Badanie USG tarczycy

Chorobom gruczołu tarczowego w wielu przypadkach towarzyszą zmiany struktury tego narządu. Powiększenie gruczołu (tzw. wole tarczycowe), obecność guzków (w tym o charakterze złośliwym) , zmiana stopnia twardości, konsystencji i wzmożony przepływ krwi przez tarczycę są objawami towarzyszącymi szeregowi różnych schorzeń  tego gruczołu. Wspomniane zmiany strukturalne, nawet gdy są niewielkie i trudne do uchwycenia w ogólnym badaniu lekarskim (palpacyjnie), lub niewidoczne w innych badaniach obrazowych (np. scyntygrafia) mogą być z powodzeniem zobrazowane za pomocą ultrasonografii, z tego względu jest to badanie powszechnie zalecane pacjentom zgłaszającym się do lekarza z objawami chorób tarczycy.

Podstawą fizyczną ultrasonografii jest zjawisko emisji, odbicia, rozproszenia i detekcji fal ultradźwiękowych.  Początki zastosowania w medycynie urządzeń generujących i odbierających ultradźwięki sięgają lat 40-tych XX. wieku. Nieinwazyjny charakter i możliwości zastosowania w diagnostyce schorzeń dotyczących wielu narządów  przyczyniły się do dynamicznego rozwoju ultrasonografii. Współczesne urządzenie służące do wykonywania badania USG - ultrasonograf - składa się z sondy (a właściwie szeregu sond dostosowanych do badania różnych narządów) generującej ultradźwięki i rejestrującej wywołane nimi echa drgań badanych tkanek (głowica zamienia drgania na impulsy elektryczne). Cyfrowa obróbka impulsów umożliwia stworzenie obrazu badanego narządu,  który jest widoczny na ekranie komputera. 

Czy badanie USG tarczycy jest bezpieczne i jak należy się do niego przygotować? 

Natężenie ultradźwięków w badaniu usg tarczycy nie przekracza dopuszczalnego poziomu, w związku z czym jest to badanie całkowicie bezpieczne. Badane tkanki nie ulegają uszkodzeniu,  a cała procedura jest bezbolesna. Nie wymaga ona również żadnego specjalnego przygotowania (warto natomiast na badanie przynieść ze sobą wyniki dotychczas wykonanych badań, np. wynik oznaczenia aktywności hormonów tarczycy i TSH we krwi, opis scyntygrafii itp.)

Jak przebiega badanie USG tarczycy? 

Lekarz wykonujący badanie usg tarczycy po nałożeniu żelu ultrasonograficznego (poprawiającego przenoszenie fali ultradźwiękowej wgłąb tkanek pacjenta) na sondę ultrasonografu przykłada ją  do szyi pacjenta w kilku płaszczyznach, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie obrazów gruczołu w różnych przekrojach, określenie jego wymiarów,  konsystencji (w przypadku ultrasonografii mówimy dokładnie o echogeniczności miąższu- może on być hipoechogeniczny, tzn. słabo odbijający ultradźwięki lub odwrotnie- hiperechogeniczny) , a także obecności guzków i ocena przepływów krwi tętniczej w tarczycy. Ta ostatnia możliwa jest dzięki wykorzystaniu zjawiska Dopplera, tzn. obecności różnic częstości fali ultradźwiękowej emitowanej przez głowicę aparatu USG i odbitej od płynącej w naczyniach tarczycy krwi.  Innymi słowy: funkcja ta umożliwia pomiar prędkości krwi w naczyniach tarczycy.

W chwili obecnej większość aparatów USG posiada taką funkcję, nowsze urządzenia posiadają opcję Power Doppler, która pozwala zmierzyć nie tylko prędkość przepływu, ale również wartość strumienia płynącej krwi wyrażonej w mililitrach na sekundę- ta możliwość jest szczególnie przydatna w celu oceny obecności stanu zapalnego, do którego dochodzi w wielu chorobach gruczołu tarczowego.  Do pomiaru twardości narządu lub jego części służy elastografia- ultrasonograficzna ocena podatności  tkanek na ucisk. Jest to szczególnie przydatna opcja do oceny zmian nowotworowych.

Źródła:

Interna Szczeklika p. red. Piotra Gajewskiego, wyd. Medycyna Praktyczna, 2013;

Radiologia. Diagnostyka obrazowa p. red. Bogdana Pruszyńskiego, wydanie II,  wyd. PZWL 2005.