Antykoncepcja awaryjna i jej skuteczność

Antykoncepcja awaryjna – co to?

Antykoncepcja awaryjna, nazywana również antykoncepcją postkoitalną, to metoda zapobiegania ciąży po stosunku płciowym bez lub z niewystarczającym zabezpieczeniem. Potocznie określana jest pigułką „dzień po”, opóźniającą owulację. Należy natomiast podkreślić, że istnieją jej różne rodzaje.

Metody antykoncepcji awaryjnej dzieli się na środki farmakologicznego zastosowania oraz środki mechanicznego zastosowania. Działanie preparatów farmakologicznych polega na przyjmowaniu przez kobietę tabletki z odpowiednim środkiem czynnym, który pomaga w osiągnięciu zamierzonego wpływu na błonę śluzową macicy, tj. w uniemożliwieniu zagnieżdżenia się w niej zarodka. Taki sam efekt jest uzyskiwany za pomocą wkładki wewnątrzmacicznej.

Czy antykoncepcja awaryjna jest lekiem wczesnoporonnym?

Antykoncepcja awaryjna nie jest środkiem wczesnoporonnym. Pigułka „dzień po” hamuje uwalnianie komórki jajowej przez jajniki bądź blokuje zapłodnienie poprzez zapobieżenie zagnieżdżeniu się zarodka w błonie śluzowej macicy, a więc nie jest tabletką wczesnoporonną. Podobne rezultaty osiąga się za pomocą mechanicznych metod antykoncepcji awaryjnej. Niezależnie więc od jej rodzaju, celem jest niedopuszczenie do uzyskania ciąży, a nie usunięcie już zagnieżdżonego zarodka.

Antykoncepcja awaryjna – rodzaje

Antykoncepcja awaryjna występuje więc w postaci doustnych tabletek „dzień po”, czyli w formie metody hormonalnej oraz w postaci wkładek wewnątrzmacicznych z miedzią, czyli w formie metody niehormonalnej.

W Polsce szczególnie dużym zainteresowaniem cieszy się w ostatnich latach pigułka „dzień po” – głównie ze względu na rządowe prace nad regulacjami związanymi z antykoncepcją awaryjną.

Warto więc zaznaczyć, że na rynku dostępne są różne rodzaje doustnych środków tego typu, o niejednakowej specyfice. Wybór konkretnej tabletki zależy między innymi od BMI pacjentki oraz jej chęci do powrotu do regularnej antykoncepcji (jeśli takową stosowała).

Środki farmakologiczne:

• tabletki zawierające substancje czynne:
• lewonorgestrel,
• octan uliprystalu,
• mifepriston.

Środki mechaniczne:

• wkładki wewnątrzmaciczne z miedzią (intrauterine device, IUD)

Tabletki „dzień po” – jak działają?

Działanie tabletki „dzień po” polega na opóźnianiu owulacji – co ma na celu uniemożliwienie zapłodnienia komórki jajowej przez plemniki. Zmienia ona wówczas gospodarkę hormonalną kobiety w taki sposób, by komórka jajowa nie dojrzała podczas cyklu miesięcznego. W ten sposób dochodzi do uniknięcia niepożądanej ciąży. Pigułka „po” nie jest więc środkiem wczesnoporonnym. Jeżeli kobieta w momencie jej zażycia jest już w ciąży, to tabletka nie zadziała w żaden sposób na organizm. Celem zastosowania antykoncepcji awaryjnej jest przesunięcie owulacji i niedopuszczenie do zapłodnienia, a nie usunięcie już uzyskanej ciąży. By jednak nie doszło do zagnieżdżenia się zarodka w jamie macicy, niezbędne jest przyjęcie tabletki jak najszybciej po zbliżeniu z partnerem.

Czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna?

Tabletka po stosunku, nazywana powszechnie pigułką „dzień po” jest bezpieczna, natomiast nie służy do regularnego stosowania. Przyjęcie takiego środka za każdym razem powinno wynikać z konkretnych wskazań do zastosowania antykoncepcji awaryjnej oraz następować po uprzedniej konsultacji z lekarzem ginekologiem. Zbagatelizowanie tej kwestii i stosowanie tabletek „po” częściej niż w sytuacji awaryjnej może powodować znaczne obciążenie organizmu pacjentki.

Dlatego w przypadku kobiet aktywnych seksualnie ginekolodzy nierzadko sugerują rozważenie regularnych metod antykoncepcji – w przypadku niechcianej ciąży. Możliwy jest wówczas wybór antykoncepcji hormonalnej, a w tym m.in. tabletek czy plastrów, prezerwatyw, a także metod długoterminowych, takich jak założenie implantu czy wkładki domacicznej.

Tabletki „dzień po” – czy działają?

Skuteczność tabletek „dzień po” szacowana jest na ok. 98%. Co istotne, wpływa na nią w szczególności czas, w którym pacjentka zażyje wybrany środek doustny. Metody antykoncepcji awaryjnej, stosowane w celu zapobieżenia ciąży po stosunku płciowym, są najskuteczniejsze wtedy, kiedy zostaną zastosowane jak najszybciej po zbliżeniu z partnerem.

Na skuteczność pigułek „dzień po” wpływa również dzień cyklu, w którym doszło do stosunku seksualnego bez zabezpieczenia. Taki środek przyjmowany jest w celu opóźnienia owulacji, dlatego, jeżeli już do niej doszło, to działanie przyjętej tabletki może nie przynieść oczekiwanego rezultatu – zmniejsza się więc wówczas szansa na to, że pigułka zadziała w pożądany sposób.

Tabletki „dzień po” – skutki uboczne

• Nudności
• Biegunka
• Bóle brzucha
• Bóle i zawroty głowy
• Zaburzenia cyklu miesiączkowego
• Bolesne miesiączkowanie

Tabletka „dzień po” a okres

Choć tabletka „dzień po” nie musi powodować zaburzeń cyklu miesiączkowego, to w wybranych przypadkach po jej przyjęciu dochodzi do nieregularności w cyklu. Jeżeli zostanie ona zastosowana przed owulacją, to krwawienie menstruacyjne zostanie opóźnione.

Częstszym jednak skutkiem ubocznym wykorzystania takiej metody awaryjnej są plamienia pojawiające się w różnych fazach cyklu miesiączkowego. W każdym razie w przypadku pojawienia się niepokojących symptomów zawsze należy skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym.

Gdzie kupić tabletkę „po”?

Pigułkę „dzień po” można kupić w każdej aptece – w przypadku jej braku na stanie danej placówki możliwe jest zamówienie danego środka. Należy natomiast zaznaczyć, że doustne preparaty stosowane w antykoncepcji awaryjnej są dostępne wyłącznie na receptę. Co istotne, taką receptę może wystawić lekarz każdej specjaliści, a w tym lekarz POZ. Warto natomiast pamiętać o tym, że tabletki „dzień po” bez recepty mają być dostępne jeszcze w tym roku – zgodnie z zapowiedziami rządu.

Tabletka „dzień po” – cena

Koszt zakupu tabletki „dzień po” wynosi średnio kilkadziesiąt złotych, w zależności od wybranego preparatu.