Leczenie jaskry

Co to jest jaskra?

Pod hasłem jaskra (łac. glaucoma) kryje się ponad 20 jednostek chorobowych, prowadzących do postępującego i nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki. Powoduje to postępujące ubytki w polu widzenia, a w konsekwencji - ślepotę.

Za główne przyczyny powstawania jaskry uważa się podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe i zaburzenia ukrwienia nerwu wzrokowego, jednak każda ze wspomnianych wyżej jednostek chorobowych posiada swój zespół przyczyn i objawów, a co za tym idzie - także rokowań.

Wśród czynników ryzyka powstania jaskry wymienia się:

• predyspozycje genetyczne
• wiek powyżej 40. roku życia
• niskie ciśnienie tętnicze
• częste migreny
• marznące ręce i stopy
• krótkowzroczność.

Rozwojem jaskry mogą skutkować także uszkodzenia w obrębie gałki ocznej, np. po przebytych operacjach oczu.

Jaskra - objawy

Jaskra przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza jeśli jest to tzw. jaskra otwartego kąta. Charakterystyczne dla niej symptomy to niewielkie ubytki w obwodowym polu widzenia, które mogą być w ogóle niezauważone przez pacjenta przez długi czas. Brak innych dolegliwości (np. bólowych) sprawia, że jaskra w wielu przypadkach diagnozowana jest bardzo późno - dopiero w momencie, gdy uszkodzenia nerwu wzrokowego są już daleko posunięte.

Nieco inaczej jest w przypadku jaskry zamykającego się kąta, kiedy dojdzie do jego całkowitego zamknięcia, czyli ostrego ataku jaskry. Charakteryzuje go nagły, silny ból gałki ocznej i głowy, często przypominający migreny. Ponadto występują:

• spadek ostrości widzenia
• przymglenie
• objaw kół tęczowych wokół źródeł światła
• nudności.

Statystycznie znacznie częstsza jest - niestety - jaskra otwartego kąta. W rasie białej występuje ona w 90% przypadków.

Szczególnie po 40. roku życia, kiedy ryzyko zachorowania na jaskrę rośnie, warto systematycznie odwiedzać okulistę i przeprowadzać badania pod kątem występowania jaskry, by wykryć jakiekolwiek nieprawidłowości na możliwie wczesnym etapie i podjąć skuteczne leczenie, które zahamuje jej dalszy rozwój.

Jaskra pierwotna a wtórna

Jako jaskrę wtórną określa się każdą formę jaskry, która ma znaną przyczynę powodującą wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Często w jaskrze wtórnej zajęte jest tylko jedno z oczu, a ciśnienie wewnątrzgałkowe jest w nim podwyższone.

Jaskra wtórna związana jest z występowaniem innego schorzenia, dotyczącego oka, i podobnie jak jaskra pierwotna wyróżnia się postać z zamkniętym kątem przesączania, w której odpływ cieczy wodnistej jest widocznie utrudniony, oraz postać z otwartym kątem przesączania – w której ciecz nie odpływa, mimo iż kąt przesączania jest szeroki. Można je odróżnić za pomocą gonioskopii.

Jaskra wtórna leczona jest zgodnie z jej przyczyną. Zalicza się do nich:

• stany zapalne oka
• urazy oka
• choroby soczewki
• stosowanie niektórych leków (np. sterydowych).

Do jaskry wtórnej zalicza się również jaskrę wrodzoną, ujawniającą się już u niemowląt.

Natomiast jaskra pierwotna rozpoznawana jest, kiedy nie można ustalić przyczyny wzrostu ciśnienia w gałce ocznej, lub powstających ubytków w polu widzenia w wyniku neuropatii jaskrowej. Nie zawsze ciśnienie wewnątrzgałkowe jest w jaskrze pierwotnej podwyższone, i zwykle choroba nie daje żadnych objawów. Częstość jaskry wzrasta wraz z wiekiem. Najnowsze metody leczenia z wykorzystaniem komórek macierzystych ciągle trwają i są udoskonalane. 

Diagnostyka jaskry

Diagnostyka jaskry umożliwia nie tylko wykrycie niepożądanych zmian, ale również odpowiednią klasyfikację choroby. Zestaw badań wykorzystywanych w diagnostyce jaskry, obejmuje m.in.: 

• tonometrię, czyli badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego
• badanie szerokości kąta przesączania w badaniu gonioskopowym lub w tomografii przedniego odcinka AS-OCT
• badanie pola widzenia
• badanie budowy dna oka i nerwu wzrokowego w badaniu oftalmoskopowym
• tomografię koherentną OCT jaskrowe
• tomografię warstwy komórek zwojowych GCL / GCC
• tomografię konfokalną HRT
• polarymetrię laserową GDx.

Nie bez znaczenia jest także szczegółowy wywiad lekarski, który obejmuje pytania o m.in. występowanie jaskry w rodzinie, ewentualne kłopoty z ciśnieniem tętniczym krwi, choroby tarczycy czy migreny.

Warto wiedzieć, że interpretacja badań w kierunku jaskry może być skomplikowana, dlatego zawsze powinna być dokonywana przez doświadczonego lekarza-specjalistę.

Jaskra - leczenie

Odpowiednia metoda leczenia jaskry jest dobierana ze względu na typ oraz stopień zaawansowania schorzenia występującego u danego pacjenta. Wdrożone postępowanie jest uzależnione także od wieku pacjenta i ewentualnych dolegliwości współistniejących.

Celem podjętego leczenia jest utrzymanie funkcji widzenia, a co za tym idzie - jakości życia pacjenta. Istotne jest, aby zatrzymać postępujące uszkodzenia nerwu wzrokowego, uzyskać stabilne parametry w badaniu pola widzenia oraz osiągnąć ciśnienie wewnątrzgałkowe, przy którym - u danego pacjenta - choroba nie będzie postępować.

W zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania jaskry, leczenie rozpoczyna się albo od wdrożenia specjalnych kropli, których celem jest redukcja ciśnienia w gałce ocznej, albo od zabiegu laserowego: selektywnej trabekuloplastyki laserowej w przypadku jaskry otwartego kąta lub też irydotomii w przypadkach zamkniętego kąta.

Jeżeli leczenie zachowawcze okaże się nieskuteczne (lub krople nie będą tolerowane przez organizm pacjenta), wówczas wdraża się leczenie leczenie jaskry laserem lub leczenie operacyjne.

Selektywna trabekuloplastyka laserowa SLT

Selektywna trabekuloplastyka laserowa SLT to nowoczesna metoda leczenia jaskry otwartego kąta. Stosuje się ją zarówno jako metodę pierwszego rzutu, jak również jako alternatywę dla dodatkowych leków przeciwjaskrowych w terapii skojarzonej. 

Zabieg ten przeprowadza się przede wszystkim w przypadku niezaawansowanych stadiów:

• jaskry pierwotnej otwartego kąta
• jaskry wtórnej pseudoeksfoliacyjnej
• jaskry wtórnej barwnikowej
• jaskry normalnego ciśnienia JNC
• jaskry spowodowanej zabiegiem chirurgicznym lub laserowym

Pierwszy zabieg selektywnej trabekuloplastyki laserowej SLT wykonano na początku XXI wieku w Stanach Zjednoczonych. Mimo iż metoda ta była z początku traktowana z pewną dozą sceptycyzmu, w ciągu kilkunastu lat jej stosowania uznano ją za całkowicie bezpieczną, nie dającą uchwytnych skutków ubocznych. To zaś sprawiło, że przyjęła się ona praktycznie na całym świecie, a jej znaczenie w leczeniu jaskry jest obecnie bardzo duże.

Zabieg przeprowadzany jest w trybie ambulatoryjnym, a pacjent nie musi się do niego specjalnie przygotowywać. Przed procedurą lekarz mierzy pacjentowi ciśnienie wewnątrzgałkowe, znieczula powierzchnię oka kroplami, a następnie zakłada na oko specjalną soczewkę nagałkową, powiększającą laserowany obszar.

W kolejnym etapie zabiegu oko pacjenta jest poddawane selektywnemu oddziaływaniu niezwykle krótkich impulsów - wyłącznie na ściany komórek beleczkowania, zawierające pigment melaninowy. Powoduje to zintensyfikowanie namnażania się makrofagów w beleczkowaniu i wzroście ich własności żernych. Komórki żerne usuwają drobiny barwnika i nieprawidłowe struktury beleczkowania, dzięki czemu robią miejsce do tworzenia się nowej, zdrowej tkanki. Efektem jest zmniejszenie oporu odpływu cieczy wodnistej z oka, a w konsekwencji - obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego

Niewątpliwą zaletą zabiegu jest fakt, iż trwa on zaledwie kilka minut. Pacjent pozostaje w klinice jeszcze przez co najmniej godzinę. Po tym czasie ponownie mierzy się ciśnienie śródgałkowe. Jeśli nie będzie ono nieprawidłowe, procedurę można uznać za zakończoną. W dniu zabiegu pacjent powinien odpoczywać. Wystąpić może przejściowy dyskomfort w widzeniu. Ważne jest aby po zabiegu przestrzegać konkretnych zaleceń lekarskich.

Irydotomia laserowa

Innym zabiegiem powszechnie stosowanym w leczeniu jaskry jest irydotomia laserowa. Celem tej procedury jest poszerzenie kąta tęczówkowo-rogówkowego (kąta przesączania) i otwarcie dróg odpływu cieczy wodnistej z oka. Irydotomię przeprowadza się przede wszystkim u pacjentów z jaskrą pierwotną zamkniętego kąta, choć kwalifikowane są do niego także osoby z potwierdzonym w badaniu okulistycznym wąskim kątem komory przedniej o dużym ryzyku zamknięcia. Zabieg wykonuje się również w niektórych przypadkach jaskry barwnikowej.

Mimo tego, iż irydotomia nie jest tak prostym zabiegiem jak selektywna trabekuloplastyka, u pewnych pacjentów jest to najlepsza metoda do zastosowania. Procedura nie jest bolesna, a tuż przed jej rozpoczęciem lekarz zakłada na oko pacjenta specjalną soczewkę kontaktową. Następnie zwęża źrenicę używając specjalnych kropli i aplikuje w ten sam sposób znieczulenie miejscowe.

W przebiegu irydotomii laserowej, lekarz przy pomocy wiązki laserowej tworzy specjalny otwór, który przechodzi przez całą grubość tęczówki. Jest on robiony na obwodzie tęczówki, a jego średnica jest tak mała, że jest on widoczny i nie zaburza widzenia.

Pacjent po irydotomii laserowej powinien odbyć trzy kontrole lekarskie:

• po trzech godzinach od wykonania zabiegu
• w pierwszej dobie po zabiegu
• w drugim dniu po zabiegu

Podczas wizyt lekarz mierzy ciśnienie wewnątrzgałkowe i wykonuje dodatkowe badania, oceniające skuteczność procedury.

Mimo iż irydotomia laserowa nie jest skomplikowanym zabiegiem chirurgicznym, po jej wykonaniu mogą wystąpić pewne powikłania. Zaliczamy do nich m.in. przejściowy wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego po zabiegu, stan zapalny wewnątrz gałki ocznej i uszkodzenie nabłonka rogówki.

Pozostałe metody leczenia jaskry

Nowoczesne zabiegi laserowe charakteryzują się wysokim poziomem bezpieczeństwa i krótką rekonwalescencją - nic dziwnego, że cieszą się coraz większą popularnością. Jednocześnie wciąż w leczeniu jaskry wykorzystuje się także klasyczne zabiegi chirurgiczne.

Najpopularniejszą z tego rodzaju metod jest trabekulektomia, polegająca na wykonaniu nacięcia w obrębie twardówki, przez które płyn może się wydostawać.

Z kolei zabieg irydektomii chirurgicznej polega na wycięciu fragmentu tęczówki oka, dzięki czemu możliwe jest udrożnienie dróg odpływu cieczy wodnistej z oka.

Kanaloplastyka przypomina natomiast plastykę naczyń krwionośnych - przy użyciu cieniutkiego cewnika udrażniana jest wówczas droga odpływu dla cieczy.

Na koniec warto wspomnieć o jeszcze jednej metodzie laserowej, jaką jest cykloablacja. Polega ona na częściowym zniszczeniu ciałka rzęskowego, produkującego ciecz wodnistą. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie jej wytwarzania.

Schematów leczenia jaskry jest bardzo wiele. Wybór terapii zależy przede wszystkim od zaawansowania zmian ocznych oraz podtypu choroby występującego u danego chorego.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o leczenie jaskry

• Czego nie można robić przy jaskrze?

  Przy jaskrze można właściwie robić wszystko. W jaskrze już zdiagnozowanej najważniejsze jest stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego: regularne przyjmowanie leczenia (krople, laseroterapia, itp.), regularne kontrole. Trzeba jednak pamiętać, że jaskra w zaawansowanej fazie zawęża pola widzenia, dlatego pacjent z zaawansowaną jaskrą stwarza większe zagrożenie prowadząc samochód niż kierowca zdrowy. Jest smutną regułą, że chorzy na jaskrę częściej ulegają wypadkom.

• Jakie powinno być prawidłowe ciśnienie w oku?

  Prawidłowe ciśnienie w oku wynosi od 16 do 21 mmHg. Nadciśnienie oczne diagnozuje się, gdy wartość pomiaru przekracza 21 mmHg w jednym oku (lub obydwu) podczas przynajmniej dwóch pomiarów przeprowadzonych za pomocą tonometru.

• Czy pulsowanie oka może być objawem jaskry?

  Pulsowanie oka nie jest typowym objawem w jaskrze.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także planujesz leczenie jaskry, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę spośród 17 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas: (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)