Operacja wodniaka jądra

Co to jest wodniak jądra?

Wodniak jądra to choroba, która polega na nagromadzeniu nadmiernej ilości płynu surowiczego pomiędzy błoną ścienną i otrzewną osłonki jądra. Zgromadzony płyn o objętości od kilkunastu do kilkuset mililitrów zazwyczaj ma kolor jasny lub bursztynowy. W przypadku wodniaków pourazowych lub rozwoju innych patologii, jak np. skręt lub guz jądra, płyn może być dodatkowo zabarwiony krwią.

Wodniak jądra może występować w jednej z dwóch postaci:

• Wrodzony wodniak jądra występuje u noworodków. Płyn surowiczy gromadzi się wówczas między osłonkami jądra na skutek niezarośnięcia wyrostka pochwowego. U zdecydowanej większości chłopców pod koniec 12. miesiąca życia dochodzi do zrośnięcia kanału oraz samoistnego wchłonięcia wodniaka.

• Nabyty wodniak jądra występuje u chłopców w wieku młodzieńczym, jak również u dorosłych mężczyzn jako następstwo urazu mechanicznego lub powikłanie innego schorzenia. Wśród nabytych wodniaków jądra wyróżnia się wodniaki nie dające żadnych objawów oraz wodniaki objawowe. Najliczniejszą grupę stanowią te ostatnie, zaliczają się bowiem do nich wodniaki powstałe na skutek uszkodzenia jądra, zapalenia swoistego oraz nieswoistego jądra lub najądrza, a także choroby nowotworowej jądra.

Wodniak jądra - przyczyny powstawania

Szczegółowa etiologia wodniaka jądra nie jest do końca poznana, jednak w większości przypadków możliwe jest ustalenie mechanizmu rozwoju schorzenia.

W skład budowy jądra wchodzi tkanka łączna oraz miąższ jądra. Zrąb narządu utworzony jest z tkanki łącznej, która przechodzi na zewnątrz jądra i łączy się ze sprężystą błoną białawą, pokrytą cienką błoną surowiczą. Pomiędzy blaszką trzewną oraz ścienną błony surowiczej zlokalizowana jest jama surowicza moszny, którą wypełnia niewielka ilość płynu surowiczego. W naturalnych warunkach jama surowicza moszny ma formę szczelinowatą i jest oddzielona od jamy otrzewnej. W przypadku trudności w resorpcji płynu to właśnie w tym miejscu, pomiędzy dwoma warstwami dochodzi do powstania wodniaka jądra.

Przyczyną powstania wodniaka jądra jest zgromadzenie znacznej ilości płynu surowiczego pomiędzy blaszkami osłonki pochwowej, na którą składa się blaszka ścienna i blaszka trzewna lub w sporadycznych przypadkach w niezarośniętym wyrostku pochwowym otrzewnej.

Wrodzone wodniaki jądra rozwijają się u noworodków oraz małych chłopców. W ostatniej fazie rozwoju płodowego dochodzi do przemieszczenia jąder z jamy brzusznej do worka mosznowego, które jednocześnie pociągają za sobą wypustkę otrzewnej, a mianowicie wyrostek pochwowy.

U niektórych chłopców wyrostek pochwowy jest otwarty w wyniku zbyt późnego zarastania wyrostka pochwowego otrzewnej. Umożliwia to komunikację pomiędzy jamą surowiczą moszny, a jamą otrzewną. Surowicza zawartość jamy otrzewnej pod działaniem siły ciężkości ulega przemieszczeniu do jamy surowiczej moszny, mówimy wówczas o wodniaku komunikującym. Wówczas z nagromadzonego płynu tworzy się wrodzony wodniak jądra.

Objętość wodniaka jest zmienna i zależy od aktywności ruchowej dziecka. W przypadku szerokiego kanału komunikacji może dojść do przemieszczenia się do niego jelit oraz powstania przepukliny pachwinowej. Niekiedy zdarza się, iż kanał komunikacji zarasta, a wodniak jądra u niemowlaka nie ulega wchłonięciu. Wówczas określany jest wówczas wodniakiem niekomunikującym. Przeważnie połączenie z jamą otrzewną zarasta u chłopców w ciągu 1-2 roku życia, natomiast płyn wchłania się samoistnie.

Wodniak jądra może rozwinąć się w każdym wieku i nie musi być następstwem niezarośnięcia kanału, który łączy jamę otrzewną z przestrzenią pomiędzy osłonkami jądra. Nabyta postać wodniaka jądra może mieć charakter pozapalny (np. po zapaleniu jądra, najądrza) lub pourazowy. Schorzenie może również powstać na skutek powikłań pooperacyjnych takich jak zastój bierny krwi w splocie wiciowatym po operacji żylaków powrózka nasiennego lub po zaopatrzeniu przepukliny pachwinowej. Ponadto nabyty wodniak jądra może również wystąpić podczas rozwoju nowotworu jądra. Taka postać wodniaka pojawia się w wyniku nadmiernego wytwarzania płynu przesiękowego bądź wysiękowego poprzez otoczki jądra.

Niestety znaczna większość nabytych wodniaków jądra nie ma jednoznacznie ustalonej etiologii. Wynika to głównie z długotrwałego rozwoju nabytego wodniaka jądra, które utrudnia znalezienie czynnika etiologicznego. Istnieje pogląd, iż czynnikiem wywołującym tą postać wodniaka może być zaburzony odpływ limfy z osłonek pochwowych jądra. Dotyczy to głównie przypadków, u których w płynie wodniaka jądra wykryto wysokie stężenie białka.

U pacjentów z niższym stężeniem białka w płynie wodniaka, zakłada się, iż utworzył się on na skutek wzmożonego przesiąkania płynu z naczyń włosowatych, które nastąpiło w wyniku podwyższonego ciśnienia żylnego w powrózku nasiennym.

Wodniak jądra - objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem wodniaka jądra jest powiększenie objętości worka mosznowego. Zazwyczaj obrzmienie moszny występuje jednostronnie, przeważnie po stronie prawej. Wielkość obrzęku uzależniona jest od ilości zgromadzonego płynu surowiczego.

Zazwyczaj rano worek mosznowy jest nieco mniejszy, natomiast ulega wyraźnemu powiększeniu wieczorem. Symptom taki dotyczy najczęściej wodniaków komunikujących, w których płyn zawarty pomiędzy wyrostkiem pochwowym otrzewnej, a jamą otrzewną ulega swobodnemu przemieszczaniu. Zdarza się to głównie u małych chłopców. Ponadto w takich przypadkach worek mosznowy może ulegać powiększeniu w trakcie różnych infekcji - dochodzi wówczas do zwiększonej produkcji płynu przez otrzewną.

U pacjenta na powierzchni powiększonego jądra wyczuwalny jest owalny, sprężysty guzek, który jest przesuwalny względem podłoża. Skóra w obrębie moszny jest gładka i napięta, ale nie obserwuje się jej zaczerwienienia. Większość wodniaków jądra nie powoduje żadnych dolegliwości bólowych, wyjątek mogą stanowić wodniaki powstałe w wyniku ostrych stanów zapalnych lub zmian nowotworowych.

U dorosłych mężczyzn z wodniakiem jądra objętość płynu surowiczego może stopniowo wzrastać. Zdarza się, iż wodniak osiąga bardzo duże rozmiary, które utrudniają choremu swobodne poruszanie. Zazwyczaj jednak niezależnie od rozmiarów wodniaka nie wywołuje on zaburzeń w oddawaniu moczu. Dyskomfort najczęściej jest odczuwany podczas aktywności fizycznej w wyniku większego ciążenia wodniaka.

W sporadycznych przypadkach, kiedy objętość płynu surowiczego jest bardzo duża, może dojść do znacznego wzrostu ciśnienia w mosznie oraz ucisku na jądro.

Jak wygląda diagnostyka wodniaka jądra?

Zwlekanie z podjęciem leczenia wodniaka grozi powstaniem niedokrwienia jądra, które charakteryzuje się silnym i nagłym bólem. Co więcej, wodniak jądra może odpowiadać za brak syntezy nowych plemników oraz zanik jądra, co w efekcie może prowadzić do niepłodności.

Właśnie dlatego, w przypadku wystąpienia objawów wodniaka jądra należy bezzwłocznie udać się do lekarza urologa. Zapominać nie może również o tym, iż istnieje ryzyko, że dane symptomy są wynikiem zupełnie innej choroby.

Wśród schorzeń, które mogą przypominać wodniaka jądra najczęściej wskazuje się:

• przepuklinę mosznową
• zapalenie jądra
• nowotwór jądra

Podczas wizyty, urolog przeprowadzi badanie przedmiotowe pacjenta i zada mu kilka niezbędnych pytań. Celem takiego wywiadu jest ustalenie szczegółowego przebiegu schorzenia, czasu jego trwania oraz występujących dolegliwości. Lekarza należy poinformować o wszelkich przebytych urazach, chorobach czy stanach zapalnych jąder lub najądrzy.

Badanie przedmiotowe, czyli fizykalne, przeprowadzane jest w pozycji leżącej. Lekarz rozpoczyna je od oceny wielkości, struktury, konsystencji oraz ewentualnej bolesności jąder. Ponadto lekarz sprawdza również czy nie wystąpiły zmiany w węzłach chłonnych pachwinowych.

Dalsza część badania przeprowadzana jest w pozycji stojącej. Lekarz bada u pacjenta chorą stronę pachwiny poprzez ułożenie na niej dłoni w trakcie próby kaszlowej. Takie działanie pozwala określić rodzaj wodniaka poprzez ocenę czy występuje swobodny przepływ płynu pomiędzy osłonkami jądra a jamą otrzewnej.

Dodatkową metodą, która jest niekiedy stosowana w diagnostyce wodniaka jądra jest diafanoskopia. Polega ona na wykorzystaniu światła latarki za pomocą którego oświetla się jedną stronę moszny. W przypadku wodniaka jądra dochodzi do równomiernego przepuszczania światła, jeżeli nie ulega ono przeniknięciu przez mosznę wówczas może to świadczyć o innym schorzeniu.

W celu postawienia właściwej diagnozy oraz odróżnienia wodniaka jądra od podobnie przebiegających chorób konieczne jest wykonanie badania ultrasonograficznego moszny i jąder (USG).

Metody leczenia wodniaka jądra

Leczenie bezoperacyjne wodniaka jądra dotyczy jedynie najmłodszych pacjentów, których poddaje się jedynie obserwacji. To dlatego, że w większości takich przypadków wodniaki jąder wchłaniają się samoistnie jeszcze przed ukończeniem przez chłopca 12. miesiąca życia. Przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego rozważa się jeżeli wodniak utrzymuje się do 2. roku życia.

Skuteczne leczenie nabytego wodniaka jądra wymaga przeprowadzenia operacji. Obecnie stosowane są 2 techniki chirurgiczne: metoda Winkelmanna oraz metoda von Bergmanna. Operacje wodniaka jądra przeprowadzane są z dostępu pachwinowego lub mosznowego. Oba sposoby polegają na odprowadzeniu płynu z jamy wodniaka, natomiast podczas stosowania metody von Bergmanna usuwa się również nadmiar osłonek, które pokrywają pierwotnego wodniaka.

U większości mężczyzn leczenie operacyjne wodniaka jądra przeprowadza się metodą Winkelmanna. W przypadku dużych wodniaków jądra zaleca się zabieg metodą von Bergmanna.

W sporadycznych przypadkach, kiedy pacjent nie kwalifikuje się do leczenia radykalnego lub nie wyraża na nie zgody stosuje się punkcję czyli metodę nakłucia wodniaka i usunięcia nadmiaru zgromadzonego wokół jąder płynu. Leczenie tym sposobem jest bardzo rzadko stosowane ze względu na ryzyko infekcji i niską skuteczność, która prowadzi do szybkiego nawrotu schorzenia.

Wodniak jądra - operacja techniką Winkelmanna

U większości mężczyzn leczenie operacyjne wodniaka jądra przeprowadza się metodą Winkelmanna. Zabieg ten jest wykonywany w pozycji leżącej.

Lekarz rozpoczyna procedurę od wykonania cięcia skórnego w obrębie pachwiny lub górnej części moszny. W niektórych przypadkach konieczne jest przedłużenie cięcia aż na mosznę. Po otwarciu pola operacyjnego operator przechodzi do wyszukania powrózka nasiennego, który po odnalezieniu wyodrębnia za pomocą wąskich gumowych lejc. Następnie wodniak oraz jądro zostają przez lekarza wypreparowane z moszny i wydobywane poza ranę. W dalszej kolejności procedury operator przystępuje do wstawienia jądra przez otwartą ranę stosując jednocześnie ucisk na mosznę. W późniejszym etapie zabiegu lekarz przecina osłonki jądra oraz przemieszcza je aż do ich zagięcia. Otoczkę worka wodniaka, która jest utworzona przez błonę podstawną jądra wypreparowuje się do górnej granicy wodniaka. Następnie operator przechodzi do usunięcia zgromadzonego w wodniaku płynu. Dokonuje tego poprzez nakłucie bądź punktowe nacięcie otoczki wodniaka. Po usunięciu płynu lekarz wykonuje podłużnego nacięcia całej ściany wodniaka. Operator wywija na zewnętrzną stronę wewnętrzne osłonki jądra, a następnie zszywa je ze sobą. Dzięki temu wewnętrzne powierzchnie zostają odwrócone na zewnątrz. Ważne jest, aby w sposób bardzo dokładny tamować krwawienie.

W końcowej fazie operacji lekarz przechodzi do zszycia powięzi nasiennej wewnętrznej, podskórnej tkanki tłuszczowej oraz zewnętrznej powłoki skórnej. Zdarza się, iż lekarz pozostawia w ranie dren Redona aby oczyścić mosznę. W celu zabezpieczenia miejsca operacji przed powstaniem krwiaka zakładany jest opatrunek uciskowy.

Wodniak jądra - operacja techniką Bergmanna

Operacja wodniaka jądra metodą Bergmanna przebiega w podobny sposób jak w przypadku operacji techniką Winkelmanna. Podczas operacji pacjent także znajduje się w pozycji leżącej.

Lekarz rozpoczyna procedurę nacięciem skóry chorego po zmienionej stronie u nasady moszny w pobliżu pachwiny. Następnie przechodzi do zlokalizowania powrózka nasiennego, który wyodrębnia przy pomocy specjalnych gumek. Podczas tej czynności konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności przez operatora aby w żaden sposób nie doprowadzić do uszkodzenia powrózka nasiennego. W dalszej kolejności lekarz przystępuje do wypreparowania oraz wydostania jądra objętego wodniakiem poza ranę operacyjną. Następnie operator dokonuje wycięcia dalszych osłonek jądra do momentu dotarcia do worka wodniaka, stworzonego przez błonę pochwową jądra. Później lekarz przechodzi do usunięcia płynu z wodniaka jądra oraz dokonuje przecięcia ściany wodniaka wraz z usunięciem błony pochwowej. W ostatnich etapach zabiegu, po opanowaniu krwawienia, specjalista zamyka ranę operacyjną i pozostawia w niej dren Redona.

Przygotowanie do operacji wodniaka jądra

Przystąpienie do zabiegu usunięcia wodniaka jądra zawsze poprzedza konsultacja chirurgiczna. Zazwyczaj odbywa się ona w dniu poprzedzającym zabieg. W trakcie wizyty lekarz udziela pacjentowi szczegółowych informacji dotyczących samego zabiegu - jego przebiegu i czasie trwania, możliwych do osiągnięcia rezultatach oraz ewentualnych powikłaniach.

Podczas takiej wizyty warto poinformować lekarza o swoich oczekiwaniach związanych z zabiegiem oraz zapytać o wszelkie wątpliwe kwestie. Po wyjaśnieniu przez lekarza całej operacji wodniaka jądra pacjent wyrażający zgodę na procedurę zostaje poproszony o podpisanie odpowiedniego formularza. Najczęściej tego samego dnia odbywa jeszcze konsultację z lekarzem anestezjologiem.

Chory przed operacją powinien mieć wykonane niezbędne podstawowe badania, a mianowicie:

• morfologię krwi z rozmazem
• oznaczenie grupy krwi
• poziom elektrolitów (sodu i potasu)
• oznaczenie stężenia przeciwciał (HBS, HCV)
• stężenie mocznika i kreatyniny
• oznaczenie APTT (czas kaolinowo-kefalinowy)
• poziom glukozy (kiedy chory jest na czczo)
• badanie ogólne moczu
• badanie EKG (elektrokardiograficzne)

Zakres badań może być nieco inny w zależności od ogólnego stanu zdrowia pacjenta i zależy on głównie od ogólnego stanu zdrowia chorego.

Dodatkowo u pacjentów przyjmujących leki przeciwpłytkowe lub antykoagulacyjne zaleca się ich odstawienie na około 7-10 dni przed planowanym zabiegiem. U niektórych chorych może być konieczność zastosowania terapii przeciwzakrzepowej w postaci zastrzyków z heparyny drobnocząsteczkowej. Ponadto przed zabiegiem warto poddać się szczepieniu przeciw WZW typu B.

Zalecenia po operacji wodniaka jądra

Pacjent po operacji wodniaka jądra powinien bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarskich, zawartych na karcie wypisu z placówki medycznej. Odpowiednie postępowanie pooperacyjne stanowi ważny punkt leczenia, który umożliwia choremu powrót do całkowitej sprawności. Po zabiegu pacjentom przez kilka tygodni wskazuje się prowadzenie oszczędzającego trybu życia, a przede wszystkim ograniczenie aktywności fizycznej.

Dodatkowo pacjentom zaleca się noszenie przylegającej do ciała bielizny, która skutecznie pomaga zmniejszyć opuchliznę pooperacyjną moszny. Ponadto do czasu pełnego wygojenia rany, chory powinien w szczególny sposób chronić miejsce zabiegu przed ewentualnymi zabrudzeniami oraz urazami. Opatrunki mogą być zmieniane codziennie, należy wówczas pamiętać o przemywaniu rany środkami odkażającymi. W ciągu co najmniej kilku dni po operacji, a najlepiej do całkowitego zagojenia rany, zaleca się unikanie kąpieli w wannie, a korzystanie z natrysku, aby nie doprowadzić do zamoczenia opatrunku.

Pacjent powinien zgłosić się na wizytę kontrolną w ciągu 7-10 dni od zabiegu. Podczas wizyty lekarz oceni proces gojenia rany oraz usunie ewentualne szwy skórne, jeżeli nie zostały zastosowane szwy samowchłanialne.

Całkowity okres rekonwalescencji jest indywidualny dla każdego pacjenta, jednak zazwyczaj wynosi kilka tygodni. Blizna pooperacyjna jest niemal niewidoczna.

Możliwe powikłania po operacji wodniaka jądra

Operacja wodniaka jądra tak jak każdy inny zabieg chirurgiczny wiąże się z ryzykiem wystąpienia niektórych powikłań. U większości pacjentów obserwuje się jedynie obrzęk moszny, który ustępuje zazwyczaj w ciągu kilku tygodni. Poważne powikłania pojawiają się rzadko.

Wśród możliwych komplikacji wymienia się:

• krwawienie z rany pooperacyjnej wskutek którego często konieczne jest powtórne przeprowadzenie zabiegu
• możliwość wystąpienia zapalenia jądra
• zakażenie rany pooperacyjnej, które może wymagać otwarcia oraz drenażu rany
• pojawienie się krwiaka moszny
• nawrót wodniaka jądra

Ważne jest aby w przypadku wystąpienia u pacjenta nasilonych dolegliwości bólowych, zaczerwienienia miejsca pooperacyjnego, wycieku ropy z rany, wystąpienia krwawienia oraz podwyższonej temperatury ciała przekraczającej, która utrzymuje się przez wiele godzin, niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o operację wodniaka jądra

• Czy wodniak jądra może się wchłonąć?

  Samoistnemu wchłonięciu ulegają jedynie wrodzone wodniaki jądra, które pojawiają się u noworodków. Wówczas u chłopca w ciągu 1-2 roku życia kanał zaczyna się zrastać, a wodniak wchłaniać. Nabyte wodniaki jądra nie zanikają same, a w większości przypadków z czasem ulegają powiększeniu. Aktualnie jedynym skutecznym sposobem likwidacji wodniaka jądra pozostaje usunięcie chirurgiczne.

• Jakie rozmiary może osiągnąć wodniak jądra?

  Odkładanie w czasie leczenia wodniaka jądra może prowadzić do jego znacznego rozrostu. Rozmiar wodniaka jądra uzależniony jest od ilości zgromadzonego w nim płynu, który może swą objętością sięgać nawet kilkuset mililitrów. Duże rozmiary wodniaka jądra mogą ulegać uwypukleniu oraz być widoczne nawet przez ubranie. Ponadto duży wodniak jądra utrudnia chodzenie oraz może niekorzystnie wpływać na produkcję plemników i doprowadzić nawet do zaniku jądra.

• Czy wodniak jądra może być powikłaniem po zabiegu chirurgicznym?

  Tak, wodniak jądra może być jednym z powikłań pooperacyjnych. Operacje, w których wpisane jest ryzyko powstania nabytego wodniaka jądra to zabieg usunięcia żylaków powrózka nasiennego oraz operacja przepukliny pachwinowej. Tego typu powikłania pojawiają się rzadko, ale mogą wymagać leczenia chirurgicznego.

• Jakie jest ryzyko nawrotu wodniaka jądra po zabiegu operacyjnym?

  Operacyjne leczenie wodniaka jądra ma charakter trwały. Istnieje co prawda ryzyko nawrotu choroby, ale zdarza się rzadko. Prawdopodobieństwo ponownego rozwoju wzrasta w przypadku przewlekłych oraz dużych wodniaków jądra. Wówczas należy skonsultować się z lekarzem urologiem i wraz nim uzgodnić czy istnieje konieczność powtórzenia operacji.

• Czy można wykonywać ćwiczenia fizyczne mając wodniaka jądra?

  Pacjenci z rozpoznanym wodniakiem jądra, którzy nie mają zaplanowanego leczenia operacyjnego, powinni wstrzymać się z nadmierną aktywnością fizyczną. Ciężkie ćwiczenia siłowe mogą się przyczyniać do stopniowego powiększania wodniaka jądra.

Operacja wodniaka jądra - opinie pacjentów

Poniżej przeczytasz opinie pacjentów, którzy zdecydowali się na operację wodniaka jądra. Wszystkie zamieszczone komentarze pochodzą od osób, które zapisały się na zabieg za pośrednictwem naszego portalu, dzięki czemu są one w 100% rzetelne i zweryfikowane.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z wodniakiem jądra, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 40 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)