Czym jest rak jajnika?
Rak jajnika jest bardzo groźnym schorzeniem, co wynika m.in. z tego, że objawy tej choroby pojawiają się zazwyczaj dopiero wtedy, kiedy dojdzie już do jej znacznego zaawansowania.
Medycyna zna już czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka jajnika (jak np. otyłość czy niepłodność), ale i czynniki chroniące kobiety przed rozwojem tej choroby - takowym jest np. stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych. W 2016 roku uczeni z Uniwersytetu we włoskim Milanie potwierdzili protekcyjne działanie tych leków w przypadku wspominanego nowotworu.
Co to jest antykoncepcja doustna?
Antykoncepcja doustna, zwana również tabletkami antykoncepcyjnymi lub po prostu "pigułkami", to jedna z najpopularniejszych metod kontroli urodzeń stosowana przez kobiety na całym świecie. To skuteczne, odwracalne narzędzie do planowania rodziny polega na codziennym przyjmowaniu tabletek zawierających hormony, które zapobiegają ciąży.
Rodzaje antykoncepcji doustnej:
-
Kombinowane tabletki antykoncepcyjne (COCP) - zawierają dwa rodzaje hormonów: estrogen i progestagen. Te pigułki pracują na trzech głównych frontach: zapobiegają owulacji, zagęszczają śluz szyjkowy, utrudniając plemnikom dostęp do jajeczka, oraz zmieniają wyściółkę macicy, co utrudnia zagnieżdżenie się zapłodnionego jajeczka.
-
Tabletki zawierające tylko progestagen (POP), znane również jako mini-pigułka - nie zawierają estrogenu i są często stosowane przez kobiety, które nie mogą przyjmować estrogenu z różnych powodów medycznych. Te pigułki głównie zagęszczają śluz szyjkowy i zmieniają błonę śluzową macicy.
Dane i badania naukowe
Mechanizm, dzięki któremu antykoncepcja hormonalna obniża ryzyko raka jajnika, nie jest w pełni zrozumiały, ale uważa się, że związany jest z redukcją liczby owulacji podczas życia kobiety. Każda owulacja wiąże się z niewielkim uszkodzeniem tkanki jajnika, które w procesie naprawy może prowadzić do błędów w replikacji DNA, zwiększając ryzyko transformacji nowotworowej. Antykoncepcja doustna zmniejsza liczbę owulacji, a tym samym ryzyko akumulacji genetycznych błędów.
Badania wskazują, że kobiety, które stosowały antykoncepcję doustną, mają o 20% do 50% mniejsze ryzyko rozwoju raka jajnika w porównaniu z kobietami, które nigdy nie stosowały tej formy antykoncepcji. Dłuższe stosowanie antykoncepcji doustnej wiąże się z większym obniżeniem ryzyka. Kobiety, które stosowały pigułki przez 5 lat, mogą zmniejszyć ryzyko raka jajnika o 20%, a te, które używały ich przez 10 lat, mogą zmniejszyć ryzyko aż o 50%. Efekty ochronne antykoncepcji doustnej mogą utrzymywać się nawet do 30 lat po zaprzestaniu stosowania. Badanie opublikowane w „British Medical Journal” stwierdziło, że ochronne efekty mogą utrzymywać się przez okres do 20-30 lat po zakończeniu stosowania pigułek.
Zmniejszenie światowej liczby zgonów na raka jajnika za sprawą doustnej antykoncepcji
Wspomnianym wyżej naukowcom udało się odkryć, że w latach 2002-2012 w wielu krajach na świecie zmniejszyły się odsetki zgonów, spowodowanych rakiem jajnika. Poszczególne oceniane kraje różniły się pod względem wysokości tego spadku - np. w Stanach Zjednoczonych spadek ilości śmierci z powodu raka jajnika obniżył się o 16%, w Japonii o 2%, a w Estonii o aż 28%. W niektórych krajach zauważono niestety sytuację odwrotną, czyli wzrost liczby zgonów na raka jajnika (np. w Bułgarii), jednakże zdecydowanie przeważały statystyki dotyczące spadku ilości zgonów.
Wspominany spadek tłumaczony jest zwiększeniem częstości korzystania przez pacjentki z hormonalnych leków antykoncepcyjnych. Brane pod uwagę jest również to, że współcześnie mniej pacjentek w okresie okołomenopauzalnym korzysta z preparatów hormonalnej terapii zastępczej.