W każdej dziedzinie chirurgii poszukiwane są coraz mniej inwazyjne, bezpieczniejsze dla pacjentów metody zabiegowe, zapewniające takie same lub nawet lepsze rezultaty niż klasyczne operacje. Nie inaczej jest w przypadku bariatrii, gdzie tradycyjne procedury chirurgiczne wprawdzie cechują się wysoką skutecznością, jednak na ogół są przy tym bardzo inwazyjne, a część z nich wymaga czasowego wyłączenia lub nawet usunięcia na stałe pewnej części przewodu pokarmowego pacjenta. Balonikowanie żołądka jest natomiast procedurą w pełni odwracalną i nie wymagającą użycia skalpela. Istotne jest jednak, aby osoba decydująca się na zabieg miała świadomość konieczności wprowadzenia pewnego reżimu.
Czym jest balon żołądkowy i jak działa na proces odchudzania?
Implantacja balonu żołądkowego niegdyś była stosowana jako pierwszy etap leczenia u pacjentów, u których klasyczne operacje nie mogły być przeprowadzone (np. ze względu na choroby towarzyszące). Z uwagi na bardzo dobre efekty, dziś balon gastryczny traktowany jest już jako odrębna technika leczenia otyłości. Sam zabieg jest stosunkowo prosty i polega na endoskopowym umieszczeniu w żołądku pacjenta niewielkiego balonu, który następnie wypełnia się solą fizjologiczną lub powietrzem. Balon, zmniejszając powierzchnię żołądka, potęguje automatycznie uczucie sytości, co ma bezpośrednie przełożenie na spadek masy ciała. Uciskając ściany żołądka, balon gastryczny inicjuje proces przesyłania do mózgu informacji o tym, że głód został już zaspokojony, przez co pacjent nie czuje potrzeby dalszego jedzenia.
Balon żołądkowy osiąga taką wielkość, że nie przedostaje się do jelit i ogranicza w znacznym stopniu pojemność żołądka, co przekłada się bezpośrednio na ilość możliwego do spożycia przez chorego pokarmu. Znajdujący się wewnątrz żołądka balon gastryczny powoduje m.in. napinanie się ścian żołądka, co odpowiada właśnie za ograniczenie nadmiernego łaknienia i głodu.
Zalety wszczepienia balonu gastrycznego
Mogłoby się wydawać, że leczenie otyłości balonem żołądkowym stanowi idealne połączenie tego, co najlepsze w technikach małoinwazyjnych ze skutecznością operacyjnego leczenia problemu nadmiernej wagi. Z jednej strony jest to zabieg stosunkowo prosty, niewymagający pełnego znieczulenia ani preparacji tkanek, całkowicie odwracalny, a z drugiej – cechujący się bardzo wysoką skutecznością: według różnych danych, średnia utrata wagi podczas sześciomiesięcznej kuracji balonem wewnątrzżołądkowym wynosi 15 kg. Liczne przeprowadzone badania wskazują, że zastosowanie balonu gastrycznego w leczeniu otyłości przynosi znacznie lepsze rezultaty, niż wdrożenie tylko leczenia zachowawczego, opartego na diecie i lekach.
Jak długo balon gastryczny pozostaje w żołądku?
Materiał, z jakiego wykonany jest balon żołądkowy, zapewnia mu odporność na działanie soków trawiennych, a on sam znajduje się w ciele pacjenta przez okres najwyżej sześciu miesięcy. Po tym czasie balon gastryczny zostaje usunięty, a wykształcone z jego pomocą prawidłowe nawyki żywieniowe mają za zadanie pomóc pacjentowi w utrzymaniu należnej wagi ciała.
W osiągnięciu wymarzonej wagi ciała, poza samym wykorzystaniem systemu balona gastrycznego, istnieje często konieczność współpracy z dietetykiem i ścisłego stosowania się do jego zaleceń żywieniowych. W przypadku chęci lub potrzeby dłuższego stosowania balonu gastrycznego, po sześciu miesiącach można wymienić go na nowy, który również będzie utrzymywany w żołądku przez okres co najwyżej 6 miesięcy.
Dla kogo zalecany jest gastryczny balon?
Balon gastryczny znajduje zastosowanie głównie u osób, które pomimo starań nie są w stanie schudnąć lub mają tendencję do chudnięcia i szybkiego przybierania na wadze w krótkim odstępie czasu. U takich pacjentów balon gastryczny pomaga zwalczać m.in. potrzebę podjadania i nadmiernego objadania się. W połączeniu ze zmianą nieprawidłowych nawyków żywieniowych istnieje duża szansa na trwałą utratę wagi u znacznej części chorych, poddawanych zabiegowi balonikowania żołądka.
Przeciwwskazania do zastosowania balonu
Pomimo wielu zalet, zastosowanie balonu gastrycznego jest przeciwwskazane m.in. u tych pacjentów, którzy nie zamierzają zmienić swoich dotychczasowych nawyków żywieniowych i współpracować ściśle z lekarzem w kwestii diety w bezpośrednim okresie pozabiegowym.
Balon wewnątrzżołądkowy a zmiana stylu życia
Pacjenci decydujący się na balonikowanie żołądka muszą pamiętać, że balon to nie cudowna metoda na ich problemy z wagą i sama jego implantacja nie wystarczy, by pozbyć się nadwagi i otyłości. W istocie wprowadzenie balona do żołądka to dopiero początek drogi, której pierwszym etapem jest 6 miesięcy życia z balonem w żołądku, a drugim – cała reszta życia, kiedy to nawyki żywieniowe wypracowane podczas pierwszego pół roku powinny być w dalszym ciągu stosowane. Dlaczego to takie ważne? Gdy balon zostaje usunięty z żołądka, pacjent nie czuje już tak bardzo sytości. To kluczowy moment, w którym nie należy znacznie zwiększać przyjmowanych porcji jedzenia - mogłoby się to bowiem skończyć powrotem do stanu wyjściowego.
Balon żołądkowy - jak uniknąć efektu jojo?
Po wyjęciu balonu gastrycznego najłatwiej utracić efekty, które pacjentowi udało się osiągnąć w trakcie leczenia. Z jednej strony pojawia się złudne poczucie, że straciło się już na tyle dużo kilogramów, że można wrócić do ulubionych potraw. Stąd niestety jest prosta droga do tak zwanego efektu jojo, czyli powrotu do wagi sprzed implantacji balonu. Właśnie dlatego tak ważne jest przestrzeganie określonych zaleceń dietetycznych zarówno w trakcie leczenia balonem, jak i już po jego usunięciu z żołądka.
Mówiąc o skuteczności leczenia otyłości balonem żołądkowym nie sposób jednak ograniczyć się tylko do diety – równie ważna, zarówno w trakcie kuracji, jak i po jej zakończeniu, jest aktywność fizyczna. Jedynie w pierwszym tygodniu po wprowadzeniu balonu do żołądka pacjent powinien się oszczędzać i unikać forsownych ćwiczeń, natomiast później już można (a wręcz trzeba) ćwiczyć regularnie. Systematyczne ćwiczenia pomagają nie tylko w doraźnym procesie utraty wagi – wprowadzenie aktywności fizycznej do rozkładu dnia pozwala zachować uzyskane rezultaty oraz poprawić przemianę materii i ogólny stan zdrowia pacjenta.
Źródła:
- Moura D, Oliveira et al., "Effectiveness of intragastric balloon for obesity: A systematic review and meta-analysis based on randomized control trials" (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov), Surgery for Obesity and Related Diseases, 2016
- Courcoulas A. et al., "Intragastric balloon as an adjunct to lifestyle intervention: a randomized controlled trial" (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov), International Journal of Obesity, 2017