Badania histopatologiczne w diagnostyce zmian skórnych

Jedną ze specjalności medycznych jest patomorfologia. Lekarze zajmujący się tą dziedziną wiedzy przeprowadzają szereg badań, z czego znaczną częścią ich obowiązków jest wykonywanie badań histopatologicznych. Najprościej rzecz ujmując, badanie to polega na analizie tkanek pod mikroskopem. 

Histopatolodzy zajmują się ocenianiem szeregu różnorodnych materiałów - trafiają do nich zarówno preparaty tkanek gruczołu piersiowego, jak i próbki płynu z dróg oddechowych czy wycinki pobrane z przewodu pokarmowego. Do analiz mikroskopowych nierzadko trafia również materiał z gabinetów dermatologicznych - badanie histopatologiczne zmian skórnych ma bowiem nierzadko kluczowe dla chorych znaczenie.

Jaka jest rola badania histopatologicznego w diagnozowaniu zmian skórnych?

Dermatolodzy spotykają u swoich pacjentów szereg rozmaitych zmian skórnych - jak chociażby różne typy znamion barwnikowych. O częstości występowania znamion nie trzeba prawdopodobnie nikogo przekonywać - wystarczy spojrzeć na swoją własną skórę i poszukać drobnych zmian barwnikowych, które popularnie określane są pieprzykami.

Większość powyżej wspomnianych zmian jest całkowicie niegroźna, nie oznacza to jednak, że można je bagatelizować. Podobnie do zwyczajnego znamienia barwnikowego wyglądać może jeden z groźniejszych ludzkich nowotworów -  czerniak. Różnicowanie łagodnych od groźnych zmian skórnych odbywa się przede wszystkim na drodze badania dermatologicznego - specjaliście przeprowadzają je przy pomocy dermatoskopu (urządzenia, które pozwala obejrzeć twory skórne w powiększeniu). Takie badanie może pozwolić na wnioskowanie o charakterze zmiany, jednakże ostateczną odpowiedź uzyskać można dopiero po przeprowadzeniu badania histopatologicznego zmiany skórnej.

Do oceny histopatologicznej trafia każda usuwana u pacjenta zmiana. Zanim jednak preparat trafi pod obiektyw mikroskopu, najpierw ulega on odpowiednim przygotowaniom. Zazwyczaj próbki utrwalane są w formalinie, a później umieszczane w parafinie. Otrzymywane są w ten sposób bloczki, które później podlegają cięciu na drobne skrawki - dopiero w tej formie preparat oceniany jest mikroskopowo.

Zasadniczym celem badania histopatologicznego zmian skórnych jest różnicowanie zmian łagodnych od złośliwych. Pod mikroskopem możliwe jest stwierdzenie np. atypowych komórek czy nietypowej aktywności podziałowej, które mogą sugerować złośliwość usuniętej pacjentowi zmiany.

Innym zastosowaniem badań histopatologicznych jest ich wykorzystanie podczas operacji usuwania zmian skórnych. Badanie jest istotne szczególnie u tych pacjentów, u których zmiany mają duże rozmiary i które są podejrzewane o charakter złośliwy. Takie badanie określane jest jako śródoperacyjne (można się również spotkać z pojęciem "intra") i jego celem jest przede wszystkim ostateczne potwierdzenie typu istniejącej u operowanego zmiany skórnej. Jeżeli okaże się, że zmiana jest złośliwa, to histopatolog może pomóc chirurgowi w określaniu tego, z jak dużym marginesem należy usunąć twór skórny. Odbywa się to poprzez pobieranie kolejnych wycinków, które oceniane są pod mikroskopem - dzięki temu histopatolog może stwierdzić, czy w badanym materiale jeszcze są obecne nieprawidłowe komórki. Jeżeli takowe stwierdzi - chirurdzy poszerzają wtedy zakres operacji, jeżeli zaś w preparacie nie zostaną stwierdzone nieprawidłowości - margines można uznać za wystarczający i możliwe jest zakończenie operacji.

Źródło: WERNER, Betina. Skin biopsy and its histopathologic analysis: Why? What for? How? Part I. An. Bras. Dermatol. [online]. 2009, vol.84, n.4 [cited  2017-03-27], pp.391-395; www.ncbi.nlm,nih.gov