Usunięcie torbieli jajnika laparoskopowo

Co to jest torbiel jajnika?

To otorbiony zbiornik wypełniony: płynem surowiczym, krwią, śluzem, ropą. Umiejscawia się wewnątrz jajnika, w jego ścianie lub na zewnątrz, przyczepiony cienką szypułą. Torbiele – nazywane także cystami – mogą być pojedyncze i mnogie, o średnicy kilku, ale i kilkunastu centymetrów, o charakterze łagodnym lub złośliwym. Tworzą się na jednym lub obu jajnikach z rozmaitych przyczyn, czasem nie do końca wyjaśnionych. Są jednymi z najczęstszych zmian chorobowych stwierdzanych w obrębie jajników. Torbiele ma wiele kobiet w różnym wieku.

Najczęściej występują:

• torbiele proste, tzw. czynnościowe, nazywane też surowiczymi, bo zawierają przejrzysty płyn surowiczy. Są ściśle związane z funkcjonowaniem jajnika i zmianami, które w nim zachodzą podczas cyklu miesiączkowego. Jedna z odmian – torbiel pęcherzykowa powstaje, kiedy w trakcie owulacji nie pęknie pęcherzyk Graafa, tylko nadal rośnie. A torbiel ciałka żółtego, gdy pęcherzyk Graafa pęknie, ale tworzące się tzw. ciałko żółte – gdy nie dojdzie do zapłodnienia – nie zanika. Torbiele czynnościowe najczęściej spotyka się u młodych kobiet;
• torbiele endometrialne. Są powiązane z obecnością endometriozy. Zawierają brązową treść o gęstej, kremowej konsystencji (zwykle to stara zhemolizowana krew), dlatego często są nazywane czekoladowymi lub smołowymi;
• torbiele skórzaste, tzw. dermoidalne. Także są wypełnione gęstą, nawet litą treścią, ale w jej składzie mogą się pojawiać tak zaskakujące składniki jak tkanka tłuszczowa czy kostna, włosy, zęby. Powodem jest obecność komórek odpowiedzialnych za wykształcenie w okresie zarodkowym różnych części ciała człowieka. Przyczyna powstawania tych torbieli nie jest do końca zbadana.

Poza łagodnymi torbielami jajników istnieją też torbiele złośliwe, będące formą raka jajnika.

Objawy torbieli jajnika

Wiele torbieli nie daje o sobie znać. Kobieta dowiaduje się o ich istnieniu przypadkiem, podczas badania ginekologicznego. Tym bardziej należy pamiętać o regularnych wizytach kontrolnych. Czasem jednak pojawiają się dolegliwości – nie zawsze oczywiste – które można powiązać z obecnością torbieli, szczególnie tych większych. Objawy są bardzo indywidualne i o różnym natężeniu, ale na pewno powinny zaniepokoić:

• zaburzenia cyklu miesiączkowego, nieregularne i bolesne krwawienia, plamienia,
• bóle w podbrzuszu i okolicy krzyżowej, ból jajnika, na którym znajduje się torbiel,
• uczucie ucisku na pęcherz moczowy,
• wzdęcia, zaparcia, wrażenie pełnego brzucha,
• bóle głowy, mdłości, omdlenia,
• powiększenie obwodu brzucha, chudnięcie,
• problemy z zajściem w ciążę.

Torbiel na jajnikach – leczenie

Obecność torbieli jajnikadość łatwo stwierdzić. Wystarczy zwykłe badanie ginekologiczne oraz USG – przez powłoki brzuszne i dopochwowe. Ginekolog na ich podstawie ustali lokalizację torbieli, jej wielkość i rodzaj zawartości. A ponieważ USG jest szeroko dostępne i można je powtarzać bez szkody dla zdrowia, daje to możliwość, by precyzyjnie monitorować wykryte zmiany i tempo ich wzrostu. 

Czasem jednak wymagana jest bardziej szczegółowa diagnostyka, gdy trudno określić charakter torbieli – także pod kątem onkologicznym. Wtedy lekarz może m.in. skorzystać z tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Wiele powie mu także oznaczenie poziomu Ca125. To badanie z krwi sprawdzające stężenie białka będącego markerem nowotworowym; jego poziom rośnie w przypadku raka jajnika. W razie potrzeby wykonuje się też biopsję torbieli do badania histopatologicznego. To badanie potwierdzi lub wykluczy złośliwy charakter zmiany.

Taka szczegółowa diagnostyka staje się punktem wyjścia do dalszego postępowania. Co ważne, torbieli prostych(czynnościowych) w wielu przypadkach wcale nie trzeba leczyć. Często naturalnie w czasie dwóch-trzech kolejnych cykli miesiączkowych same zanikają, wchłaniając się lub pękając. Wymagają tylko obserwacji.

Gdy jednak torbiel nie zanika, powiększa się, ma inny niż czynnościowy charakter, a nie ma podejrzenia procesu nowotworowego, należy podjąć leczenie farmakologiczne. Pod wpływem kuracji opartej na hormonach torbiel może się zmniejszyć lub zaniknąć. Nie ma jednak pewności, że nie pojawi się znowu.

Czasem w przypadkach małych zmian możliwe jest także ich nakłucie i drenaż, jednak i to nie wykluczy odnowienia się torbieli.
Kiedy działanie zachowawcze zawodzi, wskazane jest leczenie operacyjne. Usunięcie torbieli jajnika jest szczególnie zalecane, gdy:

• zmiana może pęknąć, powodując wewnętrzne krwawienie i infekcję w jamie brzusznej,
• torbiel jest na tyle duża, że uciska inne narządy,
• może wystąpić skręt szypuły torbieli, prowadzący np. do martwicy,
• jest niebezpieczeństwo, że torbiel może doprowadzić do raka jajnika, na co szczególnie są narażone kobiety w okresie menopauzy i po niej.

Bezwzględnie usuwa się zmianę, o której już wiadomo, że jest złośliwa. Najbardziej odpowiedni sposób na usunięcie torbieli jajnikawskazuje lekarz po indywidualnej konsultacji pacjentki. Weźmie pod uwagę wszystkie choroby towarzyszące i przebyte wcześniej zabiegi. I najważniejsze – czy kobieta planuje ciążę.

Torbiele na jajnikach – operacja

Lekarz ma do dyspozycji dwie metody: tradycyjną i laparoskopową. Ta pierwsza – klasyczna, tzw. otwarta – jest wykorzystywana, gdy istnieje duże ryzyko zmian nowotworowych. Ta druga, gdy takich podejrzeń nie ma. Laparoskopowe usunięcie torbieli jajnikana pewno jest bardziej oszczędne dla pacjentki. Dlatego zaleca się je młodym kobietom, które chciałaby urodzić dziecko. Możliwość wykonania laparoskopii jest jednak ograniczona wielkością torbieli do około 10 cm.

Laparoskopowe usunięcie torbieli jajnika

To rekomendowana metoda, którą stosuje większość szpitali, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Ta technika wykorzystuje laparoskop – instrument chirurgiczny wyposażony w miniaturową kamerę. Dzięki niemu lekarz uzyskuje dostęp do wnętrza jamy brzusznej bez potrzeby rozcinania jej powłok.

Laparoskopowe usunięcie torbieli jajnikajest przeprowadzane na sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym, które wymaga intubacji dróg oddechowych i zwiotczenia mięśni. Zabieg trwa około godziny. Operacja torbieli na jajnikachpolega na wykonaniu trzech-czterech około centymetrowych nacięć. Jedno powstaje w okolicy pępka – tu wprowadza się kamerę i źródło światła – kolejne natomiast w podbrzuszu. To właśnie przez nie wsuwa się mikronarzędzia, przy pomocy których wyłuskuje się torbiel z jajnika.

Dzięki kamerze lekarz widzi na monitorze wszystko, co robi. Wcześniej, by ułatwić działanie aparatury, do brzucha jest wtłaczany dwutlenek węgla. Unosi on powłoki brzuszne i poprawia widoczność narządów. Po zabiegu na nacięcia zakłada się szwy lub zamyka się je specjalnym chirurgicznym plastrem. 

Lekarze wyliczają korzyści, jakie daje laparoskopowe usunięcie torbieli jajnika, jeśli zabieg przeszedł planowo i bez komplikacji:

• po operacji pacjentka może odczuwać mały lub średni ból (zwykle wystarczą ogólnodostępne leki przeciwbólowe), mogą wystąpić nudności czy wzdęcia, ale z reguły szybko mijają;
• hospitalizacja jest krótka, pacjentka szybko wstaje z łóżka. W szpitalach prywatnych zwykle jest wypisywana do domu dobę po zabiegu. W placówkach publicznych ten czas nieco się wydłuża;
• rekonwalescencja po usunięciu torbieli jajnika metodą laparoskopową jest zwykle krótka; po około tygodniu, dwóch można wrócić do normalnej aktywności. Należy w tym czasie unikać fizycznego wysiłku i stresu, stosować lekkostrawną dietę;
• nie ma dużej rany (a potem blizny) pooperacyjnej na brzuchu; zostają tylko niewielkie ślady w miejscach po wprowadzeniu mikronarzędzi.

Mimo wielu zalet operacja laparoskopowa jajnika, jak każde działanie chirurgiczne, niesie z sobą także ryzyko powikłań. Zdarzają się rzadko, ale należy wziąć je pod uwagę. To m.in. uszkodzenie sąsiadujących narządów jamy brzusznej (pęcherz moczowy, moczowód, jelita), krwawienie w trakcie i po zabiegu, infekcje, komplikacje zatorowo-zakrzepowe, dolegliwości bólowe, przepuklina w miejscu nacięcia. Ponieważ urządzenie emitujące wiązkę energii świetlnej nie ma bezpośredniego kontaktu z wycinaną tkanką, spada ryzyko zakażeń. Jest też mniejsze niebezpieczeństwo krwawienia.

Usunięcie torbieli jajnika metodą tradycyjną

Operacja klasyczna (otwarta) jest dla pacjentki bardziej obciążająca niż zabieg laparoskopowy. Dlatego sięga się po nią rzadziej. Jest jednak wskazana, gdy zachodzi podejrzenie, że torbiel ma charakter nowotworowy. Lekarz, po otwarciu powłok brzucha, widzi i może zdziałać więcej, np. w razie potrzeby wyciąć cały jajnik i jajowód. Operacja klasyczna jest także stosowana, gdy doszło do powikłań – pęknięcia torbieli czy skrętu jej szypuły.

Podobnie jak podczas laparoskopii pacjentka jest w znieczuleniu ogólnym. Lekarz rozpoczyna zabieg, wykonując cięcie poprzeczne w podbrzuszu. Rana jest później zszywana, a jeśli jest taka potrzeba, pozostawia się w niej dren. Usunięcie torbieli jajnika metodą tradycyjnąwymaga co najmniej kilkudniowego pobytu w szpitalu. Także rekonwalescencja jest dłuższa. Dopiero po około czterech tygodniach można wrócić do codziennej aktywności. Wysiłku fizycznego należy unikać jeszcze przez kilka następnych miesięcy.

Do potencjalnych powikłań, które występują też w metodzie laparoskopowej, dochodzi jeszcze m.in. zagrożenie silnym bólem, możliwość rozejścia się rany pooperacyjnej, pojawienie się zrostów czy przepukliny.

Niezależnie czy usunięcie torbieli jajnika jest wykonywane metodą tradycyjną czy laparoskopowo, ma tę przewagę nad leczeniem zachowawczym, że pozwala na całkowite pozbycie się zmiany i związanych z nią dolegliwości. Co równie ważne, umożliwia szczegółowe badanie histopatologiczne torbieli. Ewentualne stwierdzenie choroby nowotworowej daje szansę na skuteczne leczenie.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o usunięcie torbieli jajnika

• Czy po usunięciu torbieli jajnika będę mieć problem z zajściem w ciążę?

  Jeśli torbiel jest niewielka, a pozostała tkanka jajnika zdrowa, lekarz wyłuszcza jedynie torbiel. Może być jednak i tak, że trzeba usunąć torbiel wraz z jajnikiem i jajowodem (to tzw. usunięcie przydatków). Dla pacjentki nie musi to jednak oznaczać to kresu macierzyństwa. Jeśli zdrowy jest drugi jajnik, kobieta może zajść w ciążę i urodzić dziecko.

• Jak należy przygotować się do laparoskopowego usunięcia torbieli jajnika?

  Przygotowania do zabiegu nie są dla pacjentki szczególnie wymagające. Na tydzień wcześniej trzeba odstawić leki zaburzające krzepliwość krwi, wprowadzić dietę lekkostrawną, wykonać podstawowe badania (np. analizę krwi, zdjęcie RTG klatki piersiowej). Przed zabiegiem można zastosować środki przeczyszczające. W dniu operacji należy być na czczo.

• Ile kosztuje usunięcie torbieli jajnika?

  Cena laparoskopowego usunięcia torbieli jajnika to minimum 3000 zł. Zabieg ten średnio kosztuje około 4500 zł. Ceny klasycznej operacji kształtują się podobnie.