Co to są kłykciny kończyste?

Kłykciny kończyste (condylomata acuminata), nazywane również brodawkami płciowymi, to zmiany proliferacyjne o łagodnym charakterze, które występują przede wszystkim w obrębie narządów płciowych, w okolicach odbytu oraz na błonach śluzowych jamy ustnej. Najczęściej przybierają postać miękkich, różowych narośli o brodawkowatej, kalafiorowatej powierzchni. Ich średnica wynosi zwykle od 1 do 5 mm, choć mogą osiągać większe rozmiary, przyjmując wówczas brunatną barwę. Najczęściej nie towarzyszą im dodatkowe objawy, choć prawdopodobne jest wystąpienie świądu oraz sączenia się zmian i nieprzyjemny zapach.

Pamiętaj: Kłykciny kończyste mają na początku obraz małych, czerwonawych grudek, dopiero później zmieniają się w uszypułowane, kalafiorowate narośla.

W przypadku mężczyzn najczęściej pojawiają się na prąciu: brzegu żołędzia, okolicy wędzidełka i wewnętrznej blaszce napletka. Możliwe, choć rzadsze jest też występowanie kłykcin kończystych w obrębie ujścia cewki moczowej, w pachwinach oraz na mosznie. U kobiet zmiany tego typu zlokalizowane są zazwyczaj na wargach sromowych większych i mniejszych, w przedsionku pochwy oraz w obrębie szyjki macicy. Zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn obserwuje się kłykciny kończyste odbytu (częściej u mężczyzn). Opisywane wykwity pojawiają się również w obrębie jamy ustnej – głównie na języku i wargach.

Kłykciny kończyste ze względu na lokalizację:

  • kłykciny kończyste na prąciu,
  • kłykciny na mosznie,
  • kłykciny w pachwinach,
  • kłykciny w okolicach ujścia cewki moczowej,
  • kłykciny kończyste sromu,
  • kłykciny pochwy,
  • kłykciny w obrębie szyjki macicy,
  • kłykciny kończyste odbytu,
  • kłykciny w obrębie jamy ustnej.

Przyczyny powstawania kłykcin kończystych

Kłykciny kończyste rozwijają się na skutek infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (human papilloma virus – HPV), zwłaszcza typami 6 i 11 (>95% przypadków).

Do zakażenia HPV dochodzi zwykle poprzez kontakty seksualne, zarówno genitalno-geniatalne, jak i oralno-genitalne i analno-genitalne. Prawdopodobne jest też podczas porodu oraz na skutek nieodpowiedniej higieny – przykładem jest używanie z osobą zarażoną wirusem HPV tych samych ręczników.

Uwaga: Na skutek koinfekcji w brodawkach płciowych możliwe jest występowanie różnych typów HPV, a w tym typu onkogennego, czyli takiego, który może powodować nowotwór złośliwy (typ 16 i 18).

Objawy kłykcin kończystych

Kłykciny kończyste u mężczyzn i kobiet przyjmują początkowo postać małych, czerwonawych grudek, które z czasem zlewają się w uszypułowane, kalafiorowate narośla. Są miękkie i przybierają różową, czerwonawą, a nawet brunatną barwę – w zależności od stadium ich rozwoju. Ich średnica nie przekracza zwykle 5 mm, a kiedy osiągają większe rozmiary ich kolor zmienia się na brunatny. Poza charakterystycznymi wykwitami kłykciny kończyste są najczęściej bezobjawowe. W wybranych przypadkach powodują świąd, pieczenie i nieprzyjemny zapach. Możliwe jest także sączenie się powstałej zmiany.

Objawy:

  • narośla, miękkie grudki i brodawki skórne – uszypułowane, o brodawkowatej, kalafiorowatej powierzchni;
  • rzadko: pieczenie i świąd, ból w trakcie stosunku, krwawienie lub wysięk z okolicy objętej chorobą.

Warto wiedzieć: Pacjenci wszelkie narośla na odbycie nazywają często hemoroidami, podczas gdy mogą u nich występować właśnie kłykciny kończyste.

Z czym można pomylić kłykciny kończyste?

  • Hemoroidy
  • Nowotwory odbytu i odbytnicy
  • Włókniaki miękkie
  • Mięczaki zakaźne
  • Grudki perliste prącia
  • Brodawki łojotokowe
  • Kłykciny kiłowe płaskie (condylomata lata)
  • Inne zmiany skórne o etiologii wirusowej (zmiany typu Bowena)

Diagnostyka kłykcin kończystych

Rozpoznanie brodawki na wardze sromowej lub innych brodawek kończystych najczęściej bazuje na charakterystycznym obrazie klinicznym zaobserwowanych zmian. Niezbędne natomiast może okazać się przeprowadzenie badań dodatkowych. W przypadku pacjentek z podejrzeniem kłykcin kończystych zewnętrznych narządów płciowych zaleca się wykonanie cytologii szyjki macicy. Ma to służyć identyfikacji koilocytów i komórek dyskeratotytycznych, czyli typowego obrazu infekcji HPV. U wybranych pacjentów wskazane może być też badanie histopatologiczne, czyli pobranie części zmiany i przeanalizowanie jej pod mikroskopem. Diagnostyka brodawek płciowych może też polegać na kolposkopii z wykorzystaniem urządzenia pozwalającego na wykrycie drobnych zmian subklinicznych.

Elementy diagnostyki:

  • ocena obrazu klinicznego,
  • badanie histopatologiczne,
  • badanie za pomocą kolposkopu,
  • badanie cytologiczne szyjki macicy,
  • badania wirusologiczne.

Uwaga: Badania wirusologiczne, a w tym genotypowanie onkogennych i nieonkogennych typów HPV, nie są zalecane u pacjentów z typowymi brodawkami płciowymi.

Pamiętaj: Jeżeli zostaną u Ciebie wykryte kłykciny kończyste, poddaj się badaniom przesiewowym w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową, m.in. zakażenia HCV, HBV, HIV, rzeżączki, kiły i chlamydiozy.

Metody leczenia kłykcin kończystych

Około 70% brodawek płciowych znika samoistnie w ciągu 2 lat od ich wystąpienia. W związku z tym wielu lekarzy diagnozujących kłykciny kończyste zaleca leczenie zachowawcze. Możliwe jest też wdrożenie farmakoterapii, polegającej na stosowaniu np. imikwimodu, podofilotoksyny czy kwasu trójchlorooctowego. Taka forma terapii jest najskuteczniejsza w przypadku niewielkich brodawek. Jeżeli u pacjenta rozwinęły się rozległe wykwity, metody farmakologiczne poprzedzają jedynie leczenie zabiegowe.

Wśród metod inwazyjnych wymienia się m.in. wyłyżeczkowanie czy terapię fotodynamiczną, a wśród metod dermatologicznych – tzw. wymrażanie, czyli kriodestrukcja, z zastosowaniem ciekłego azotu. Należy natomiast pamiętać o tym, że wspomniane wymrażanie powoduje ryzyko wystąpienia odbarwień, blizn i ognisk łysienia. Lasoterapia z kolei zapewnia szybkie efekty i jest szczególne zalecana w usuwaniu dużych wykwitów oraz zmian w okolicy cewki moczowej czy kanału odbytu.

Metody terapii:

  • leczenie zachowawcze,
  • farmakoterapia,
  • leczenie zabiegowe.

Uwaga: Pomimo wdrożonego leczenia istnieje ryzyko nawrotu wykwitów u ok. 20–30% pacjentów.

Leczenie farmakologiczne kłykcin kończystych – leki

  • Mikwimod
  • Podofilotoksyna
  • Kwas trójchlorooctowy (TCA)
  • Synekatechina
  • Wodorotlenek potasu

Warto wiedzieć: Wszystkie wymienione środki, z wyjątkiem TCA, mogą być stosowane samodzielnie przez pacjenta, u którego zdiagnozowano kłykciny kończyste.

Metody zabiegowe – przykłady

  • Terapia z użyciem lasera CO2
  • Tzw. wymrażanie
  • Wyłyżeczkowanie
  • Wycięcie chirurgiczne
  • Terapia fotodynamiczna
  • Kriochirurgia

Jak zapobiegać kłykcinom kończystym?

By zapobiec rozwojowi kłykcin kończystych, a w tym niektórym nowotworom narządów płciowych związanych z infekcjami HPV, zaleca się wykonanie szczepień ochronnych. W Polsce stosowane są w tym celu przede wszystkim następujące preparaty:

  • dwuwalentna CERVARIX (dot. HPV 16 i 18),
  • czterowalentna GARDASIL (dot. HPV 6, 11, 16 i 18)
  • dziewięciowalentna GARDASIL 9 (dot. HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58).

Ważne: Największą skuteczność szczepienia ochronnego uzyskuje się w przypadku podania pacjentowi odpowiedniego preparatu przed rozpoczęciem przez niego aktywności seksualnej. Dlatego zaleca się, by szczepienie zostało wykonane między 11. a 12. rokiem życia (minimalny wiek to 9. rok życia).

Znaczenie szczepień przeciwko HPV

Zaszczepienie się przeciwko HPV chroni przez infekcją różnymi typami wirusa, a tym samym przed powstawaniem brodawek płciowych. Co przy tym istotne, redukuje ryzyko rozwoju raka szyjki macicy związanego z infekcją HPV o nawet 70–90%. Zmniejsza także prawdopodobieństwo raka odbytu, również związanego z onkogennymi podtypami HPV. Warto przy tym podkreślić, że ochrona przed zakażeniem po szczepieniu ochronnym utrzymuje się przez 8 lat, a nawet dłużej.

Czy kłykciny kończyste są zaraźliwe?

Tak, kłykciny kończyste są zaraźliwe. Do przeniesienia HPV dochodzi zazwyczaj poprzez kontakt seksualny, choć możliwe jest też zakażenie na skutek zaniedbań higienicznych, np. używanie tych samych ręczników z osobą zarażoną. Prawdopodobne jest również przeniesienie wirusa z matki na dziecko w trakcie porodu.

Życie z kłykcinami kończystymi

Pacjenci, u których rozpoznano brodawki płciowe, do momentu wyleczenia, powinni uprawiać seks z wykorzystaniem prezerwatyw. Bariera w postaci lateksu nie daje, co prawda, całkowitej ochrony (wirus może infekować części ciała niepokryte prezerwatywą), ale ogranicza ryzyko przeniesienia HPV i innych chorób przenoszonych drogą płciową. Poza tym należy stosować się do wszelkich innych zaleceń lekarza prowadzącego, odpowiedzialnego za proces wdrożonej terapii.

Warto przy tym podkreślić, że choć w 70–80% przypadków w ciągu od 12 do 24 miesięcy dochodzi do samoistnej remisji kłykcin kończystych, u wybranych pacjentów możliwy jest rozwój trwałej infekcji. Na rynku nie ma obecnie dostępnego leku, dzięki któremu możliwe byłoby trwałe usunięcie HPV z organizmu chorego. Dlatego w przypadku osób zakażonych wdrażane jest jedynie leczenie objawowe w postaci usuwania powstałych zmian oraz regularne badania kontrolne.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o kłykciny kończyste

  • Jak dochodzi do zarażenia kłykcinami kończystymi?

    Zakażenie kłykcinami kończystymi jest wynikiem kontaktu skórnego z osobą zakażoną HPV. Najczęściej dochodzi do tego podczas stosunku płciowego, ale może się również zdarzyć poprzez inne formy kontaktu skórnego.

  • Jakie są objawy kłykcin kończystych?

    Objawy mogą obejmować małe, miękkie guzki na narządach płciowych, odbycie lub w ich okolicach. Mogą być pojedyncze lub w grupach, a niekiedy mogą swędzieć lub powodować dyskomfort.

  • Czy kłykciny kończyste są niebezpieczne?

    Same kłykciny kończyste nie są zazwyczaj niebezpieczne, ale mogą powodować dyskomfort i mogą wpływać na życie seksualne i emocjonalne. Ważne jest jednak, aby kontrolować HPV, ponieważ niektóre jego typy są związane z wyższym ryzykiem raka narządów płciowych.

  • Czy można zapobiec zarażeniu kłykcinami kończystymi?

    Zapobieganie obejmuje szczepienie przeciwko HPV, stosowanie prezerwatyw podczas stosunku płciowego oraz regularne badania kontrolne. Szczepionka przeciwko HPV jest skuteczna przeciwko niektórym typom wirusa, które mogą powodować kłykciny kończyste.

  • Czy można się ponownie zarazić kłykcinami kończystymi?

    Tak, można się ponownie zarazić, ponieważ zakażenie HPV może trwać długo, a niektóre szczepy wirusa mogą nie być eliminowane całkowicie przez organizm lub leczenie.

Umów wizytę!

Jeśli Ty także borykasz się z problemami kłykcin kończystych, nie wahaj się dłużej - skontaktuj się z nami. Nasz doradca bezpłatnie przedstawi Ci pełną ofertę leczenia spośród 27 klinik w Polsce wraz ze szczegółowymi cenami. Pomoże również w umówieniu wizyty konsultacyjnej u wybranego specjalisty na dogodny termin.

Zadzwoń do nas:  (telefon czynny pon - pt, w godz. 8:00 - 18:00)

Źródła:

  • Jabłońska S., Majewski S., "Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową", PZWL, 2005
  • Kołodziejczak M., Jaraczewska I., "Współczesne aspekty rozpoznania i leczenia kłykcin kończystych odbytu", Postępy Nauk Medycznych, 4, 165-168, 2002
  • Ranosz-Janicka I., "Kłykciny kończyste – przyczyny, objawy i leczenie", Medycyna Praktyczna, 2022