Ultrasonografia (USG) to powszechnie stosowana w medycynie technika bezinwazyjnego obrazowania i badania tkanek przy pomocy ultradźwięków. Charakteryzuje się wysoką zdolnością do wykrywania niewielkich zmian w narządach - wynosi ona od 0,1 mm do milimetra. W okulistyce aparaty USG znalazły zastosowanie w obrazowaniu różnych przekrojów gałki ocznej, jej poszczególnych warstw i budowy a częściowo także w uwidacznianiu struktur oczodołowych.
Aparat USG wyposażony w głowicę emitującą fale ultradźwiękowe wykorzystuje zjawisko ich rozchodzenia się oraz odbicia na granicy ośrodków o różnych gęstościach. Pozwala ocenić wielkość, kształt i strukturę narządów a w szczególności zróżnicować zmiany o charakterze płynnym od zmian stałych (litych). Głowica przykładana do oka przy zamkniętych powiekach pozwala na zbadanie wnętrza gałki ocznej nawet w przypadkach zmętnienia rogówki lub soczewki.
Wskazaniami do przeprowadzenia badania są m.in.
- odwarstwienia siatkówki
- męty w ciele szklistym i występowania wewnątrzgałkowych ciał obcych
- pomiar długości gałki ocznej w krótkowzroczności oraz mocy wszczepianej soczewki w przypadku operacji zaćmy
- guzy wewnątrzgałkowe, wylew krwi do gałki ocznej
- badanie tylnego odcinka oka w stanach zapalnych, pourazowych oraz krwotokach
- zmian zachodzących w gałce ocznej w przebiegu cukrzycy
Ultrasonografia wnętrza oka trwa od kilku do kilkunastu minut. Jest badaniem bezpiecznym, szybkim, bezbolesnym a przede wszystkim nie obciążającym pacjenta.
UBM – badanie przedniego odcinka oka
W przypadku przedniego odcinka oka badanie USG nosi nazwę UBM, czyli biomikroskopii ultradźwiękowej i służy do badania rogówki, komory przedniej, kąta przesączania, tęczówki, soczewki i ciała rzęskowego, ciała szklistego i siatkówki. Zalecanym badaniem siatkówki oka jest również panfunfoskopia.
Do aparatu USG podłączana jest wtedy specjalna głowica biomikroskopowa, emitująca skondensowaną wiązkę ultradźwięków o bardzo wysokiej częstotliwości (35-50 Mhz). Pozwala to na diagnostykę zmian chorobowych niewykrywalnych przez inne typy aparatury i uzyskanie rzeczywistych obrazów przedniego odcinka gałki ocznej o rozdzielczości porównywalnej do badania mikroskopowego.
Po miejscowym znieczuleniu na oko pacjenta zakładana jest nasadka nagałkowa, czyli specjalny elastyczny pojemnik wypełniony płynem, w którym zanurza się końcówkę sondy. Badanie jest bezdotykowe (sonda nie ma bezpośredniego kontaktu z gałką oczną). Na monitorze pojawia się przekrój przedniej komory oka.
Badanie ultrabiomikroskopowe - klucz do wykrywania i monitorowania chorób oczu
Badanie przy pomocy ultrabiomikroskopu stosowane jest w diagnostyce wielu różnych schorzeń narządu wzroku, w tym w chorobach rogówki i spojówki, zmianach w obwodowej części siatkówki i naczyniówki oraz w przypadku odwarstwienia i rozwarstwienia siatkówki i naczyniówki. Szczególne zastosowanie UBM znajduje w przypadkach:
- diagnostyki i monitorowania jaskry (badanie kąta przesączania)
- guzów przedniego odcinka gałki
- zmian tęczówki (torbiele, guzy, zrosty)
- oceny efektywności leczenia po zabiegach laserowych i chirurgicznych przedniego odcinka gałki ocznej
- oceny przedniego odcinka po urazach gałki ocznej
- oceny stosunków anatomicznych przedniego odcinka gałki ocznej oraz położenia sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych po zabiegach chirurgicznych usunięcia zaćmy
Zalety badania UBM oka w skutecznym wykrywaniu wad wzroku
Ultrabiomikroskopia jest zaawansowaną i skuteczną metodą diagnostyczną, która odgrywa istotną rolę w wykrywaniu i diagnozowaniu różnorodnych chorób narządu wzroku. Dzięki swojej zdolności do uzyskiwania szczegółowych obrazów struktur wewnętrznych oka, ultrabiomikroskopia umożliwia lekarzom dokładną ocenę zmian patologicznych, identyfikację problemów oraz planowanie odpowiednich strategii terapeutycznych. Jej znaczenie w dziedzinie medycyny okulistycznej przyczynia się do efektywniejszej opieki nad pacjentami i osiągnięcia lepszych rezultatów w leczeniu chorób narządu wzroku.
Cena badania w prywatnej klinice okulistycznej wynosi ok. 180-270 zł za oboje oczu.
Źródła:
- Janet L. Alexander, Libby Wei, Jamie Palmer, Alex Darras, Moran R. Levin, Jesse L. Berry, Emilie Ludeman, "A systematic review of ultrasound biomicroscopy use in pediatric ophthalmology" (www.ncbi.nlm.nih.gov), National Library of Medicine, 2021
- Mannino G., Abdolrahimzadeh B., Calafiore S., Anselmi G., Mannino C., Lambiase A., "A review of the role of ultrasound biomicroscopy in glaucoma associated with rare diseases of the anterior segment" (www.dovepress.com), www.dovepress.com, 2016
- Richard W. Helms, Ahmed Tahseen Minhaz, David L. Wilson, Faruk H. Örge, "Clinical 3D Imaging of the Anterior Segment With Ultrasound Biomicroscopy" (tvst.arvojournals.org), tvst.arvojournals.org, 2021
- Yiyong Qian, Lin Liu, Yuehui Shi, Minli Wang, Min Li, Jun Zou, "Assessment of Anterior Chamber by Ultrasound Biomicroscopy and Anterior Segment Optical Coherence Tomography in Patients with Inflammatory Glaucoma" (journals.sagepub.com), Sage Journals, 2019
- Alpa S. Patel, Dr John Davis Akkara i inni, "Ultrasound Biomicroscopy" (eyewiki.aao.org), eyewiki.aao.org, 2023