Badanie TK pomiarowe kończyn dolnych

TK kończyn dolnych - co to takiego?

Tomografia komputerowa (TK) jest metodą obrazowania stosowaną w radiologii już od początku lat 70' ubiegłego wieku. Nazwa badania pochodzi od greckich słów tomo, czyli (ciąć, kroić), oraz graphos, (zapisywać). Co roku w USA wykonuje się 80 milionów takich badań. Za pomocą TK można dokonać wiarygodnych, oraz dokładnych pomiarów. 

TK pomiarowa kończyn dolnych ma zastosowanie przede wszystkim w ortopedii, pozwalając na dokładną ocenę stanu stawów oraz kości. Wadą tomografii komputerowej jest wykorzystywanie przez nią promieniowania rentgenowskiego. Jednak obecnie, jak dowodzą lekarze na łamach The Bone & Joint Journal, dawkę szkodliwego promieniowania można zredukować do ilości koniecznej do wykonania zwykłego RTG, bez utraty jakości obrazu.  

Tomografia komputerowa stawów kończyn dolnych

Stawy stanowią skomplikowaną, trójwymiarową strukturę, a odpowiednie dopasowanie ich elementów jest niezbędne do zachowania prawidłowej ruchomości. Z wiekiem u każdego z nas ulegają one zwyrodnieniom, prowadzącym do deformacji ich powierzchni, co wiąże się z ograniczeniem ruchu i bólem. Nowoczesne endoprotezy stawów pozwalają odzyskać sprawność, a nawet powrócić do ulubionych sportów. Dostępne są liczne modele protez, pozwalające na ich dopasowanie do indywidualnych potrzeb. Tomografia pomiarowa kończyn dolnych jest jedną z metod, pozwalających na dokładne wymierzenie kości oraz ocenę stawów, dzięki czemu dobór odpowiedniej endoprotezy kolana, biodra lub innych stawów staje się dla specjalisty znacznie łatwiejszy.

TK umożliwia rekonstrukcję uzyskiwanego obrazu w 3D, co nie jest możliwe w przypadku standardowych zdjęć RTG. Ponadto, za pomocą tomografii można uwidocznić nie tylko kości i stawy, ale też uzyskać obraz otaczających go mięśni, naczyń oraz innych tkanek. TK pomiarowa kończyn dolnych wykorzystywana jest także m. in. w ocenie ruchomości stawów po operacji płaskostopia, oraz w ocenie ryzyka choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego.

Banianie TK wykorzystuje promieniowanie jonizujące, o udowodnionym szkodliwym wpływie na zdrowie, dlatego o jego wykonaniu decyduje lekarz. Źródłem promieni jest lampa rentgenowska. W nowoczesnych aparatach, sygnał z obracającej się wokół ciała lampy jest odczytywany przez układ detektorów. Uzyskiwana w ten sposób seria obrazów ma postać "plastrów", ukazujących prostopadłe przekroje ciała. Po przetworzeniu w specjalistycznych programach komputerowych, można stworzyć trójwymiarowy model obrazowanego obszaru ciała, który dokładnie odwzorowuje przebieg naczyń krwionośnych, nerwów, oraz wygląd mięśni, kości oraz stawów. Badanie przeprowadzane jest w komfortowej dla pacjenta pozycji na leżąco, i trwa do 30 minut.

Przygotowanie do badania kończyn dolnych za pomocą TK

Badanie TK pomiarowe kończyn jest bezpieczne i nieobciążające dla pacjenta. Co najmniej na 6 godzin przed badaniem nie powinno się spożywać pokarmów, a na 3 godziny przed - płynów. Ze względu na użycie promieniowania, badanie nie jest dozwolone u kobiet w ciąży. Wyjątkowo, jeśli wymagane jest podanie kontrastu, może być konieczne wykonanie badań obrazujących funkcję wątroby, nerek oraz tarczycy. Na 2 dni przed badaniem powinno się odstawić metforminę, dlatego konieczna jest konsultacja z lekarzem prowadzącym. Jeśli podaje się kontrast, powinno się wypić 1,5 l wody mineralnej po zakończeniu badania, aby ułatwić oczyszczanie organizmu.

Jakie choroby wykrywa tomografia kończyn dolnych?

Tomografia komputerowa kończyn dolnych to niezastąpione narzędzie w diagnostyce wielu schorzeń i urazów, pozwalające na szybkie postawienie dokładnej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Choroby i urazy kostno-stawowe

Złamania kości

• Diagnostyka skomplikowanych złamań, które są trudne do uwidocznienia w badaniach RTG.
• Ocena złamań śródstawowych oraz stopnia ich przemieszczenia.

Zmiany zwyrodnieniowe

• Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza), prowadząca do ścieńczenia chrząstki stawowej i deformacji kostnych.
• Ocena stopnia zaawansowania zwyrodnień.

• Wykrywanie stanów zapalnych kości oraz infekcji w obrębie stawów.

• Diagnostyka łagodnych i złośliwych zmian nowotworowych kości, takich jak osteosarcoma, chondroma czy przerzuty.

Schorzenia naczyń krwionośnych

Tętniaki i zwężenia naczyń

• TK z kontrastem pozwala na ocenę przepływu krwi oraz wykrywanie tętniaków, zakrzepów czy zwężeń w naczyniach kończyn dolnych.

• Precyzyjne obrazowanie naczyń w celu wykrycia obecności zakrzepów.

• Diagnostyka niedokrwienia kończyn dolnych wynikającego z miażdżycy lub zatorów.

Urazy i deformacje

Skręcenia i uszkodzenia stawów

• Ocena uszkodzeń więzadeł, chrząstki oraz innych struktur stawowych.

Deformacje kostne

• Diagnostyka wad wrodzonych, takich jak koślawość kolan czy stopy końsko-szpotawej.

• Ocena zmian pourazowych prowadzących do deformacji kości.

Choroby tkanek miękkich

Torbiele i guzy tkanek miękkich

• Wykrywanie zmian takich jak tłuszczaki, włókniaki czy nowotwory tkanek miękkich.

Zapalenie tkanek miękkich

• Obrazowanie stanów zapalnych, w tym ropni czy obrzęków w tkankach miękkich kończyn dolnych.

Zastosowanie w ortopedii i traumatologii

Tomografia kończyn dolnych jest szczególnie przydatna w:

• planowaniu zabiegów chirurgicznych, takich jak korekcje deformacji czy endoprotezoplastyka,

• ocenie stabilności kości po operacjach z zastosowaniem implantów,

• monitorowaniu procesu gojenia się złamań i ocenie zrostów kostnych.

Przebieg badania TK kończyn dolnych - jak wygląda badanie krok po kroku?

Przed rozpoczęciem badania technik radiologii informuje pacjenta o jego przebiegu i ewentualnych wymogach. Pacjent kładzie się na specjalnym ruchomym stole tomografu w pozycji leżącej. Kończyna dolna, która ma być badana, jest ustawiana w odpowiednim położeniu, aby uzyskać najlepsze obrazy. Technik radiologii może użyć podpórek lub pasów stabilizujących, aby zapewnić nieruchomość badanej kończyny. Stół przesuwa się do wnętrza pierścienia tomografu, w którym znajdują się detektory rejestrujące promieniowanie rentgenowskie. W trakcie badania pacjent powinien leżeć nieruchomo, aby obrazy były jak najbardziej precyzyjne. Tomograf wykonuje serię zdjęć przekrojowych badanej kończyny. Aparat emituje charakterystyczne dźwięki (np. brzęczenie lub stukanie), które są normalnym elementem pracy urządzenia.

W niektórych przypadkach środek kontrastowy jest podawany dożylnie, co pozwala na lepsze uwidocznienie naczyń krwionośnych lub ukrwienia tkanek. Po jego wprowadzeniu wykonuje się dodatkową serię zdjęć. Po wykonaniu wszystkich niezbędnych zdjęć stół przesuwa się na zewnątrz tomografu, a pacjent może wstać. Jeśli zastosowano kontrast, zaleca się picie dużej ilości wody, aby wspomóc jego wydalanie.

Zastosowanie wyników TK pomiarowego kończyn dolnych

Tomografia komputerowa pomiarowa kończyn dolnych dostarcza niezwykle precyzyjnych informacji, które są nieocenione w diagnostyce i planowaniu leczenia. Uzyskane obrazy i pomiary są wykorzystywane przez lekarzy do szczegółowej analizy struktury kostnej, proporcji anatomicznych oraz ewentualnych deformacji czy urazów.

W praktyce ortopedycznej dane z TK pomiarowego są kluczowe podczas planowania zabiegów korekcyjnych, takich jak endoprotezoplastyka stawu biodrowego lub kolanowego. Precyzyjne pomiary pozwalają na dobranie odpowiedniego rozmiaru implantów, a także na określenie optymalnego kąta ustawienia kości, co ma istotne znaczenie dla skuteczności i trwałości operacji.

Badanie TK pomiarowe jest również przydatne w ocenie stanu kości po urazach. Lekarz może wykorzystać wyniki do oceny stopnia przemieszczenia fragmentów kostnych w przypadku złamań, a także do monitorowania procesu ich zrostu. W chirurgii pourazowej pomiary umożliwiają precyzyjne zaplanowanie rekonstrukcji oraz ocenę ewentualnych powikłań, takich jak zrosty patologiczne czy niestabilność.

W kontekście rehabilitacji wyniki TK pomiarowego służą jako punkt odniesienia do oceny postępów leczenia i ewentualnych korekt w planie rehabilitacyjnym. Wykorzystanie dokładnych pomiarów pozwala na lepsze zrozumienie biomechaniki kończyn, co ułatwia indywidualne dopasowanie ćwiczeń i terapii.