kruszenie kamieni nerkowych laserem – RIRS

RIRS – Retrograde Intrarenal Surgery to kolejna metoda leczenia kamicy nerkowej. Jest również mało inwazyjna, ale młodsza i nowocześniejsza niż ESWL. Niewykluczone, że z czasem ją wyprze. Dzięki niej można się dostać właściwie do każdego miejsca w nerkach, by rozbijać złogi od największych po najdrobniejsze oraz te najtwardsze. 

Zabieg wykonywany jest w tzw. trybie jednego dnia. Poprzedza go tomografia jamy brzusznej. 

Przez cewkę moczową, pęcherz i moczowód lekarz przesuwa giętki i bardzo cienki endoskop. Urządzenie emituje wiązkę lasera holmowego, która rozbija kamienie na pył. Proces ten trwa od 30 do 120 minut. Na koniec zakłada się pacjentowi wewnętrzny cewnik łączący nerkę z pęcherzem. Przez kilka dni usprawnia on odpływ moczu i resztek złogów. 

Pacjent wychodzi ze szpitala kilka godzin po zabiegu. Po kilku kolejnych dniach wraca do swoich zwykłych zajęć. 

Przeciwwskazania do RIRS to ciąża i zakażenie układu moczowego, nie są to jednakprzeszkody stałe. Zabieg można przeprowadzić po porodzie i wyleczeniu choroby.

Możliwe powikłanie po RIRS to infekcja układu moczowego lub jego części.

Kruszenie kamieni ureterorenoskopowe – URSL

Operacja przeprowadzana jest w warunkach szpitalnych. Pacjent dostaje znieczulenie w kręgosłup, więc nie czuje niczego od pasa w dół. 

Lekarz wprowadza mu do pęcherza i moczowodu ureterorenoskop (URS) – endoskop o średnicy 2-3 mm. Kiedyś były to wyłącznie sztywne aparaty. Dlatego można ich było używać tylko do usuwania kamieni z pęcherza lub moczowodu. Nerki pozostawały dla nich niedostępne. Teraz sytuacja się zmieniła, bo produkuje się też ureterorenoskopy giętkie.

Gdy lekarz natrafi na złogi, może je specjalnymi kleszczykami usunąć w całości. Jeśli są zbyt duże, rozbija je laserem, ultradźwiękami albo urządzeniem działającym jak maleńki młot pneumatyczny. 

Okruchy wydostaje narzędziem podobnym do koszyczka. To tzw. litotrypsja ureterorenoskopowa (URSL). Specjaliści podkreślają, że jest ona czymś innym niż – taka sama z pozoru – metoda RIRS.

Zabieg trwa około godzinę. Zwykle pozostawia się pacjentowi na parę dni cewnik w moczowodzie. Jeszcze tego samego dnia chory wraca do domu, o ile nie ma powikłań.

Przeciwwskazania do URSL to:

• zły ogólny stan zdrowia pacjenta,
• problemy z krzepnięciem krwi,
  
• ciąża,
• przeszczep moczowodu,
• zmiany anatomiczne stulejki czy cewki moczowej, 
• zwyrodnienie stawów biodrowych.

Możliwe powikłania po URSL to natomiast perforacja pęcherza moczowego, uszkodzenie śluzówki moczowodu, zwężenie moczowodu oraz zakażenie układu moczowego. Ryzyko wystąpienia powikłań przy URSL nie jest jednak wysokie.

Kruszenie kamieni po nakłuciu nerki – PCNL

Nefrolitotrypsja przezskórna inaczej zwana jest rozbijaniem kamieni przez przetokę skórno-nerkową (PCNL – Percutaneous Nephrolithotomy). Stosuje się ją u pacjentów z kamieniami o średnicy ponad 2 cm, bardzo twardymi, odlewowymi oraz tak umiejscowionymi, że nie można zastosować ESWL.

Jest bardziej inwazyjna niż ESWL i URSL. Wymaga hospitalizacji pacjenta, znieczulenia ogólnego a nawet – ze względu na bezpieczeństwo chorego – rozłożenie zabiegu na kilka etapów. 

Lekarz wykonuje niewielkie, zwykle dwucentymetrowe nacięcie w skórze i tkankach na plecach pacjenta. Wprowadza przez nie nefroskop – rodzaj endoskopu. Nakłuwa nim nerkę z kamieniem, teleskopowymi końcówkami poszerza otwór. Nie na tyle jednak, by znacząco naruszyć miąższ nerki. Kamień wydostaje od razu, w całości. Jeśli jest zbyt duży, rozbija go i wyciąga po kawałku. Do kruszenia służą laser, ultradźwięki albo litotryptor pneumatyczny.

Gdy operacja przebiega etapami, zakłada się pacjentowi dren nefrostomijny – rodzaj cewnika ułatwiający odprowadzanie moczu. Hospitalizacja po PCNL trwa trzy, cztery dni.

Przeciwwskazania do PCNL to ciąża, zaburzenia krzepnięcia krwi oraz wady anatomiczne nerek.

Możliwe powikłania po PCNL to:

• gorączka,
• krwotok,
• przedziurawienie układu kielichowo-miedniczkowego nerki,
• uszkodzenie opłucnej, 
• uszkodzenie otrzewnej, 
• uszkodzenie narządów w sąsiedztwie nerki, np. jelita grubego,
• zakażenie.

Leczenie operacyjne kamicy nerkowej

Operacja klasyczna, z tzw. otwieraniem pacjenta to obecnie rzadkość. Wykorzystuje się ją w niewielkim procencie przypadków kamicy nerkowej – od jednego do pięciu na sto. Głównie przy bardzo dużych i bardzo twardych złogach, zwłaszcza odlewowych.

Inne wskazania do operacji:

• nieudane próby stosowania zabiegów mało inwazyjnych,
• choroby współistniejące, które nie pozwalają na leczenie metodami mało inwazyjnymi,
• wady anatomiczne,
• znaczna otyłość.

Operacje te można przeprowadzić również z użyciem laparoskopu. Sprawdza się on zwłaszcza przy kamieniach dużych, pojedynczych, zaklinowanych w moczowodzie.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o leczenie kamicy nerkowej

• Jak leczyć kamicę nerkową?

  Jest kilka sposobów leczenia kamicy nerkowej. Najbardziej popularny to rozbijanie złogów ultradźwiękami – ESWL. Są też metody endoskopowe (URSL, RIRS), w przebiegu których miniaturowe narzędzia chirurgiczne wprowadza się przez cewkę moczową i pęcherz do moczowodu albo i dalej, do samej nerki. Tam złogi zostają zlokalizowane i usunięte w całości. Jeśli są zbyt duże, kruszy się je we wnętrzu ciała pacjenta – laserem, ultradźwiękami albo mechanicznie. Potem wyciąga się je po kawałku. Wybór metody zależy od wielkości, twardości oraz liczby kamieni. Także od tego, gdzie się one znajdują – w samej nerce, moczowodzie czy pęcherzu moczowym.

• Co to jest kamica nerkowa?

  Choroba polega na odkładaniu się w nerkach albo moczowodach różnych związków chemicznych. U osoby zdrowej związki te rozpuszczają się w moczu. Gdy proces ów zostanie zaburzony, tworzą grudki różnej wielkości, kształtu i twardości. Kamicy sprzyjają: picie zbyt małych ilości płynów, dieta bogata w białko i minerały, przyjmowanie niektórych leków. Czasem jest ona konsekwencją innych chorób, wad genetycznych albo anatomicznych. Kamienie nerkowe stają się niebezpieczne, gdy zablokują odpływ moczu z nerki.

• Jakie są objawy kamicy nerkowej?

  Kamica często przebiega bezobjawowo. Niekiedy dolegają choremu bóle pleców czy oporne na leczenie infekcje dróg moczowych. Zwykle zresztą brane za nawracający stan zapalny pęcherza. Dlatego rozpoznanie jej jest możliwe głównie dzięki USG. Natomiast objawem, który bez wątpliwości wskazuje na kamicę, jest kolka nerkowa. To bardzo silny, rozdzierający, długotrwały ból, promieniujący z lędźwi do pachwin, krocza i moszny. Jego przyczyną jest utknięcie kamienia w moczowodzie i zablokowanie odpływu moczu z nerki.

• Czy kamień w nerce boli?

  Jeśli już, to słabo. Odczuwa się raczej pobolewanie pleców niż ból samych nerek. Chyba że dojdzie do ataku kolki nerkowej, gdy kamień z nerki dostanie się do moczowodu i tam utknie, utrudniając czy nawet uniemożliwiając odpływ moczu. Wtedy boleści są trudne do zniesienia.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z problemem kamicy nerkowej, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 11 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: 22 417 40 31 (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)