Badania kwalifikacyjne do operacyjnego leczenia zaćmy

Co to jest zaćma i dlaczego na nią chorujemy?

Soczewka oczna jest strukturą przezroczystą widoczną w obrębie źrenicy, którą otacza torebka. Jest ona, wraz z tęczówką, umieszczona w gałce ocznej. To właśnie zmętnienie owej soczewki nazywamy zaćmą lub kataraktą (od łacińskiego cataracta). Jej objawami są stopniowe, systematyczne osłabianie się ostrości wzroku mogące prowadzić do utraty widzenia. Co jednak ważne, jeśli zaćma występuje samodzielnie, chory zachowuje zdolność percepcji światła, nawet jeśli stan chorobowy jest mocno rozwinięty. Gdy więc zapali się mocne światło, soczewka zareaguje na ten bodziec. Ale jeśli przesunie się dłoń przed okiem chorego, jego oko nie wykaże żadnej reakcji.

Jest kilka powodów, które prowadzą do powstawania opisywanego schorzenia. Pierwszym, najczęściej występującym, jest postępowanie procesów starzenia się organizmu i związane z tym zmiany metaboliczne. Mówimy wtedy o tzw. zaćmie starczej. Na jej objawy cierpi około 60% osób po 60 roku życia.

Inne przyczyny zaćmy to m.in. urazy oczu, mocne stany zapalne błony naczyniowej, cukrzyca czy długotrwałe zażywanie niektórych leków (na przykład kortykosteroidów). W młodszym wieku zaćma może być także ściśle powiązana ze zdiagnozowaną krótkowzrocznością.

Zaćma starcza może występować w jednym z trzech rodzajów: zaćma korowa, zaćma podtorebkowa czaszowata, zaćma jądrowa. Inaczej jest przy zaćmie wrodzonej, której specjaliści wyróżniają aż sześć typów, przy czym ostatni jest najczęściej występującym. Pierwszymi z nich są zaćma jądrowa, zaćma całkowita i zaćma błoniasta. Kolejne to natomiast zaćma biegunowa przednia i tylna, zaćma torebkowa przednia i tylna oraz zaćma warstwowa

Jakie badania kwalifikacyjne należy wykonać przed operacją usunięcia zaćmy?

Diagnoza lekarska zaćmy składa się z kilku etapów. Pierwszym z nich jest wywiad potwierdzający obecność zaburzeń widzenia typowych dla choroby. Kolejne to badanie oka przy użyciu okulistycznego wziernika oraz lampy szczelinowej (biomikroskopu), które poprzedza rozszerzenie źrenicy. Jeśli katarakta ma już postać dojrzałą, konieczne jest także wykonanie badania ultrasonograficznego w projekcji B, które wykluczy inne choroby oka, takie jak guzy wewnątrzgałkowe czy odwarstwienie siatkówki.

Zaćmę można leczyć za pomocą farmaceutyków (najczęściej kropli), jednak w większości wypadków konieczne jest wykonanie operacji. Jej przeprowadzenie jest możliwe w każdym stadium choroby, bez względu na wiek pacjenta.

Wskazania do wykonania zabiegu, które podaje Polskie Towarzystwo Okulistyczne, są następujące:

1. 

   jednoznaczne stwierdzenie zmętnień soczewki, dokonane poprzez badanie biomikroskopem i oftalmoskopem, po uprzednim rozszerzeniu źrenicy;

2. istotny wpływ utraty wzroku na wykonywanie codziennych czynności, który nie może być usunięty przy użyciu okularów korekcyjnych lub kontaktowych soczewek;

3. towarzyszące zaćmie choroby oka pochodzenia odsoczewkowego;

4. stwarzanie przez zaćmę przeszkody w diagnozie i właściwym leczeniu innych schorzeń ocznych, takich jak jaskra, zwyrodnienia plamki, retinopatia cukrzycowa czy zwyrodnieniowe zmiany obwodu siatkówki

5. podjęcie przez lekarza decyzji o konieczności przeprowadzenia operacji, biorąc pod uwagę obiektywne badanie ostrości wzroku (wykonane za pomocą tablic Snellena) i subiektywną ocenę postępowania utraty wzroku u pacjenta;

6. nie kwalifikuje się do operacji pacjentów, którzy posiadają ostrość wzroku lepszą niż 0,8 (z założeniem najlepszej korekcji okularowej). Wyjątkiem są przypadki określone w punkcie czwartym.

Koszt operacji usunięcia zaćmy 

Według danych Ministerstwa Zdrowia, w 2013 roku wykonano 180 tysięcy operacji zaćmy, zaś w 2014 roku i 2015 roku już po 220 tysięcy. Jednak, mimo wzrostu liczby wykonywanych procedur, ilość chorych jest tak duża, że na bezpłatne (refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia) usunięcie zaćmy czeka się nawet do dwóch lat. Jeśli więc mamy możliwość, warto skorzystać z oferty prywatnych klinik.

Jedna z podstawowych wersji operacji, operacja zaćmy metodą fakoemulsyfikacji z wszczepieniem soczewki sferycznej standardowej, w zależności od miasta kosztuje: Kędzierzyn Koźle (Klinika NOVA) - od 2 999 złotych;, Warszawa (Centrum medyczne MAVIT) - od 3 200 złotych, Szczecin (Dom Lekarski Centrum Medyczne) - od 2 999 złotych, Chorzów (OPTOMED Centrum Okulistyki dla Dzieci i Dorosłych) - od 2 900 złotych. Jeśli jednak pacjent zdecyduje się np. na operację zaćmy metodą fakoemulsyfikacji z wszczepieniem soczewki multifokalnej torycznej, wtedy koszt procedury może wzrosnąć nawet do 7 000 złotych.

Jak wygląda operacja usunięcia zaćmy?

Gdy już znamy badania kwalifikacyjne do operacyjnego usunięcia zaćmy i ceny operacji, warto powiedzieć parę słów o samym jej przebiegu. Operacja usunięcia zaćmy trwa krótko (około 20 minut) i, dzięki miejscowemu znieczuleniu, jest zupełnie bezbolesna dla pacjenta. Jej celem jest pozbycie się zmętniałej soczewki oraz zastąpienie jej nowym, syntetycznym odpowiednikiem. Pierwszy etap (usunięcie chorej soczewki) wykonuje się za pomocą ultradźwięków rozbijających soczewkę. Konieczne jest w tym celu wykonanie minimalnego cięcia (o szerokości 2,2-2,4 mm) przy użyciu fakoemulsyfikatora. Gdy soczewka zostanie rozbita, a jej resztki usunięte, następuje wszczepienie sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej.

Co ważne, po wykonaniu operacji usunięcia zaćmy nie jest konieczne zakładanie szwów. Mikrorana zamyka się samodzielnie, co przyspiesza procesy gojenia oraz znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia astygmatyzmu.