Leczenie szumów usznych

Co to są szumy uszne?

Szumy uszne (ICD-10: H93.1) to nie schorzenie, a jeden z objawów mogącego toczyć się w organizmie procesu chorobowego. Słyszalne przez pacjenta dźwięki nie pochodzą wówczas z zewnętrznego źródła, a ich powstawanie wciąż owiane jest pewną tajemnicą. W zależności od konkretnego przypadku, wrażenia akustyczne mogą różnić się między sobą głośnością, wysokością oraz samym brzmieniem. Niektórzy słyszą je w jednym uchu, inni zaś obustronnie. Zdarza się, że są powiązane z utratą słuchu.

Szumy uszne dzielimy na obiektywne i subiektywne. Szumy uszne obiektywne są słyszalne zarówno dla pacjenta, jak i jego otoczenia i powstają wskutek wytwarzania dźwięków wewnątrz ciała. Subiektywne szumy uszne słyszy natomiast tylko osoba chora.

Rodzaje szumów usznych

Charakter słyszanych przez pacjenta dźwięków jest pomocny w określeniu możliwej przyczyny ich występowania. Najczęściej pojawiające się rodzaje szumów usznych to:

• klikanie – skurcze mięśni w uchu i wokół ucha mogą powodować tak zwane kliknięcia, które słyszane są w seriach trwających od kilku sekund do nawet kilku minut;
  
• dmuchanie – ze względu na ich pochodzenie określa się je mianem szumów usznych naczyniowych. Najczęściej słyszy się je podczas ćwiczeń lub zmiany pozycji, na przykład podczas kładzenia się lub wstawania;
• bicie serca – wzmacniać dźwięk bicia serca w uszach mogą problemy z naczyniami krwionośnymi, takie jak wysokie ciśnienie krwi, tętniak lub guz, a także zablokowanie przewodu słuchowego lub trąbki Eustachiusza;
• dzwonienie o niskim tonie w jednym uchu – może być objawem choroby Meniere’a
• dzwonienie o wysokim tonie – zwykle jest efektem narażenia na bardzo głośny dźwięk lub uderzenie w ucho i ustępuje po kilku godzinach. Długo utrzymujący się szum w obu uszach może zwiastować utratę słuchu wskutek długotrwałego narażenia na hałas bądź podeszłego wieku.
• pozostałe dźwięki – inne, niewymienione wyżej dźwięki, mogą być powodowane przez różnego rodzaju czynniki, m.in. woskowinę lub ciało obce znajdujące się w przewodzie słuchowym

Szumy uszne – przyczyny

Wśród przyczyn powstawania szumów usznych wymienia się m.in. przyjmowanie niektórych leków, długotrwałą ekspozycję na hałas, schorzenia i starzenie się narządu słuchu, choroby o podłożu neurologicznym oraz nowotworowym. Także zaburzenia pracy tarczycy mogą powodować szumy uszne (zwłaszcza nadczynność tego gruczołu). Na pojawienie się szumów wpływ mają ponadto skoki ciśnienia tętniczego oraz choroba, jaką jest miażdżyca.

Naukowcy szacują, że u podłoża nawet 65% subiektywnych szumów usznych leżą tak zwane przyczyny somatosensoryczne, w tym mięśniowo-powięziowy zespół bólowy, związany z obecnością punktów spustowych, które są zlokalizowane w obrębie mięśnio-powięzi. Cechy charakterystyczne, które mogą wskazywać na ich pochodzenie mięśniowe szumów usznych to jednostronność, niskie natężenie oraz zmienność czasowa. Diagnozę stawia się między innymi po wywołaniu szumu (lub zmianie jego natężenia) poprzez podrażnienie punktu spustowego w danym mięśniu.

Szumy uszne a nerwica

Przyczyną nawracających szumów usznych może być także nerwica. W takiej sytuacji wrażenia dźwiękowe pojawiają się albo przy silnym stresie, albo na koniec dnia, po położeniu się do łóżka. Przeciążeniu układu nerwowego mogą dodatkowo towarzyszyć objawy takie jak ból głowy czy uczucie niepokoju. Szumy uszne pojawiające się na tle nerwowym ustąpią po wyeliminowaniu czynnika stresogennego lub wprowadzeniu technik relaksacyjnych. W przypadku silnej nerwicy warto skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą.

Szumy uszne – leczenie

Leczenie szumów usznych często wymaga interdyscyplinarnego podejścia. W pierwszej kolejności warto odwiedzić laryngologa lub foniatrę, jednak może okazać się, że konieczna będzie także konsultacja z kardiologiem lub psychologiem. Podczas rozmowy lekarz z pewnością zapyta pacjenta o występujące objawy, ale również o choroby współistniejące oraz przyjmowane przewlekle leki.

Ze względu na to, iż u podłoża szumów usznych może leżeć wiele przyczyn, nie istnieje jeden sposób na tę przypadłość, który byłby w stanie pomóc wszystkim osobom zmagającym się z tym problemem. Kluczową kwestią jest tutaj jak najbardziej dokładne ustalenie przyczyny pojawiania się szumów usznych, a następnie rozpoczęcie terapii w oparciu o najskuteczniejsze dostępne metody leczenia.

Najlepsze rezultaty daje połączenie leczenia manualnego i osteopatycznego (m.in.: masaż tkanek głębokich, rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, kompresja TrP, autoterapia, terapia czaszkowo-krzyżowa, mobilizacja segmentu C0-C1 oraz suchego igłowania). Takie podejście pozwala na złagodzenie szumów usznych u około 50-60% pacjentów. Inną metodą stosowaną wspomagająco w leczeniu szumów usznych jest dopasowanie indywidualnej szyny relaksacyjnej typu mandiflex, która daje bardzo dobre efekty u części chorych. W trakcie terapii można też stosować aparaty słuchowe z funkcją generatora szumów.

Szumy uszne – leczenie domowe

Mimo iż jeden sprawdzony sposób na szumy uszne nie istnieje, czasami domowe metody mogą przynieść poprawę. Z pewnością dobrym pomysłem jest unikanie tak zwanych czynników drażniących, czyli takich, które mogą pogorszyć szum w uszach. Zaliczamy do nich głośne dźwięki, kofeinę i nikotynę. Kolejnym sposobem jest maskowanie szumów usznych łagodnymi dźwiękami. Dobrze sprawdzą się tu pracujący wentylator lub cicha muzyka. Osoby skarżące się na szumy uszne powinny także zmniejszyć spożycie alkoholu oraz nauczyć sobie radzić ze stresem.

Istnieją również specjalne aparaty na szumy uszne. Ich działanie opiera się na emisji dźwięków, które odwracają uwagę od szumów i pomagają pacjentowi odprężyć się oraz skoncentrować na tym, co chce usłyszeć. Tego rodzaju urządzenia są bardzo dyskretne i doprowadzają dźwięk do ucha za pomocą specjalnie wyprofilowanej, plastikowej rurki. Dostępne są także stacjonarne sprzęty – te poleca się przede wszystkim na problemy z zaśnięciem i wieczornym wyciszeniem. Alternatywą dla tego rodzaju urządzenia jest samodzielne puszczanie przed snem tzw. białego szumu bądź innych uspokajających dźwięków – płynącej wody czy padającego deszczu.

Leki na szumy uszne

W walce z szumami usznymi lekarz może zaproponować pacjentowi przyjmowanie leku, jakim jest karoweryna. Hamuje ona działanie kwasu glutaminowego, który jest potencjalnym neurotransmiterem w obrębie synapsy aferentnej i jest zalecana w przypadkach występowania szumu ślimakowego. Inną substancją, która może okazać się skuteczna, jest lidokaina. W badaniach klinicznych potwierdzono skuteczną redukcję szumów przy jej podawaniu, jednak efekty były niestety nietrwałe, a skutki uboczne powodowały bardzo ograniczone możliwości zastosowania tego związku chemicznego w praktyce klinicznej.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o szumy uszne 

• Co na szumy uszne?

  Nie istnieje jeden skuteczny sposób na szumy uszne. Pomóc sobie można poprzez unikanie głośnych dźwięków oraz ograniczenie spożycia kofeiny, nikotyny oraz alkoholu. Dobrym pomysłem jest również zakupienie specjalnego aparatu na szumy uszne.

• Jak leczyć szumy uszne?

  Dobór terapii zależy przede wszystkim od przyczyny występowania szumów usznych, nie istnieje bowiem jeden ogólny sposób leczenia tej przypadłości. Jeśli lekarz uzna to za stosowne, może zalecić pacjentowi np. masaż tkanek głębokich.

• Szumy uszne - jaki lekarz?

  Pierwszym specjalistą, do jakiego warto udać się z problemem szumów usznych jest laryngolog lub foniatra. Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem może on zalecić dodatkową konsultację, np. z kardiologiem (w przypadku nadciśnienie tętniczego) lub psychiatrą (jeśli przyczyną szumów usznych jest nerwica). W przypadku gdy lekarze powyższych specjalności nie znajdą przyczyn organicznych mogących wywoływać szumy uszne warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty specjalizującego się w leczeniu szumów usznych.

• Szumy uszne - co robić?

  Jeśli szumy uszne są skutkiem ekspozycji na hałas i samoistnie ustępują, nie ma powodów do niepokoju. Jeśli jednak mają one charakter przewlekły lub nawracający, należy skonsultować się z lekarzem.