Akupunktura a leczenie porażenia nerwu twarzowego

Nerw twarzowy (n.VII) to jeden z dwunastu parzystych nerwów czaszkowych, zaopatrujących ruchowo znaczną część mięśni mimicznych twarzy. W jego przebiegu wyróżnia się dwa poziomy: ośrodkowy i obwodowy. Uszkodzenie każdego z odcinków manifestuje się odmiennymi objawami, a rozróżnienie przez lekarza typu porażenia zwykle nie stanowi większego problemu. 

Uszkodzenie ośrodkowe objawia się porażeniem mięśni dolnej połowy twarzy po stronie przeciwnej. Zgoła odmienny obraz kliniczny towarzyszy defektowi obwodowemu. W tym przypadku dochodzi do niedowładu mięśni mimicznych połowy twarzy po tej samej stronie. Do objawów zalicza się brak zdolności do marszczenia czoła, zaciskania powiek i opadanie kącika ust strony porażonej. Powyższe symptomy mogą ujawnić się m.in. w wyniku infekcji wirusowych, oziębienia okolicy ucha, chorób neurologicznych oraz procesów nowotworowych.

Miejsce akupunktury w standardowej terapii porażenia nerwu twarzowego

Najważniejsza dla wyboru odpowiedniej strategii postępowania jest identyfikacja czynnika, który spowodował porażenie. Podatność nerwu twarzowego na niską temperaturę wynika z przebiegu w wąskim kanale kości skroniowej. Uraz termiczny, powodujący obrzęk, przyczynia się do zaburzenia przewodzenia. Jeżeli podłoże niedowładu stanowi proces zapalny, udar niedokrwienny lub guz nowotworowy, to bezzwłocznie leczy się te przyczyny. Im krótszy okres pomiędzy diagnozą a włączeniem leczenia, tym szybsza rekonwalescencja. W leczeniu porażenia nerwu twarzowego zastosowanie znajdują glikokortykosteroidy (akupunktura nie powinna opóźniać ich podania!), leki przeciwwirusowe, antybiotyki oraz metody chirurgiczne, a także suplementy witaminowe. Nacisk kładzie się na odpowiednią pielęgnację zwłaszcza oczu i zabiegi rehabilitacyjne.

Powrót funkcji nerwu siódmego może nastąpić po bardzo zróżnicowanym okresie czasu. Mimo leczenia, u pewnego odsetka chorych nie uzyskuje się pełnej sprawności. W gronie uzupełniających w stosunku do konwencjonalnej medycyny form terapii porażenia nerwu twarzowego znajdziemy akupunkturę. Do dnia dzisiejszego ze względu na sprzeczne doniesienia naukowe na temat jej skuteczności pozostaje metodą kontrowersyjną.

Polskie Towarzystwo Akupunktury (PTA) zaleca wykorzystanie akupunktury w leczeniu porażenia nerwu twarzowego do 3 miesięcy od początku choroby. Zastrzega jednak, że powodzenie terapii zależy od szeregu uwarunkowań, takich jak dobór punktów energetycznych, właściwie przeprowadzony zabieg, stadium zaawansowania schorzenia, ale też indywidualne właściwości energetyczne osoby wykonującej zabieg oraz nastawienie chorego. Skonstruowanie obiektywnych badań klinicznych, które rozwiązałyby problem efektywności akupunktury, staje się trudne z powodu zbyt dużej ilości czynników, których nie da się zmierzyć i zdefiniować.

Część pacjentów wiąże wyleczenie porażenia z wywodzącą się z Chin techniką. Niektóre opracowania mówią o wyższości monoterapii akupunktury nad jednoczesnym stosowaniem ze środkami farmakologicznymi, podczas gdy inne wskazują na lepsze rezultaty leczenia kombinowanego. Cochrane podkreśla, że badania naukowe nie wykazują istotnych działań niepożądanych akupunktury.

PTA informuje, że umiejętne łączenie farmakoterapii i akupunktury podnosi skuteczność leczenia porażenia nerwu twarzowego. W Polsce prawo do kuracji tą techniką mają wyłącznie lekarze z aktualnym prawem wykonywania zawodu.

Cena zabiegu akupunktury mieści się w granicach 40-60 zł.

Referencje: L He, D Zhou, B Wu, N Li, MK Zhou. Acupuncture for Bell's palsy. Cochrane Database Syst Rev. 2007;17(4); Xu SB, Huang B, Zhang CY, Du P, Yuan Q, Bi GJ, Zhang GB, Xie MJ, Luo X, Huang GY, Wang W. Effectiveness of strengthened stimulation during acupuncture for the treatment of Bell palsy: a randomized controlled trial. CMAJ. 2013.