Co to jest nietrzymanie moczu?

Nietrzymanie moczu określane skrótem NTM lub fachowo nazywane inkontynencją moczową. Polega na częściowej utracie kontroli nad opróżnianiem pęcherza, elastycznego i nieprzepuszczalnego zbiornika zbudowanego z mięśni i błony śluzowej. Objawem jest niezamierzone, mimowolne oddawanie moczu (tzw. mikcja). Gdy takie sytuacje zdarzają się incydentalnie, może to być dzwonek alarmowy sygnalizujący nadchodzący problem. Gdy zaczynają się powtarzać – czas na wizytę u lekarza.

Nietrzymanie moczu może dotknąć każdego i w różnym wieku.

Nietrzymania moczu – rodzaje

Istnieją trzy podstawowe typy nietrzymania moczu:

  • wysiłkowe,
  • naglące, tzw. z nagłym parciem,
  • z przepełnienia.

Mogą mieć różne nasilenie (małe, średnie i duże). Mogą też pojawiać się łącznie, tworząc tzw. mieszane nietrzymanie moczu.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu 

Występuje na skutek osłabienia mięśni dna miednicy, które, otaczając cewkę moczową, nie są w stanie jej szczelnie zamknąć. W efekcie następuje popuszczanie moczu nawet po nagłym lekkim podwyższeniu ciśnienia wewnątrz brzucha i nacisku na pęcherz. Mogą je wywołać ćwiczenia fizyczne, podnoszenie ciężkich przedmiotów, śmiech, kaszel czy kichnięcie.

Ten problem z nietrzymaniem moczu najczęściej występuje u kobiet. Szczególnie w okresie menopauzy lub po niej, kiedy spada poziom estrogenów, kobiecych hormonów płciowych. Zmniejsza się wtedy elastyczność i pogarsza ukrwienie wszystkich tkanek, w tym także dna miednicy. Mięśnie stają się zbyt słabe, a śluzówka cewki moczowej zbyt cienka i wiotka, by skutecznie kontrolować mikcje. Cewka otwiera się nawet przy niewielkim wysiłku.

Przyczynami wysiłkowego nietrzymania moczu mogą być również: 

  • ciąże i naturalne porody; obciążają one lub naruszają struktury nerwowo-mięśniowe dna miednicy, w tym podtrzymujące układ moczowy; 
  • niektóre zabiegi czy choroby ginekologiczne, 
  • naturalne zmiany związane z wiekiem (często powodują wysiłkowe nietrzymanie moczu u mężczyzn), 
  • otyłość (mięśnie są dodatkowo obciążone). 

Pojawieniu się problemu u kobiet sprzyja krótsza niż u mężczyzn cewka moczowa.

Naglące (reaktywne) nietrzymanie moczu 

Jest efektem nieprawidłowej pracy samego pęcherza. Charakteryzuje się pojawiającą się znienacka bardzo silną potrzeba oddania moczu. Pęcherz wcale nie musi być pełny. Parcie jest jednak tak duże, że zwykle nie można go powstrzymać. Takie sytuacje zdarzają się zarówno w dzień, jak i w nocy. Czasem podczas zmiany pozycji ciała, albo w trakcie stosunku seksualnego.

Ważne: Przyczyny nietrzymania moczu i nagłych skurczów są trudne do zdiagnozowania i nie do końca poznane.

Specjaliści nazywają taki pęcherz nadreaktywnym. Problem najczęściej dotyka kobiet i mężczyzn po 60. roku życia (część z nich ma tzw. suchą postać pęcherza nadreaktywnego, objawiająca się samym parciem). 

Kłopot ze znalezieniem przyczyn jest tym większy, że pęcherz – łączący się z nerkami z jednej strony, a z drugiej z cewką moczową – jest częścią mechanizmu odwadniania związanego drogami nerwowymi z rdzeniem kręgowym i mózgiem. Działa skutecznie nie tylko, gdy wszystkie mięśnie odpowiedzialne za oddawanie moczu są sprawne. Ale również wtedy, gdy prawidłowo działa układ nerwowy. I tu często tkwi przyczyna problemu u starszych pacjentów. Poza tym z wiekiem zmniejsza się pojemność i elastyczność pęcherza.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia 

Polega na braku możliwości całkowitego opróżnienia pęcherza. Oddaje się często niewielkie ilości moczu. Pęcherz staje się rozciągnięty, mocz wycieka. Ten typ schorzenia najczęściej występuje u mężczyzn z powiększonym gruczołem krokowym.

Dodatkowo wszystkie te typy nietrzymania moczu mogą być wywołane przez inne przyczyny: 

  • problemy urologiczne (np. zakażenie dróg moczowych), 
  • choroby neurologiczne, 
  • cukrzycę, 
  • zaburzenia hormonalne, 
  • uraz kręgosłupa, 
  • przyjmowanie niektórych leków (np. moczopędnych czy zwiotczających mięśnie), 
  • przewlekłe zaparcia, 
  • alkohol, tytoń, 
  • stres.

Zmagające się z nietrzymaniem moczu osoby czasem ograniczają spożycie płynów, by zmniejszyć problem. Tymczasem prowadzi to do nadmiernej koncentracji moczu, co jeszcze pogarsza sytuację. Dolegliwość – poza dyskomfortem – może też powodować podrażnienia skóry w okolicach krocza, wysypkę, nawet stany zapalne.

Problem z nietrzymaniem moczu ma także wymiar społeczny i psychologiczny. Może doprowadzić do wycofania się z życia zawodowego i towarzyskiego. Ciągły niepokój wywołuje zmęczenie, drażliwość, nawet depresję.

Leczenie nietrzymania moczu

Leczenie nietrzymania moczu jest problemem. Nie dlatego jednak, że bywa trudne i skomplikowane, ale dlatego, że dotknięte tym osoby nie chcą rozmawiać o dolegliwości. I to nie tylko z bliskimi, ale nawet z lekarzem. Powodem jest wstyd i skrępowanie. A u starszych osób dodatkowo przekonanie, że nietrzymanie moczu to norma w pewnym wieku i naturalny efekt starzenia się. Tymczasem to choroba, którą można pokonać.

Ważne: Schorzeniem może się zająć lekarz rodzinny, urolog, a w przypadku kobiet także ginekolog. Leczenie nietrzymania moczu i zaburzenia nadreaktywnego pęcherza to także domena uroginekologii i tzw. urologii czynnościowej.

Podstawowe dla rozpoczęcia leczenia jest znalezienie przyczyny nietrzymania moczu. Poza szczegółowym wywiadem i badaniem ogólnym lekarz do diagnozy może wykorzystać m.in.: 

  • badanie urodynamiczne (pomiar czynności zwieraczy i przepływu moczu przez cewkę), 
  • próbę kaszlową, 
  • ocenę zalegania moczu po mikcji, 
  • posiew moczu, 
  • badanie USG układu moczowego,
  • stan mięśni miednicy mniejszej. 

Bierze pod uwagę charakter pracy i tryb życia pacjenta, przebyte zabiegi, porody, przyjmowane leki. Na tej podstawie proponuje leczenie.

Przy nietrzymaniu moczu z przepełnienia

Ponieważ w tym przypadku nietrzymanie moczu u kobiet jest spowodowane zbyt rzadkim oddawaniem moczu zaleca się w pierwszej kolejności zmianę trybu życia i częste regularne wizyty w toalecie celem opróżnienia pęcherza moczowego.

Przy naglącym nietrzymaniu moczu

Aby ustąpiło, w pierwszym etapie stosuje się leczenie farmakologiczne. Lekarz będzie działał m.in. na układ nerwowy, by zmniejszyć uczucie parcia na pęcherz. Specyfiką takich leków jest wiele działań niepożądanych, muszą więc być stosowane pod ścisłą kontrolą.

W ramach leczenia zachowawczego można też wykorzystać trening pęcherza. Ćwiczenia prowadzone pod okiem specjalisty mają doprowadzić do przejęcia kontroli nad potrzebą oddawania moczu. Najprostsze polegają na mikcji w określonych godzinach i stopniowym zwiększaniu przerw między wizytami w toalecie. 

Metodą zabiegową jest wstrzykiwanie w pęcherz toksyny botulinowej (botoks). Substancja hamuje działanie nieprawidłowo funkcjonujących mięśni w obrębie pęcherza. W efekcie można przywrócić jego normalne działanie. Zabieg jest przeprowadzany z wykorzystaniem cytoskopu (urządzenia, które dociera do pęcherza przez cewkę moczową), bez potrzeby rozcinania brzucha. Metoda może być zastosowana w warunkach ambulatoryjnych. Trzeba ją co jakiś czas powtarzać.

Pacjenci mogą również poddać się neuromodulacji nerwów krzyżowych. Ten zabieg na nietrzymanie moczu polega na wszczepieniu pod skórę w dolnej części pleców cienkiej elektrody, która będzie stymulowała nerwy kontrolujące pęcherz moczowy. Metoda jest zarezerwowana dla najcięższych przypadków.

Przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu

Również w tym rodzaju schorzenia medycyna oferuje sporo możliwości. Leczenie nietrzymania moczu koncentruje się głównie na przywróceniu odpowiedniego podparcia cewki moczowej.

W najmniej zaawansowanym stadium u kobiet, gdy przyczyną jest osłabienie mięśni dna miednicy, efektywne mogą okazać się codzienne ćwiczenia. O ile to możliwe – prowadzone pod okiem fizjoterapeuty lub fizjoterapeuty uroginekologicznego, który indywidualnie dobierze odpowiednią aktywność.

W rehabilitacji kluczowe są ćwiczenia tzw. mięśni dna miednicy – tzw. mięśni Kegla. Podtrzymują macicę i pęcherz moczowy, kontrolując tym samym oddawanie moczu. By je wyczuć i zidentyfikować, wystarczy spróbować powstrzymać strumień moczu oddawany w toalecie – napną się właśnie mięśnie Kegla.

Same ćwiczenia nie wymagają szczególnych warunków. Polegają na spięciu i rozluźnianiu mięśni po kilka razy dziennie. Ważne, by wykonywać je regularnie przez kilka miesięcy według zaleceń specjalisty.

Można wykorzystać również tzw. pessary dopochwowe lub kostki dopochwowe. To krążek dopochwowy lub kostka, która podtrzyma cewkę moczową i zmniejszy nacisk na pęcherz.

Zachowawcze leczenie nietrzymania moczu zwykle jest wspierane leczeniem farmakologicznym. Wykorzystuje m.in. preparaty hormonalne z zawartością estrogenów które uelastyczniają tkankę.

Najskuteczniejszą metodą w wysiłkowym nietrzymaniem moczu jest jednak wykonanie zabiegu małoinwazyjnego HIFU, który nie wymaga znieczulenia, nie obciąża Pacjentki i nie generuje skutków ubocznych. Zabieg HIFU jest obecnie najnowszą i najsilniejszą formą terapii.

Zabiegi leczące nietrzymanie moczu

Gdy rehabilitacja okaże się niewystarczająca, pozostają metody zabiegowe. Są mniej lub bardziej inwazyjne, mają różną skuteczność. Którą wybrać należy omówić z lekarzem.

Zabiegi laserowe

Polegają na wprowadzeniu promienia lasera lub HIFU do pochwy. Powoduje to obkurczenie jej ścian, wzmocnienie ich elastyczności, zwiększa produkcję kolagenu. Tym samym działa stabilizująco na cewkę moczową, zmniejszając lub likwidując wysiłkowe nietrzymanie moczu. Trwający zwykle 20-30 minut zabieg wykonywany przez lekarza jest bezbolesny, bezpośrednio po nim można wrócić do codziennych czynności. Laserowe leczenie nietrzymanie moczu można powtarzać.  

Taśma TOT lub TVT

To metoda operacyjna polegająca na założeniu specjalnej taśmy syntetycznej pod cewkę moczową, by ją unieść i podeprzeć. Taśma jest wprowadzana przez niewielki około centymetrowy otwór w ścianie pochwy. 

Zabieg w większości przypadków wymaga jednodniowej hospitalizacji. Trwa około 30-40 minut, w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym. Jest uznawany za bezpieczny i skuteczny, chociaż jak każde działanie chirurgiczne może się wiązać z powikłaniami. Okres rehabilitacji wynosi od 2 do 6 tygodni. Po tym czasie można wrócić do zwykłej aktywności fizycznej.

Laser, HIFU i taśma to obecnie najbardziej popularne metody zabiegowe na problem z nietrzymaniem moczu.

Stosuje się także:

  • zabiegi wstrzykiwania specjalnych substancji w okolice cewki moczowej, by przywrócić jej prawidłowe ułożenie,
  • zabiegi wykorzystujące fale ultradźwiękowe lub elektromagnetyczne, które stymulują i wzmacniają mięśnie dna miednicy, 
  • w sferze badań jest zastosowanie komórek macierzystych,
  • w najtrudniejszych przypadkach można wszczepić sztuczny zwieracz cewki moczowej.

Generalnie w większości przypadków leczenie nietrzymania moczu jest skuteczne. Dolegliwości ustępują lub znacząco się zmniejszają. Lekarze podkreślają jednak, że pozytywne skutki trzeba podtrzymywać zmianą stylu życia. Zalecają większą aktywność fizyczną (dopasowaną do wieku i możliwości), odstawienie alkoholu, kawy i tytoniu, zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o leczenie nietrzymania moczu

  • Jak leczyć nietrzymanie moczu?

    Problem z nietrzymaniem moczu można rozwiązać z pomocą wielu terapii dobranych w zależności od typu choroby i jej zaawansowania. Leczenie zachowawcze wykorzystuje m.in. farmakologię i fizjoterapię. Leczenie zabiegowe to metody chirurgiczne, laserowe czy ultradźwiękowe (HIFU). Zwykle dolegliwości ustępują lub znacząco się zmniejszają. Lekarze podkreślają jednak, że pozytywne skutki trzeba podtrzymywać zmianą stylu życia. Sugerują większą aktywność fizyczną – ale dopasowaną do wieku i możliwości, odstawieniem alkoholu, kawy i tytoniu, zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości.

  • Co na nietrzymanie moczu?

    Farmakologiczne leczenie nietrzymania moczu bywa skuteczne tylko w przypadku naglącego nietrzymania moczu. Lekarz przepisze leki, które będą działały m.in. na układ nerwowy, by zmniejszyć uczucie parcia na pęcherz. Leczenie farmakologiczne wysiłkowego nietrzymania moczu wykorzystuje m.in. preparaty hormonalne z dużą zawartością estrogenów, by poprawić elastyczność i napięcie tkanek.

  • Do jakiego lekarza z nietrzymaniem moczu?

    Schorzeniem może się zająć urolog, a w przypadku kobiet ginekolog lub uroginekolog. Leczenie nietrzymania moczu wszystkich typów to także domena uroginekologii i tzw. urologii czynnościowej. W każdym przypadku specjalista przed rozpoczęciem leczenia powinien określić przyczyny i charakter choroby. Poza szczegółowym wywiadem i badaniem ogólnym do diagnozy może wykorzystać szereg badań specjalistycznych.

Leczenie nietrzymania moczu (NTM) - opinie pacjentów

Poniżej przeczytasz opinie pacjentów, którzy zdecydowali się na leczenie nietrzymania moczu. Wszystkie zamieszczone komentarze pochodzą od osób, które zapisały się na konsultację specjalistyczną za pośrednictwem naszego portalu, dzięki czemu są one w 100% rzetelne i zweryfikowane.

Jestem bardzo zadowolona
  
Jolanta

Zabieg przebiegł bezproblemowo. Ostateczny efekt będę mogła ocenić za kilka tygodni. Na razie, jest tak, jak mówiła Pani Doktor.

Opinia o: Praktyka Lekarska Joanna Wojciula, Warszawa (lek. Joanna Wojciula)
Serdecznie polecam
  
Joanna S

Jestem jeszcze w trakcie leczenia. Mam nadzieję że efekty będą zadowalające.

Opinia o: Piękno i Medycyna Dr Pernak, Gdańsk (dr n. med. Mikołaj Pernak)

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z problemem nietrzymania moczu, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę spośród 91 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)

Źródła: