Łąkotka (łac. meniscus) to elastyczny chrzęstno-włóknisty twór leżący wewnątrz stawu kolanowego między kością udową a piszczelową. W kolanie znajdują się 2 łąkotki (przyśrodkowa – od wewnętrznej strony i boczna – od strony zewnętrznej). Ich funkcją jest wypełnienie i dopasowanie powierzchni stawowych oraz umożliwienie ruchów skrętnych stawu kolanowego. Dodatkowo są bardzo istotnymi amortyzatorami, przenoszą obciążenia, chronią chrząstkę stawową oraz pomagają w stabilizacji mechanicznej kolana.
Jak rozpoznać uszkodzenie łąkotki?
U młodych ludzi do uszkodzenia łąkotek dochodzi najczęściej w trakcie uprawiania sportu. Mechanizm uszkodzenia polega na przekroczeniu fizjologicznych granic i zakresów ruchomości łąkotek np. przy nadmiernym ruchu skrętnym, zgięciu lub przeproście stawu kolanowego. W osób starszych, u których struktura łąkotek jest osłabiona na skutek zwyrodnienia stawów, do urazu może dojść nawet w trakcie przysiadu.
Objawem uszkodzenia łąkotki jest ból od wewnętrznej lub zewnętrznej strony kolana w okolicach szpary stawowej, uczucie niestabilności stawu kolanowego, bolesny deficyt zgięcia lub wyprostu oraz opuchlizna stawu.
Badaniami diagnozującymi uszkodzenie łąkotek są przede wszystkim wykonywane przez ortopedę tzw. testy łąkotkowe. Dla potwierdzenia diagnozy zleca się wykonanie USG lub MRI (rezonansu magnetycznego).
W związku z tym, że łąkotki są tworami słaboukrwionymi, proces ich samoistnego gojenia może być długi. Można podejmować próby leczenia zachowawczego z zastosowaniem osocza bogatopłytkowego (PRP) lub technik fizjoterapeutycznych. Jednak najczęściej konieczny jest zabieg operacyjny, przeprowadzony metodą artroskopową.
Zabieg artroskopowy w leczeniu łąkotki
Artroskopia kolana jest zabiegiem małoinwazyjnym, polegającym na wykonaniu niewielkich nacięć i wprowadzeniu przez nie do stawu aparatu optycznego (kamerki) oraz miniaturowego instrumentarium, przy użyciu którego operator będzie wykonywał zabieg. W trakcie artroskopii stawu kolanowego lekarz ocenia wnętrze kolana, m.in. strukturę i stan uszkodzenia łąkotek.
Uszkodzona łąkotka: jakie opcje leczenia są dostępne?
W zależności od aktualnego stanu i możliwości leczenia istnieje kilka metod naprawczych łąkotki:
- Oczyszczenie i pozostawienie niewielkich uszkodzeń – lekarz może również ukrwić okolice uszkodzenia, aby wspomóc proces gojenia
- Częściowe wycięcie uszkodzonego fragmentu (tzw. częściowa meniscektomia)– szczególnie, gdy wolna część uwiera w stawie i może powodować jego zablokowanie
- Szycie łąkotki (metodami inside-out, outside-in lub all-inside) – zalecane jeśli tylko jest możliwość zeszycia
- Całkowite usunięcie (resekcja, całkowita meniscektomia) – w przypadku, gdy nie ma już co ratować. Jednak jest to zawsze ostateczność.
- Wszczepienie implantu (protezy kolagenowej lub łąkotki pobranej od zmarłego dawcy – tzw. allogenicznej) – jest to leczenie nowatorskie, stosowane zazwyczaj u osób młodych, z niezniszczoną powierzchnia stawową chrząstki
Operacja łąkotki a powrót do normalnego życia: jak długo trwa rekonwalescencja?
W zależności od tego co było wykonywane w trakcie operacji, czas powrotu do normalnego życia i aktywności fizycznej jest różny.
Jeśli łąkotka została tylko oczyszczona lub usunięto jej niewielki fragment powoli można zacząć obciążać kończynę od 2 tygodnia po zabiegu, wykonywać ćwiczenia wzmacniające w pozycjach odciążonych i stosować terapię tkanek miękkich. Wówczas powrót do sportu możliwy jest nawet po 6 tygodniach.
Jeśli zaś w trakcie operacji lekarz zeszywał łąkotkę bądź usunął jej znaczną część należy się wstrzymać od obciążania kolana do 3-4 tygodni po zabiegu, wykonywać ćwiczenia wspomagające zmniejszanie obrzęku oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie w pozycjach odciążonych, a dodatkowo stosować terapię tkanek zmniejszającą ryzyko powstania zrostów międzytkankowych. Powrót do pełnej aktywności fizycznej wynosi zazwyczaj od 3-4 miesięcy po zabiegu.
Źródła:
- Dong-Geun Kang, Young-Jin Park, Jae-Ha Yu, Jong-Byung Oh, Dong-Yeong Lee, "A Systematic Review and Meta-Analysis of Arthroscopic Meniscus Repair in Young Patients: Comparison of All-Inside and Inside-Out Suture Techniques" (www.ncbi.nlm.nih.gov), National Library of Medicine, 2019
- Erik Hohmann, Vaida Glatt, Kevin Tetsworth, Mark Cote, "Arthroscopic Partial Meniscectomy Versus Physical Therapy for Degenerative Meniscus Lesions: How Robust Is the Current Evidence? A Critical Systematic Review and Qualitative Synthesis" (www.sciencedirect.com), ScienceDirect, 2018
- Sabine J A van der Graaff, Susanne M Eijgenraam i inni, "Arthroscopic partial meniscectomy versus physical therapy for traumatic meniscal tears in a young study population: a randomised controlled trial" (bjsm.bmj.com), BMJ Journals, 2022
- John Twomey-Kozak, Chathuraka Jayasuriya, "Meniscus repair and regeneration: A systematic review from a basic and translational science perspective" (www.ncbi.nlm.nih.gov), National Library of Medicine, 2021
- Wolf Petersen, Katrin Karpinski, Sebastian Bierke, Ralf Müller Rath & Martin Häner, "A systematic review about long-term results after meniscus repair" (link.springer.com), Springer Link, 2021