Czym zajmuje się onkolog?
Onkolog to lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu nowotworów. Zajmuje się zarówno rozpoznawaniem różnych typów raka, jak i planowaniem indywidualnej terapii dla pacjentów. Może stosować różne metody leczenia, takie jak chemioterapia, radioterapia, operacje chirurgiczne czy nowoczesne terapie, jak immunoterapia i terapie celowane. Onkolog monitoruje przebieg leczenia, dostosowuje terapię oraz dba o kontrolę skutków ubocznych.
Oprócz leczenia, onkolog zajmuje się również profilaktyką nowotworów, doradzając pacjentom, jak obniżyć ryzyko zachorowania, oraz zapewnia wsparcie dla pacjentów w zaawansowanych stadiach choroby, w tym w opiece paliatywnej. Ważną częścią jego pracy jest współpraca z innymi specjalistami, aby zagwarantować pacjentom kompleksową i skuteczną opiekę.
Rodzaje onkologii
Wyróżnia się kilka rodzajów onkologii, które specjalizują się w różnych aspektach leczenia i opieki nad pacjentami. Oto główne ich rodzaje:
Onkologia kliniczna - jest to podstawowa gałąź onkologii, która zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem nowotworów za pomocą metod farmakologicznych, takich jak chemioterapia, immunoterapia oraz terapia celowana. Onkolog kliniczny współpracuje z innymi specjalistami, aby zapewnić kompleksową terapię nowotworową.
Chirurgia onkologiczna
- chirurg onkolog specjalizuje się w leczeniu nowotworów za pomocą zabiegów operacyjnych. Jego celem jest usunięcie guzów i tkanek nowotworowych, a także prowadzenie operacji rekonstrukcyjnych, gdy jest to konieczne. Chirurgia onkologiczna jest kluczowa, zwłaszcza w przypadku nowotworów we wczesnym stadium, gdy możliwe jest całkowite usunięcie guza.Radioterapia (onkologia radiacyjna) - onkolog radioterapeuta stosuje promieniowanie jonizujące do leczenia nowotworów. Radioterapia może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z innymi metodami leczenia, takimi jak chirurgia czy chemioterapia. Celem jest niszczenie komórek nowotworowych lub zmniejszenie rozmiaru guza przed operacją.
Hematologia onkologiczna - hematolog-onkolog specjalizuje się w leczeniu nowotworów krwi, takich jak białaczka, chłoniaki oraz szpiczak mnogi. Hematolog onkologiczny diagnozuje i leczy nowotwory układu krwiotwórczego za pomocą leków, przeszczepów szpiku kostnego i innych terapii.
Onkologia dziecięca (onkologia pediatryczna) - onkolog pediatra zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem nowotworów u dzieci. W tej dziedzinie leczenie nowotworów różni się od terapii stosowanej u dorosłych, a lekarze muszą brać pod uwagę specyficzne potrzeby i rozwój dziecka.
Onkologia ginekologiczna - specjalizacja zajmująca się diagnozowaniem i leczeniem nowotworów układu rozrodczego u kobiet, takich jak rak jajnika, rak szyjki macicy oraz rak endometrium. Onkolodzy ginekologiczni często łączą chirurgię z terapiami farmakologicznymi i radioterapią.
Onkologia urologiczna - onkolog urolog zajmuje się leczeniem nowotworów układu moczowego i płciowego, takich jak rak prostaty, rak pęcherza moczowego, rak nerki czy nowotwory jąder.
Diagnostyka nowotworów – jak onkolog rozpoznaje chorobę?
Onkolog diagnozuje nowotwory, zaczynając od szczegółowego wywiadu medycznego, w którym pyta pacjenta o objawy, historię choroby i czynniki ryzyka. Następnie może przeprowadzić badanie fizykalne oraz zlecić badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MRI) czy ultrasonografia (USG), które pomagają zobaczyć zmiany w narządach. Kluczowym etapem diagnostyki jest biopsja, gdzie pobierana jest próbka tkanki do analizy pod kątem obecności komórek nowotworowych. Dodatkowo onkolog może zlecić badania krwi, aby sprawdzić obecność markerów nowotworowych, oraz inne testy laboratoryjne. Na podstawie wyników onkolog ustala rodzaj nowotworu i plan leczenia.
Kiedy zgłosić się do onkologa?
Każda niepokojąca zmiana mogąca mieć charakter nowotworowy powinna zostać omówiona z lekarzem. Zwlekanie z wizytą może doprowadzić do rozwoju choroby, dlatego należy działać szybko. Znacznie lepiej dowiedzieć się, że wszystko jest w porządku, niż usłyszeć, że nowotwór jest już w zaawansowanym stadium.
Zmiany, które powinny skłonić nas do konsultacji specjalistycznej to mi.n.:
- guzki lub zgrubienia w okolicy sutków lub jąder,
- zmiany kształtu, koloru lub wielkości brodawek bądź znamion,
- długo utrzymująca się chrypka lub kaszel bez przyczyny,
- przedłużające się problemy z oddawaniem moczu lub wypróżnianiem,
- przewlekłe zaburzenia ze strony układu pokarmowego.
Przygotowanie do konsultacji onkologicznej
Wizyta u onkologa wiąże się z niepokojem i stresem, dlatego warto dobrze się do niej przygotować. Jeśli tego potrzebujesz, zapytaj bliską osobę czy będzie mogła Ci towarzyszyć. Dobrym pomysłem będzie także dopytanie osób z rodziny o wcześniej występujące choroby nowotworowe - lekarz z pewnością zapyta o to podczas wywiadu. Przygotuj informacje dotyczące niepokojących objawów (kiedy się pojawiły, jakie jest ich nasilenie), chorób towarzyszących oraz przyjmowanych obecnie leków.
Profilaktyka to podstawa
Nowotwory coraz częściej dotykają osób młodych. Niezwykle ważne jest zatem obserwowanie swojego ciała oraz wysyłanych przez niego sygnałów. Już od osiemnastego roku życia kobiety powinny co miesiąc (po zakończeniu miesiączki) wykonywać samobadanie piersi, a raz w roku robić cytologię. Młodzi mężczyźni co jakiś czas powinni sprawdzać stan swoich jąder: oglądać i macać je w poszukiwaniu zmian. Po ich zaobserwowaniu niezwłocznie należy iść do lekarza! Z wiekiem rośnie liczba badań, które trzeba wykonywać regularnie. W przypadku kobiet są to m.in. USG piersi i mammografia, mężczyźni zaś muszą pamiętać o badaniu prostaty. Ważne dla obu płci jest obserwowanie pojawiających się zmian skórnych. Po 50. roku życia warto natomiast profilaktycznie zapisać się na kolonoskopię.