Antykoncepcja w okresie premenopauzy: co warto wiedzieć?

Jakie są etapy klimakterium?

Okres klimakterium to czas zmian hormonalnych prowadzących do zakończenia funkcji rozrodczej organizmu kobiety. Składa się z kilku etapów, z których każdy ma nieco inne cechy i konsekwencje dla zdrowia. Wyróżniamy następujące etapy klimakterium:

• premenopauza – okres, który może trwać nawet 8–10 lat przed menopauzą; charakteryzuje się nieregularnością cykli miesiączkowych oraz stopniowym wygaszaniem funkcji jajników;
• perimenopauza – obejmuje czas bezpośrednio poprzedzający menopauzę oraz 12 miesięcy po ostatniej miesiączce; to etap, w którym zmiany hormonalne są najbardziej odczuwalne;
• menopauza – moment ostatniej miesiączki w życiu kobiety; lekarz może ją potwierdzić, jeśli od ostatniego krwawienia upłynęło minimum 12 miesięcy;
• postmenopauza – okres po menopauzie, w którym płodność całkowicie zanika.

Czym jest premenopauza i jak wpływa na płodność?

Premenopauza to etap, w którym funkcje rozrodcze kobiety stopniowo wygasają. Organizm zmniejsza produkcję estrogenów i progesteronu, co wpływa na jakość cykli miesiączkowych. Mimo że miesiączki stają się nieregularne, to jednak owulacja wciąż może występować, co oznacza, że zajście w ciążę jest nadal możliwe.

Jakie zmiany hormonalne zachodzą w organizmie?

W trakcie premenopauzy czynność hormonalna jajników stopniowo wygasa. Zmniejszenie poziomu estrogenu prowadzi do nieregularnych miesiączek i cykli bezowulacyjnych. Jednak od czasu do czasu owulacja wciąż może wystąpić, co wiąże się z ryzykiem zajścia w ciążę.

Czy nadal potrzebujesz antykoncepcji?

Tak długo, jak organizm jest zdolny do owulacji, a kobieta współżyje bez zabezpieczenia, ciąża jest możliwa. Niestety wiele kobiet sądzi, że nieregularne miesiączki to oznaka bezpłodności, co jest błędne. Lekarze zalecają stosowanie antykoncepcji przynajmniej przez 12 miesięcy od ostatniej miesiączki.

Jakie metody są najbardziej odpowiednie w przypadku premenopauzy?

W okresie premenopauzy można stosować niemal wszystkie dostępne metody antykoncepcji, w tym:

• antykoncepcję hormonalną (tabletki dwuskładnikowe, minipigułki, zastrzyki hormonalne),
• metody barierowe (prezerwatywy, kapturki dopochwowe),
• wkładki wewnątrzmaciczne (IUD) – zarówno hormonalne, jak i miedziane,
• metody chemiczne (środki plemnikobójcze).

Czy antykoncepcja opóźnia menopauzę?

Istnieje powszechne przekonanie, że stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych może opóźniać nadejście menopauzy. W rzeczywistości jednak antykoncepcja nie wpływa na moment jej wystąpienia, lecz może maskować jej objawy. Dzieje się tak, ponieważ hormonalne tabletki antykoncepcyjne utrzymują stały poziom hormonów w organizmie kobiety, co uniemożliwia rozpoznanie naturalnych zmian związanych z menopauzą.

Podczas stosowania tabletek dwuskładnikowych (zawierających estrogen i gestagen) kobieta doświadcza tzw. krwawienia z odstawienia. Jest to reakcja organizmu na przerwanie przyjmowania hormonów, które jednak nie jest prawdziwą miesiączką. Z tego powodu wiele kobiet nie jest w stanie zauważyć, kiedy ich organizm przestaje naturalnie produkować estrogen i progesteron.

Dodatkowo hormonalne środki antykoncepcyjne łagodzą objawy związane z menopauzą, takie jak uderzenia gorąca, nocne poty czy zmiany nastroju. W rezultacie kobieta może nie zauważyć tych symptomów, co jeszcze bardziej utrudnia zidentyfikowanie momentu zakończenia okresu płodności.

Jak rozpoznać menopauzę, stosując antykoncepcję?

Aby określić, czy menopauza rzeczywiście wystąpiła, lekarz ginekolog może zalecić wykonanie badania poziomu FSH (hormonu folikulotropowego). Wysoki poziom FSH (powyżej 20 IU/l) świadczy o tym, że jajniki przestały produkować jajeczka. Jednak dokładność takiego badania jest większa, jeśli kobieta nie przyjmuje antykoncepcji hormonalnej przez kilka tygodni przed badaniem.

Kiedy wdrożyć hormonalną terapię zastępczą?

Najlepszym momentem na wdrożenie HTZ jest okres perimenopauzy, czyli czas bezpośrednio poprzedzający menopauzę i rok po ostatniej miesiączce. W tym czasie jajniki zmniejszają produkcję estrogenów, co prowadzi do wystąpienia objawów przekwitania. Wdrożenie HTZ przed ukończeniem 60. roku życia jest uznawane za najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze.

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) jest jednym z najczęściej wybieranych sposobów łagodzenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, nadmierne pocenie się, bezsenność czy zmiany nastroju. W przeciwieństwie do antykoncepcji, której głównym celem jest zapobieganie ciąży, celem HTZ jest wyrównanie poziomu hormonów w organizmie kobiety, co pozwala złagodzić nieprzyjemne objawy menopauzy.