Antykoncepcja a badania – co jest ważne dla kobiet po trzydziestce

Duży wybór metod antykoncepcyjnych pozwala lekarzom dopasowywać je do potrzeb pacjentek o różnych preferencjach i w różnym wieku. Na tym jednak nie koniec. Kobiety, które przyjmują antykoncepcję, powinny regularnie – szczególnie po ukończeniu 30. roku życia – weryfikować stosowaną metodę i w razie potrzeby zmienić ją na inną. 

Kiedy ostatnio byłaś na konsultacji ginekologicznej?

Metody antykoncepcji – które są najskuteczniejsze?

Do najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży należy antykoncepcja hormonalna. Dzieli się ona na dwuskładnikową (z estrogenem i progestagenem) oraz jednoskładnikową (z samym progestagenem).

Metody antykoncepcji hormonalnej dwuskładnikowej:

• tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe,
• plastry,
• pierścień dopochwowy.

Metody antykoncepcji hormonalnej jednoskładnikowej:

• tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe,
• zastrzyki,
• implant,
• wkładka wewnątrzmaciczna.

Przy wyborze rodzaju antykoncepcji liczy się wiele czynników, takich jak wiek, choroby, przyjmowane leki, nałogi czy obciążenia dziedziczne (np. zakrzepicą). W wielu przypadkach metody zawierające estrogen mogą nie być wskazane – wtedy bezpieczniejszym wyborem jest antykoncepcja jednoskładnikowa (z samym progestagenem). We właściwym doborze metody pomocny będzie wywiad lekarski oraz przeprowadzone badania.

Jakie badania powinnaś wykonywać regularnie, jeśli stosujesz antykoncepcję hormonalną?

Badania, wśród których nie może zabraknąć cytologii i USG piersi, to obowiązek, który wobec siebie ma każda kobieta – nie tylko ta przyjmująca antykoncepcję. Jednak w przypadku pacjentek stosujących hormonalne metody zapobiegania ciąży, kwestia regularnej kontroli zdrowia jest wyjątkowo ważna.

Lista niezbędnych badań znajduje się poniżej:

• Badanie ginekologiczne (na fotelu ginekologicznym).
• Pomiar ciśnienia tętniczego – pacjentki z ciężkim nadciśnieniem nie powinny przyjmować antykoncepcji dwuskładnikowej (zawarty w niej estrogen zwiększa bowiem ryzyko powikłań, takich jak udar mózgu, zawał serca czy zakrzepica).
• Samokontrola piersi – raz w miesiącu.
• USG piersi – do 30. roku życia co najmniej raz na 2 lata, później – co roku, a w przypadku genetycznego obciążenia nowotworami piersi – co najmniej 2 razy w roku (lekarz może również zalecić indywidualne odstępy między badaniami).
• Cytologia – badanie profilaktyczne w kierunku raka szyjki macicy. Warto je poszerzyć o oznaczenie DNA wirusa HPV (wirus brodawczaka ludzkiego), mogącego przyczyniać się do rozwoju tego nowotworu. W przypadku idealnych wyników cytologia może być wykonywana raz na 3 lata, ale jeśli badanie wykaże jakiekolwiek nieprawidłowości, kolejne powinno być wykonane w ciągu roku (lub według zaleceń lekarza). 
• USG narządów rodnych – badanie pozwalające sprawdzić obraz macicy, szyjki macicy, jajników i pochwy. Dzięki USG można wykryć nieprawidłowości, np. obecność guzów, torbieli czy mięśniaków.
• Badania krwi – ze szczególnym uwzględnieniem krzepliwości, ponieważ wykrycie niektórych nieprawidłowości w krzepnięciu krwi wyklucza przyjmowanie estrogenu, między innymi ze względu na zwiększone ryzyko zakrzepicy. 

Trzeba pamiętać, że badania powinny być wykonywane nie tylko wtedy, gdy wystąpią niepokojące objawy, lecz także wtedy, gdy kobieta nie ma żadnych dolegliwości.

Dlatego to takie ważne, aby nie odkładać badań na tzw. wieczne później. Mnóstwo kobiet, pochłoniętych codziennymi obowiązkami, często przekłada moment zapisania się na wizytę, a nawet o tym zapomina. A przecież regularne badania to podstawa w trosce o zdrowie i profilaktykę, tak samo jak codzienna higiena, odżywianie i odpowiednia dawka ruchu. Warto mieć zapisane w kalendarzu daty kolejnych wizyt i dotrzymywać sobie słowa – tak jak dotrzymuje się go przyjaciółce lub rodzinie.

Kiedy warto rozważyć zmianę antykoncepcji - kluczowe czynniki ryzyka i przeciwwskazania

U każdej pacjentki co jakiś czas ginekolog powinien zaktualizować wywiad lekarski. Dotyczy to zwłaszcza kobiet po 30. roku życia, ze szczególnym uwzględnieniem grupy w wieku 40+.

W wywiadzie należy ocenić, czy u pacjentki nie ujawniły się choroby stanowiące przeciwwskazanie do pewnych form antykoncepcji, np. tych zawierających estrogen. Mogą to być między innymi:

• duże nadciśnienie,
• cukrzyca z powikłaniami naczyniowymi,
• nabyte trombofilie,
• ciężkie choroby wątroby.

Wywiad lekarski powinien też uwzględniać:

• przebieg porodów, liczbę poronień, trudności z zajściem w ciążę i z donoszeniem ciąży (czynniki te mogą sugerować większe ryzyko zakrzepicy),
• zachorowania w rodzinie na raka piersi, udary, zawały, zakrzepicę żył głębokich,
• przyjmowanie leków wchodzących w interakcje z hormonami,
• palenie papierosów,
• wskaźnik BMI.

Po przeprowadzeniu badań może się okazać, że przyszedł czas na zweryfikowanie dotychczasowej antykoncepcji i zmianę na bezpieczniejszą metodę. Dlatego kontrola wymienionych powyżej czynników jest bardzo ważna. Przykładowo, pacjentka po 35. roku życia z nałogiem papierosowym w ogóle nie powinna przyjmować antykoncepcji dwuskładnikowej. To samo dotyczy czterdziestolatek z nadprogramowymi kilogramami. A to tylko niektóre przypadki, kiedy znacząco wzrasta ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.

Wybór antykoncepcji hormonalnej to odpowiedzialna decyzja i powinno się zawsze podejmować ją wspólnie z ginekologiem, który najwłaściwiej dopasuje jej rodzaj do grupy wiekowej, trybu życia i czynników ryzyka. W gabinecie lekarskim należy więc za każdym razem postawić na szczerość i poinformować lekarza o wszelkich zmianach w stanie zdrowia czy nawykach. Dzięki temu lekarz będzie mógł przepisać odpowiednią antykoncepcję, a pacjentka – prowadzić udane i bezpieczne życie seksualne.

Materiał sponsorowany przygotowany we współpracy z Exeltis Poland Sp. z o.o.