Leczenie zapalenia przydatków

Co to jest zapalenie przydatków?

Zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID, ang. pelvic inflammatory disease), nazywane również zapaleniem przydatków, to choroba żeńskich narządów płciowych: macicy, jajowodów oraz otrzewnej macicznej, w której dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, w wybranych przypadkach również poza miednicą.

Według definicji WHO nazywa się nim zespół objawów klinicznych pojawiających się w wyniku zmian zapalnych spowodowanych zakażeniem właśnie macicy, jajowodów, jajników i otrzewnej miednicy mniejszej. Najczęściej cierpią na nie aktywne seksualnie kobiety w wieku 15–25 lat. To jedna z najczęściej rozpoznawalnych jednostek chorobowych w gabinetach ginekologicznych.

Postacie zapalenia narządów miednicy mniejszej:

• ostre zapalenie przydatków,
• utajone zapalenie przydatków,
• atypowe zapalenie przydatków,
• przewlekłe zapalenie przydatków,
• zapalenie przydatków jako powikłanie porodu lub poronienia.

Rodzaje PID ze względu na umiejscowienie zakażenia:

• endometritis – zapalenie śluzówki macicy,
• salpingitis – zapalenie jajowodów,
• salpingooophoritis – zapalenie jajników i jajowodów,
• pelveoperitonitis – zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej,
• tuboovarial abscessus – ropień jajnikowo-jajowodowy.

Przyczyny zapalenia przydatków

Do zakażenia może dojść drogą wstępującą z pochwy przez szyjkę macicy, błonę śluzową macicy po jajowód i jajnik. Prawdopodobna jest też droga zstępująca – krwionośna, droga zstępująca – poprzez ciągłość, np. wyrostek robaczkowy oraz zakażenie pooperacyjne. Najczęstsze natomiast jest zakażenie wstępujące. Patogeny dostają się wówczas do miednicy mniejszej poprzez kanał szyjki macicy. Przyczyną zapalenia narządów miednicy mniejszej są więc w szczególności choroby przenoszone drogą płciową – zazwyczaj rzeżączka, bakterie beztlenowe i chlamydia. Zazwyczaj dochodzi do niego przez rozprzestrzenianie się stanu zapalnego ze sromu, pochwy oraz części pochwowej szyjki macicy.

Okoliczności sprzyjające rozwojowi PID:

• poronienie, poród,
• duża liczba partnerów seksualnych,
• niestosowanie barierowych metod antykoncepcji,
• przebyta w przeszłości choroba przenoszona drogą płciową,
• założenie wkładki wewnątrzmacicznej,
• wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy,
• współżycie seksualne w trakcie miesiączki,
• histeroskopia i histerosalpingografia,
• zapłodnienie in vitro,
• przerwanie ciąży.

Bakterie wywołujące zapalenie przydatków

Czynnikami odpowiedzialnymi za rozwój zapalenia narządów miednicy mniejszej są patogeny przenoszone drogą płciową, do których należy:

• chlamydia trachomatis,
• neisseria gonorrhoeae,
• mycoplasma genitalium,
• bakterie beztlenowe,
• inne drobnoustroje.

Objawy i znaki zapalenia przydatków

Zapalenie narządów miednicy mniejszej może przebiegać w rozmaity sposób. U wybranych kobiet możliwy jest nawet bezobjawowy rozwój choroby. W innych przypadkach zapalenie przydatków ma charakter umiarkowany bądź ciężki. Wśród symptomów, które mogą się wówczas pojawić, mieści się w szczególności ból podbrzusza – zazwyczaj po zewnętrznych stronach w obrębie przydatków, nasilający się w wyniku ucisku oraz w trakcie stosunku seksualnego. Możliwe są też nieprzyjemnie pachnące upławy, o zmienionym zabarwieniu, gorączka, a także intensywniejsze i nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych – po stosunku oraz między miesiączkami.

Zapalenie przydatków – objawy:

• ból podbrzusza – zazwyczaj po zewnętrznych stronach w obrębie przydatków, nasilający się na skutek ucisku oraz podczas stosunku;
• gorączka;
• upławy o nieprzyjemnym zapachu i zmienionej barwie;
• nienaturalne krwawienia z dróg rodnych – po stosunku, między miesiączkami;
• obfite krwawienia miesiączkowe.

Kiedy udać się do lekarza?

Jeśli zauważysz u siebie objawy mogące wskazywać na zapalenie przydatków, takie jak np. dolegliwości bólowe w okolicy podbrzusza czy nienaturalne krwawienia z dróg rodnych, jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem ginekologiem. W przypadku zapalenia narządów miednicy mniejszej kluczowe jest jak najszybsze wdrożenie leczenia farmakologicznego, z zastosowaniem odpowiednich antybiotyków – w celu uniknięcia powikłań, do których może doprowadzić taki stan. W wybranych sytuacjach, np. wtedy, kiedy istnieje podejrzenie ostrego zapalenia przydatków, konieczne może okazać się leczenie szpitalne.

Diagnozowanie zapalenia przydatków

Lekarz może podejrzewać zapalenie przydatków już na podstawie rozmowy z pacjentką oraz opisywanych przez nią objawów. Również przezpochwowe badanie ginekologiczne wpływa na ostateczne postawienie diagnozy. W trakcie jego przeprowadzania, za pomocą wziernikowania, ginekolog może zaobserwować nieprawidłową wydzielinę. Badanie dwuręczne natomiast umożliwia ustalenie, czy szyjka macicy jest tkliwa i czy obserwuje się w jej obszarze bolesność oraz czy występują dolegliwości bólowe w obszarze podbrzusza. Pomocne w procesie diagnostycznym są również badania krwi: w przypadku PID często obserwuje się podwyższenie parametrów stanu zapalnego.

Metody diagnostyczne

• Konsultacja lekarska
• Wziernikowanie pochwy
• Badanie dwuręczne
• Badania krwi: morfologia, CRP, OB
• Posiew bakteryjny na podstawie wydzieliny z dróg rodnych
• USG przezpochwowe lub przezbrzuszne
• Laparoskopia zwiadowcza

Różnicowanie z innymi stanami

Zapalenie przydatków objawia się w sposób niecharakterystyczny, przez co może wskazywać na szereg innych chorób, takich jak przede wszystkim:

• zapalenie wyrostka robaczkowego,
• zapalenie jelit,
• zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• zapalenie otrzewnej,
• nowotwór,
• endometrioza,
• choroby układu moczowego,
• skręt torbieli,
• skręt jajnika,
• ciąża pozamaciczna,
• poronienie septyczne,
• zmiany zapalne i zwyrodnieniowe w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.

Leczenie zapalenia przydatków

Leczenie zapalenia narządów miednicy mniejszej polega przede wszystkim na terapii antybiotykami – podawanymi doustnie, w warunkach domowych lub dożylnie, w warunkach szpitalnych. Wykorzystywane są wówczas leki obejmujące wiele gatunków bakterii. Najczęściej stosuje się kilka preparatów jednocześnie, wraz z lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi. Leczenie trwa zazwyczaj ok. 2 tygodni. W przypadku ciężkiego przebiegu choroby lub w sytuacji braku poprawy stanu pacjentki, pomimo stosowania antybiotykoterapii doustnej, zaleca się wdrożenie leczenia szpitalnego, za pomocą leków dożylnych. Czasami niezbędne okazuje się leczenie zabiegowe.

Zapalenie przydatków – leczenie:

• antybiotykoterapia – doustna lub dożylna,
• stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
• leczenie zabiegowe.

Komplikacje i długoterminowe skutki zapalenia przydatków

Powikłania PID:

• ropnie i zrosty w okolicy miednicy mniejszej,
• zapalenia otrzewnej,
• niedrożność jelit,
• niepłodność,
• przewlekłe zespoły bólowe miednicy mniejszej,
• zwiększone ryzyko ciąży pozamacicznej,
• zwiększone ryzyko endometriozy,
• zwiększone ryzyko raka jajnika.

Warto wiedzieć: zapalenie narządów miednicy mniejszej może nawracać. Właśnie dlatego bardzo ważne jest obserwowanie swojego ciała przez pacjentkę oraz jak najszybsze konsultowanie niepokojących objawów z lekarzem ginekologiem.

Zapobieganie powikłaniom

Najlepszym sposobem na eliminację ryzyka poważnych powikłań rozwiniętego zapalenia narządów miednicy mniejszej jest szybka interwencja lekarska w przypadku zdiagnozowania choroby. Kluczowe jest przy tym wczesne rozpoznanie dolegliwości i podejmowanie odpowiednich kroków terapeutycznych.

Zapobieganie zapaleniu przydatków

Ryzyko rozwoju zapalenia narządów miednicy mniejszej można ograniczyć poprzez stosowanie się do następujących zasad:

• ograniczenie liczby partnerów seksualnych,
• stosowanie prezerwatyw,
• regularne kontrole ginekologiczne,
• badanie się w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową,
• kontrole po zabiegach ginekologicznych i porodach,
• utrzymywanie odpowiedniej higieny intymnej,
• unikanie irygacji pochwy, zaburzającej naturalną florę bakteryjną,
• konsultowanie z ginekologiem wszystkich niepokojących objawów sugerujących choroby zapalne narządów płciowych.

Najczęstsze pytania na temat zapalenia przydatków

• Co powoduje zapalenie przydatków?

  Zazwyczaj jest wywołane przez bakterie, często te same, które powodują choroby przenoszone drogą płciową, takie jak chlamydia czy rzeżączka. Infekcja może również rozwinąć się po zabiegach ginekologicznych, porodzie lub aborcji.

• Jakie są objawy zapalenia przydatków?

  Objawy mogą obejmować ból w dolnej części brzucha, gorączkę, nieprawidłowe krwawienia z pochwy, bolesne stosunki seksualne, bolesne oddawanie moczu oraz ciężki, nieprzyjemny zapach wydzieliny z pochwy.

• Jak diagnozuje się zapalenie przydatków?

  Diagnoza zwykle opiera się na objawach, badaniu ginekologicznym, testach na obecność chorób przenoszonych drogą płciową, badaniach krwi oraz czasem ultrasonografii.

• Jakie są konsekwencje nieleczonego zapalenia przydatków?

  Nieleczone zapalenie może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak blizny i zrosty w przydatkach, przewlekły ból miednicy, niepłodność oraz zwiększone ryzyko ciąży pozamacicznej.