Badanie USG w ortopedii

Badania ultrasonograficzne zaczynały być stosowane w medycynie pod koniec pierwszej połowy XX. wieku. Zajmują one ważną pozycję wśród innych metod diagnostyki obrazowej ze względu na fakt, że USG jest techniką nieinwazyjną i niebolesną, dodatkowo w razie potrzeby badanie można powtarzać bez ryzyka szkody dla zdrowia pacjenta. Przy pomocy fal ultradźwiękowych zobrazować można wnętrze jamy brzusznej, ocenić rozwijający się płód czy funkcję serca - wymienione stanowią jedynie przykłady wśród szerokiego zakresu możliwości tej techniki. 

Aparaty do USG stanowią element wyposażenia niektórych gabinetów ortopedycznych. W tej dziedzinie medycyny technika ta znajduje zastosowanie zarówno w przypadku diagnozowania, jak i leczenia pewnych schorzeń narządu ruchu.

Jakie zastosowanie ma USG w ortopedii?

W gabinetach ortopedycznych leczeni są pacjenci z różnych grup wiekowych - również ci najmłodsi. W przypadku dzieci w Polsce prowadzone są badania przesiewowe w kierunku dysplazji stawu biodrowego. Ocena kończyn dolnych ma w tym wypadku za zadanie odkryć ewentualne zaburzenie i pozwolić w razie potrzeby odpowiednio wcześnie wdrożyć leczenie - diagnostyka patologii stawu biodrowego u dzieci przeprowadzana jest przy pomocy właśnie badania USG.

Przy pomocy fal ultradźwiękowych uwidocznić można takie struktury jak mięśnie czy więzadła. Omawiane badanie może pozwolić na wykrycie takich zmian jak procesy zapalne, obrzęki czy naderwanie wymienionych struktur. Oprócz tego wykryte mogą zostać zbiorniki płynu, ropnie oraz torbiele. USG w ortopedii stosowane jest zarówno w przypadku przewlekłych dolegliwości ze strony narządu ruchu (takich jak np. ból), jak i w stanach związanych z niedawno przebytym urazem.

USG ortopedyczne stosowane jest również do obrazowania stawów. Najczęściej dokonuje się oceny stawu kolanowego (z uwzględnieniem stanu łąkotek), ramiennego, łokciowego oraz skokowego i biodrowego. Technika pozwala uwidocznić ewentualne zmiany w obrębie powierzchni stawowych, zauważone mogą zostać też ciała obce lub odłamy kostne obecne we wnętrzu jamy stawowej.

Wymienione wcześniej tkanki mogą być objęte procesami nowotworowymi. W przypadku tych schorzeń technika USG również znajduje zastosowanie, gdyż pozwala wykryć rozrosty tkankowe, obejmujące nawet tkanką kostną (zazwyczaj jednak możliwe jest to w przypadku pojawienia się zmian w okostnej lub w tych typach nowotworów, których jednym z elementów jest tkanka miękka).

Ortopedia zajmuje się również chorobami kości. Aparatura USG stosowana bywa w przypadku diagnostyki złamań (odbywa się to na podstawie oceny okostnej), dodatkowo wykryta przy jej pomocy może zostać obecność dodatkowych tworów na powierzchni kości, takich jak osteofity.

Ultrasonografia odgrywa rolę nie tylko w diagnostyce schorzeń i urazów narządu ruchu, jest bowiem pomocna również w wielu zabiegach ortopedycznych. Pod kontrolą USG podawane są do wnętrza stawów takie substancje, jak np. kwas hialuronowy, osocze bogatopłytkowe czy glikokortykosteroidy. Obrazowanie z wykorzystaniem tej techniki przydatne jest też u pacjentów, u których usuwane są złogi wapniowe znajdujące się w stawach lub u tych chorych, którzy wymagają dokonania nacięć w obrębie ścięgien.

W przypadku USG ortopedycznego nie jest wymagane jakieś specjalne przygotowanie ze strony pacjenta. Procedura trwa krótko, zazwyczaj nie zajmuje więcej niż kilkanaście minut. Ocena określonych struktur odbywa się w czasie rzeczywistym, czasami trzeba jedynie poczekać niedługi czas na opis badania. Jedna rzecz wymaga zdecydowanego podkreślenia: to, na ile opisywana technika obrazowania pozwoli skutecznie wykryć przyczynę występujących u pacjenta dolegliwości, zależne jest w głównej mierze od ortopedy wykonującego badanie, jego wiedzy i umiejętności.

Opracowano na podstawie: www.ncbi.nlm.nih.gov.; Imo A.O.C, Nwadinigwe C.U., Ultrasonography In Orthopaedic Practice - A Review, Nigerian Journal of Orthopaedics And Trauma, December 2006: 5(2):21-25;