Badanie zmian skórnych mikroskopem konfokalnym

Według autorów książki „Dermatologia. Poradnik lekarza praktyka”, czerniak odpowiada za 75% zgonów z powodu nowotworów złośliwych skóry. Wykorzystanie mikroskopii konfokalnej we wczesnej diagnostyce oraz skuteczne leczenie może zatem skutecznie przyczynić się do obniżenia umieralności z powodu czerniaka.

Mikroskop konfokalny jest odmianą mikroskopu fluorescencyjnego. Prototyp wykorzystywanego współcześnie mikroskopu konfokalnego został skonstruowany przez pracownika Uniwersytetu Harvarda, Marvina Minsky'ego, w latach 50-tych XXw. W 1979r. Fred Brakenhoff, modyfikując konstrukcję Minsky'ego, jako źródło światła w mikroskopie wykorzystał laser, co bez wątpienia stanowiło moment przełomowy. Mikroskopy konfokalne zaczęły być wykorzystywane na szeroką skalę od lat 90-tych i znalazły zastosowanie w naukach biologicznych, medycynie i technice.

Refleksyjna Mikroskopia Konfokalna (reflectance confocal microscopy, RCM) umożliwia wizualizację badanego obszaru skóry z dokładnością porównywalną do dokładności badania histopatologicznego.

W metodzie wykorzystuje się wiązkę światła laserowego, która kierowana jest na obszar skóry podlegający badaniu. Następnie wiązka ta ulega odbiciu i trafia do detektora o dużej czułości, który zamienia strumień fotonów na impulsy elektryczne i przedstawia je w postaci czarno-białych obrazów. Różnice w budowie chemicznej i morfologicznej poszczególnych struktur skóry powodują odrębności w sposobie odbijania światła, co z kolei umożliwia ich rozróżnianie na uzyskanych obrazach.

Mikroskop konfokalny w diagnostyce zmian skórnych

Metoda pozwala na ocenę struktur komórkowych skóry in vivo, czyli przyżyciowo, w ich stanie fizjologicznym. W przeciwieństwie do histopatologii, nie wiąże się z wcześniejszym wykonaniem biopsji w celu pobrania wycinków skóry. Wycinki są bowiem poddawane procesom przygotowawczym, które mogą spowodować zniszczenia ocenianych struktur.

Mikroskopia konfokalna umożliwia ocenę skóry na głębokość 200-300 µm, co pozwala na dokładną diagnostykę naskórka oraz górnej warstwy skóry właściwej. Wykorzystana podczas badania wiązka światła o długości 830nm nie powoduje uszkodzenia tkanek. Układ optyczny mikroskopu konfokalnego umożliwia uzyskanie przekrojów optycznych badanego obszaru poprzez usunięcie światła odbitego od struktur położonych wyżej lub niżej. Jak twierdzi dr Katarzyna Wiktorska, autorka artykułów o mikroskopii konfokalnej, taka budowa pozwala uzyskać lepszy kontrast oraz rozdzielczość nawet o 30% większą niż w przypadku tradycyjnych mikroskopów. Ponadto, z uzyskanych przekrojów optycznych- „plasterków” o grubości 0,5 do 1µm- można tworzyć trójwymiarowe obrazy badanych tkanek.

Badanie rozpoczyna się od dermatoskopii całego ciała celem wykrycia zmian podejrzanie wyglądających. Następnie wybrane zmiany bada się z użyciem mikroskopu konfokalnego. W tym celu na skórze umieszcza się samoprzylepny pierścień wykonany z metalu, a nad nim głowicę mikroskopu. Mikroskop wykonuje serię zdjęć, na których uwidaczniane są coraz to głębsze warstwy naskórka i skóry właściwej. Badanie z wykorzystaniem mikroskopu konfokalnego jest badaniem dokładniejszym niż z zastosowaniem nawet nowoczesnych dermatoskopów.

Jeżeli u pacjenta występuje wielu znamion, które powinny podlegać systematycznej kontroli zdjęcia te są przechowywane i powstaje swoista dokumentacja przemian zachodzących w podejrzanych znamionach. Badanie takie trwa około 15 minut i jest całkowicie bezbolesne i nie wymaga żadnego przygotowania ze strony pacjenta. Nie wiąże się także z występowaniem powikłań.

Należy pamiętać jednak, że badaniem ostatecznie potwierdzającym rozpoznanie choroby nowotworowej wciąż pozostaje badanie histopatologiczne, a ocena w mikroskopie konfokalnym nie powinna być wykonywana zamiast tradycyjnej biopsji.

Mikroskop konfokalny znajduje obecnie zastosowanie w diagnostyce innych, nienowotworowych chorób skóry-głównie o podłożu zapalnym i infekcyjnym ale także łuszczycy czy tocznia rumieniowatego.