Leczenie półpaśca

Jak wygląda półpasiec?

Półpasiec charakteryzuje się zwykle bolesną bądź swędzącą wysypką jednostronną, obejmującą jeden dermatom lub sąsiednie dermatomy, czyli obszary skóry unerwione przez jeden korzeń rdzeniowy. Zmiany te występują najczęściej na tułowiu, wzdłuż nerwu międzyżebrowego, nie przekraczając zwykle linii środkowej ciała. Tylko w wybranych przypadkach wysypka ma charakter rozsiany i zajmuje trzy lub więcej dermatomów. Na półpasiec rozsiany najczęściej chorują tylko te osoby, u których doszło do znacznego osłabienia układu odpornościowego.

Na początku u pacjenta obserwuje się rumieniowo-plamistą wysypkę – choć nietrudno ją przeoczyć, m.in. ze względu na krótki okres jej występowania. Dopiero później na ciele pojawią się skupiska grudek, które po ok. 1–2 dniach przekształcają się w pęcherzykiwypełnione przezroczystym lub mętnym płynem. W kolejnym etapie dochodzi do wystąpienia krost, a po ok. 4–5 dniach do pęknięcia pęcherzyków. W rezultacie tworzą się bolesne nadżerki i owrzodzenia, które z czasem pokrywają strupy (po 7–10 dniach). Nowe wykwity występują przez około tydzień. Po mniej więcej 3–4 tygodniach strupy odpadają, a na skórze pozostają nierzadko blizny i przebarwienia.

Szczególne postacie półpaśca:

• półpasiec oczny – objawiający się zwykle wysypką pęcherzykową wokół oczodołu, rzadziej wraz z zapaleniem spojówki, rogówki albo tęczówki oka;
• półpasiec uszny – w formie wysypki pęcherzykowej na skórze małżowiny usznej, okolicy zamałżowinowej, przewodu słuchowego zewnętrznego oraz błony bębenkowej;
• półpasiec rozsiany – wykwity obejmują w jego przypadku więcej niż dwa dermatomy, a dolegliwości pacjenta mogą zostać pomylone z ospą wietrzną.

Półpasiec – objawy

Objawem półpaśca są więc charakterystyczne zmiany skórne, bolesne pęcherzyki, zlokalizowane najczęściej wzdłuż nerwów międzyżebrowych, czyli po jednej stronie tułowia – co ma związek z nazewnictwem tej choroby („pół-pasiec”). Natomiast przed ich wystąpieniem mogą pojawić się objawy zwiastunowe, takie jak ból w okolicy miejsca, w którym później uwidocznią się zmiany skórne. Prawdopodobny jest też świąd, uczucie mrowienia oraz inne nieprzyjemne dolegliwości, takie jak drętwienie, kłucie czy pieczenie. Wszystkie te symptomy występują w dzień i w nocy, przy czym zazwyczaj pojawiają się 3–4 dni przed wykwitami skórnymi. W wybranych przypadkach utrzymują się więcej niż tydzień po ustąpieniu zmian na skórze. Wśród innych możliwych objawów wymienia się gorączkę lub stan podgorączkowy, ból głowy i złe samopoczucie.

Objawy półpaśca:

• drętwienie, świąd i mrowienie w okolicy danego dermatomu,
• ból o charakterze piekącym, kłującym, pulsującym, często wyzwalanym przez dotyk,
• polimorficzna wysypka, przekształcająca się z czasem w wykwity pęcherzykowe, a następnie w strupy,
• objawy uogólnione, takie jak gorączka, ból głowy, nadwrażliwość na światło, nudności,
• nerwoból i świąd, które mogą towarzyszyć każdemu etapowi choroby.

Półpasiec – przyczyny

Choroba ta wywoływana jest przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), który po pierwotnym zakażeniu doprowadza do rozwoju ospy wietrznej. Pomimo wyzdrowienia wirus VZV pozostaje w organizmie człowieka w postaci uśpionej, nieaktywnej, niemniej z czasem może dojść do wystąpienia półpaśca, co najprawdopodobniej wynika ze spadku swoistej odporności typu komórkowego. Wspomniane pogorszenie odporności może mieć związek z wiekiem, ale też z czasem, który upłynął od pierwszego zakażenia. Czynnikiem ryzyka są także choroby współistniejące, które negatywnie wpływają na układ immunologiczny oraz przyjmowanie przez pacjenta leków immunosupresyjnych.

Czynniki ryzyka:

• wiek – ponad 65 lat,
• cukrzyca,
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych,
• leczenie statynami,
• nowotwory złośliwe,
• zakażenie HIV,
• inne źródła upośledzonej odporności komórkowej.

Czy półpasiec jest zaraźliwy?

Tak, półpasiec jest zaraźliwy – choć w mniejszym stopniu niż ospa wietrzna. Wirus VZV wywołujący tę chorobę może przenosić się z osoby z aktywnym półpaścem na osobę podatną na zakażenie, czyli taką, która nie chorowała dotychczas na ospę wietrzną. W takiej sytuacji może rozwinąć się ospa wietrzna, natomiast nie dochodzi do rozwoju półpaśca. Półpasiec pojawia się wtedy, kiedy wirus VZV jest obecny w organizmie pacjenta w postaci utajonej i kiedy następuje osłabienie układu odpornościowego. By jednak doszło do jego wystąpienia, niezbędny jest kontakt z zawartością pęcherzyków półpaścowych. Właśnie dlatego zaleca się, by chory przykrywał zmiany skórne odzieżą. W ten sposób ograniczone zostanie ryzyko przeniesienia choroby w otoczeniu.

Diagnostyka półpaśca

Rozpoznanie półpaśca najczęściej bazuje jedynie na ocenie obrazu klinicznego choroby. Pomocny jest przy tym wywiad lekarski, podczas którego pacjent zgłasza obserwowane u siebie objawy. W wybranych przypadkach niezbędne jest również wykonanie badań pomocniczych, potwierdzających zakażenie. Do takich badań należy:

• izolacja wirusa z wymazu ze zmiany,
• identyfikacja antygenów VZV,
• metody serologiczne – w celu wykrycia swoistych IgG.

Metody leczenia półpaśca

Leczenie półpaśca polega na przyjmowaniu odpowiednich leków przeciwwirusowych zmniejszających nasilenie i czas trwania objawów choroby. By jednak przyniosło ono oczekiwane rezultaty, konieczne jest wczesne rozpoczęcie terapii, jak najszybciej po wystąpieniu wysypki. Co istotne, nie potwierdzono w badaniach, by przyjmowanie takich środków zapobiegało rozwojowi neuralgii popółpaścowej. Towarzyszące półpaścowi bóle natomiast podlegają leczeniu objawowemu. Na występujący też wówczas świąd z kolei stosuje się kąpiele i leki przeciwhistaminowe.

Leczenie farmakologiczne

Przeciwwirusowe leki na półpasiec:

• acyklowir,
• walacyklowir,
• famcyklowir.

Przeciwbólowe leki na półpasiec:

• paracetamol,
• ibuprofen,
• diklofenak,
• ketoprofen,
• opioidy,
• gabapentyna,
• amitryptylina,
• glikokortykosteroidy.

Terapie wspomagające

Oprócz leków przeciwwirusowych i przeciwbólowych w przebiegu półpaśca stosuje się także terapie uzupełniające, takie jak na przykład ćwiczenia rozciągające, elektrostymulację, masaż oraz inne techniki pomagające we wzmocnieniu mięśni, złagodzeniu bólu oraz poprawie zakresu ruchu pacjenta.

Domowe sposoby na łagodzenie objawów półpaśca

Podczas procesu terapeutycznego pomocne może okazać się stosowanie wybranych ziół, które osłabią aktywność wirusa i złagodzą nieprzyjemne objawy choroby. Dużą poprawę mogą przynieść również zioła poprawiające odporność, takie jak napary z żeń-szenia, łopianu, piołunu czy jeżówki. Oprócz ziołolecznictwa pacjenci wspierają się też nierzadko zimnymi kompresami przykładanymi do swędzących zmian skórnych oraz kąpielami w letniej wodzie z dodatkiem odpowiednich preparatów. Należy natomiast pamiętać o tym, by rozważnie podejmować takie kroki, a najlepiej dopiero po konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Jak zapobiegać półpaścowi?

Jedyną metodą zapobiegania tej chorobie jest szczepienie ochronne. Szczepionka na ospę wietrzną może nie tylko ograniczyć ryzyko rozwoju półpaśca, ale i towarzyszącego chorobie długotrwałego zespołu bólowego. Aktualnie dostępna jest też szczepionka na półpaśca – przeznaczona dla tych osób, które przybyły już ospę wietrzną. Jest zalecana wszystkim osobom w wieku od 50. roku życia oraz osobom od 18. roku życia z czynnikami ryzyka rozwoju tej choroby (np. niedoborem odporności komórkowej czy cukrzycą), które przechorowały ospę wietrzną lub które zaszczepiono żywą szczepionką przeciwko VZV.

Możliwe powikłania półpaśca

Najczęstszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa – przewlekły ból zlokalizowany w miejscu występowania zmian skórnych. Jej objawem jest utrzymywanie się bólu pomimo ustąpienia wysypki. Możliwy też jest wówczas świąd. Ryzyko zachorowania na neuralgię popółpaścową wzrasta wraz z wiekiem, a więc narażone są na nią przede wszystkim osoby starsze – częste są też wtedy długotrwałe, silniejsze bóle. Niekorzystnym czynnikiem prognostycznym jest również półpasiec oczny, wikwity obejmuję dużą powierzchnię ciała, objawy zwiastunowe oraz duża intensywność bólu podczas występowania wysypki półpaścowej.

Ponadto, przy zajęciu nerwu słuchowego możliwe jest upośledzenie słuchu. Prawdopodobne, choć rzadkie, jest także zajęcie nerwów zaopatrujących opony mózgowo-rdzeniowe i wynikający z tego rozwój wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Możliwe jest też zajęcie nerwów trzewnych, a w efekcie narządów wewnętrznych, wraz z towarzyszącym temu zapaleniem płuc czy zapaleniem wątroby, a ostatecznie z ostrą martwicą tego obszaru. Bardzo rzadko półpasiec powoduje zapalenie mózgu. Jego powikłania są jednak bardzo poważne i wymagają nierzadko leczenia szpitalnego.

Wybrane powikłania:

• neuralgia popółpaścowa,
• półpasiec oczny,
• wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapaleniem płuc lub zapalenie wątroby,
• ostra martwica narządów wewnętrznych,
• zapalenie mózgu (bardzo rzadko),
• bakteryjne nadkażenia zmian skórnych,
• zaburzenia słuchu (jednostronny ubytek słuchu),
• pogorszenie ostrości widzenia lub utrata wzroku,
• porażenie nerwów czaszkowych i obwodowych,
• powikłania neurologiczne po zapaleniu mózgu.

Kiedy szukać pomocy medycznej?

Do lekarza należy zgłosić się niezwłocznie po dostrzeżeniu u siebie objawów mogących wskazywać na rozwój tej choroby. Wczesne wdrożenie leczenia zwiększa szanse na prędki powrót do zdrowia danej osoby. Poza tym pamiętaj – przechorowanie półpaśca nie zabezpiecza Cię przed kolejnym epizodem choroby. Ryzyko jego nawrotu w ciągu 8 lat od pierwszego zachorowania wynosi od 6 do 8%. Dlatego jeśli dostrzeżesz u siebie niepokojące objawy, to nawet wtedy, kiedy cierpiałeś już na tę chorobę, zgłoś się jak najszybciej do lekarza pierwszego kontaktu.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o półpaśca

• Co to jest półpasiec?

  Półpasiec, znany również jako herpes zoster, jest infekcją wirusową spowodowaną przez reaktywację wirusa varicella-zoster, który wcześniej wywołał ospę wietrzną. Objawia się bolesnymi wysypkami skórnymi i pęcherzami, zwykle wzdłuż jednego pasma nerwowego po jednej stronie ciała.

• Czy półpasiec jest zaraźliwy?

  Półpasiec jest zaraźliwy, wirus varicella-zoster może przenosić się na osoby, które nie miały wcześniej ospy wietrznej lub nie były szczepione. Może to wywołać u nich ospę wietrzną, a nie półpaśca.

• Jakie są powikłania półpaśca?

  Najpoważniejszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa (PHN), przewlekły ból utrzymujący się przez miesiące, a nawet lata po ustąpieniu wysypki. Inne możliwe powikłania to zakażenia bakteryjne skóry, problemy ze wzrokiem (jeśli półpasiec dotyczy okolic oka) oraz problemy neurologiczne.

• Czy można zapobiegać półpaścowi?

  Tak, istnieje szczepionka przeciw półpaścowi, która jest zalecana dla osób powyżej 50. roku życia. Szczepionka znana jako Zostavax była używana wcześniej, ale nowsza szczepionka Shingrix jest obecnie preferowana ze względu na wyższą skuteczność.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z problemem z półpaśccem, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 145 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas:  (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)