Antykoncepcja dla nastolatków – wyjątkowe potrzeby i edukacja seksualna

Rola edukacji seksualnej i antykoncepcji u nastolatków

Wczesna edukacja seksualna wpływa na świadome podejmowanie decyzji związanych z rozpoczynaniem przez nastolatków aktywności seksualnej. Dzięki niej młody człowiek wie, jakie są zagrożenia związane z seksem oraz w jaki sposób zabezpieczać się przed niepożądaną ciążą. Kluczowe jest natomiast to, by zgromadzone na ten temat informacje pochodziły ze sprawdzonego źródła. Nastolatki mogą czerpać wiedzę o seksie i antykoncepcji od kolegów, z internetu, a nawet z pornografii, która wbrew pozorom jest popularna wśród młodych osób. Co istotne, we wszystkich tych źródłach powielane są nierzadko rozmaite mity, zaburzające rzeczywisty stan wiedzy dotyczący danego zagadnienia.

Rodzicielska rola w edukacji seksualnej

Podstawowym elementem ochrony przed niepożądaną ciążą, chorobami przenoszonymi drogą płciową i innymi możliwymi konsekwencjami rozpoczętego życia seksualnego jest odpowiednia edukacja, za którą odpowiadają w szczególności rodzice nastolatka. Kluczowa jest przy tym otwarta komunikacja pomiędzy opiekunami a ich dziećmi, uwzględniająca wzajemne zrozumienie i eliminację tematów tabu. Co istotne, wiedza interesująca nastolatka powinna być mu przedstawiona jasno, bez zbędnej specjalistycznej terminologii, która mogłaby zostać niezrozumiana przez młodą osobę.

Bezpieczne metody antykoncepcji dla nastolatek

Najbezpieczniejsza metoda antykoncepcji dla nastolatków to taka, która jak dla nich jak najmniej inwazyjna, a jednocześnie chroni ich przed niepożądaną ciążą i chorobami przenoszonymi drogą płciową. Istotne jest przy tym odpowiednie stosowanie wybranego środka – tylko wtedy para, która z niego korzysta, zapewnia sobie ograniczenie do minimum ryzyka zajścia w niepożądaną ciążę. Oto najpopularniejsze i rekomendowane formy zabezpieczenia dobierane przez specjalistów dla młodych osób:

• prezerwatywy,
• środki plemnikobójcze,
• tabletki antykoncepcyjne,
• inne środki hormonalne.

Czy prezerwatywy są dobrym wyborem w przypadku nastolatków?

Stosunkowo bezpieczne wydają się niewątpliwe prezerwatywy – choć młode osoby muszą wiedzieć, w jaki sposób należy z nich korzystać, by uzyskać oczekiwane zabezpieczenie. Takie środki blokują drogę plemnikom chcącym dostać się do komórki jajowej, uniemożliwiając w ten sposób zapłodnienie. Chronią przy tym partnerów przed chorobami wenerycznymi i są łatwo dostępne. Ważne jest natomiast to, by dopasować prezerwatywę do rozmiaru prącia mężczyzny.

Korzyści i potencjalne obawy związane z antykoncepcją hormonalną

Popularną formą antykoncepcji są też metody hormonalne, a w tym tabletki zawierające hormony. Należy natomiast podkreślić, że pomimo wysokiej skuteczności takich środków nie mogą być one przyjmowane przez każdą pacjentkę. Szczególną rozwagę należy zachować podczas przepisywania tabletek antykoncepcyjnych dla młodych dziewczyn, które mogą nie być jeszcze wystarczająco dojrzałe pod względem fizycznym, by rozpocząć stymulację hormonalną. W przypadku nastolatek układ podwzgórze – przysadka – jajniki sterujący cyklem miesiączkowym może nie być jeszcze na tyle rozwinięty, by regulować jego pracę hormonami.

Antykoncepcja hormonalna nie jest też przeznaczona dla dziewcząt, które nie miesiączkują regularnie od co najmniej roku. Przeciwwskazaniem do jej zastosowania mogą okazać się również obciążenia genetyczne, czyli na przykład występujące w rodzinie pacjentki nadciśnienie tętnicze. Dostępność wybranej formy zabezpieczenia powinna być natomiast każdorazowo potwierdzana, na podstawie wywiadu lekarskiego i ewentualnie dodatkowych badań, takich jak morfologia krwi czy badanie USG dopochwowe.

Od ilu lat można brać tabletki antykoncepcyjne?

Dostępność tabletek antykoncepcyjnych dla nastolatków jest ograniczona. W Polsce takie środki są wydawane na podstawie recepty wystawionej przez lekarza ginekologa kobietom mającym co najmniej 16 lat – pod warunkiem uzyskania zgody rodzica bądź opiekuna prawnego nastolatki, co jest wymagane do 18. roku życia pacjentki. Oznacza to, że niemożliwe jest stosowanie tabletek antykoncepcyjnych w wieku 15 lat i młodszym.

Konsultacje z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania hormonalnych metod antykoncepcji

Dobór antykoncepcji hormonalnej zawsze powinien wynikać z odbytej uprzednio konsultacji lekarskiej ze specjalistą ginekologiem. Podczas wizyty młoda pacjentka może liczyć na podstawową edukację na temat wybranej metody, a także na uwzględnienie przez lekarza wszelkich wskazań i przeciwwskazań do zastosowania danej formy ochrony przed niepożądaną ciążą.

Edukacja dotycząca regularnego stosowania

W przypadku doboru postaci planowanej antykoncepcji pacjentka musi stosować się do wszystkich zasad związanych z wykorzystywaniem danej metody. Przykładowo – tabletki antykoncepcyjne należy przyjmować codziennie o tej samej porze, by uzyskać oczekiwane zabezpieczenie. Młoda kobieta powinna też wówczas pamiętać o tym, że środki hormonalne nie ochronią jej przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Właśnie dlatego zaleca się, by ich stosowanie było połączone z używaniem barierowych metod antykoncepcji, czyli po prostu prezerwatyw, dostępnych obecnie nie tylko w aptekach, ale i na przykład w drogeriach.

Antykoncepcja awaryjna dla nastolatków

W przypadku stosunku bez zabezpieczenia lub z niewystarczającym zabezpieczeniem istnieje możliwość skorzystania z antykoncepcji postkoitalnej, znanej powszechnie jako pigułka „dzień po”. Celem przyjęcia takiego środka jest opóźnienie owulacji i uniemożliwienie tym samym implantacji zarodka w macicy. Co istotne, nie jest to lek wczesnoporonnym: tabletka „dzień po” ma nie dopuścić do ciąży, a nie do usunięcia już zagnieżdżonego zarodka. Antykoncepcja awaryjna nie zadziała, jeśli doszło już do zapłodnienia.