Celon - bezoperacyjne leczenie hemoroidów

Guzki krwawnicze odbytu (łac. varices haemorrhoidales) są jamistymi poduszkami tkankowymi położonymi w dystalnej odbytnicy oraz kanale odbytu. Ze względu na swoje umiejscowienie guzki krwawnicze dzielą się na wewnętrzne, które wywodzą się z górnego splotu żył odbytniczych oraz zewnętrzne pochodzące z dolnego splotu odbytniczego. Oddzielone są  od siebie tak zwaną linią grzebieniastą czyli brzegiem odbytu. Guzki krwawnicze odpowiedzialne są za prawidłowe uszczelnienie odbytu, które umożliwia kontrolę wydalania stolca oraz gazów.

W momencie utworzenia stanu zapalnego guzków krwawniczych dochodzi do ich przekrwienia (nadmiernego wypełnienia) oraz powiększenia. Taki stan określany jest mianem choroby hemoroidalnej. W zależności od rodzaju przekrwionego splotu żylnego, hemoroidy mogą występować w postaci wewnętrznej, wówczas nie są widoczne w początkowym stadium choroby lub jako hemoroidy zewnętrzne, które można zauważyć na skórze w okolicy odbytu.

Z danych epidemiologicznych wynika, iż w Polsce na hemoroidy może cierpieć około 6 milionów osób. Zakłada się, iż w krajach wysokorozwiniętych liczba chorych może dotyczyć nawet 50% dorosłej populacji. Aktualnie dostępne dane statystyczne dotyczące częstotliwości występowania hemoroidów mogą w pełni nie odzwierciedlać rzeczywistej skali problemu. W dalszym ciągu wielu pacjentów uważa chorobę hemoroidalną jako przypadłość wstydliwą i nie podejmuje się jej leczenia. Zazwyczaj pacjenci zgłaszają się do lekarza w sytuacji nasilenia dolegliwości oraz znacznego pogorszenia jakości życia. 

Hemoroidy występują najczęściej po 30 roku życia, przy czym ryzyko pojawienia się problemu wzrasta z wiekiem. Najwięcej osób zgłaszających się z chorobą hemoroidalną jest w wieku od 45 do 65 lat. Schorzenie występuje zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Hemoroidy często obserwuje się u osób, które ze względu na liczne obowiązki zawodowe nie przestrzegają odpowiednich nawyków żywieniowych oraz rzadko uprawiają aktywność fizyczną.

Przyczyny powstawania hemoroidów nie są do końca wyjaśnione. Isnieją różne koncepcje, które przedstawiają mechanizmy prowadzące do rozwoju schorzenia. Teoria mechaniczna zakłada, iż podłoże choroby związane jest ze zwiotczeniem tkanek utrzymujących żylaki w odpowiednim położeniu. Wiąże się to ze zmianami jakie pojawiają się z wiekiem, a mianowicie degeneracji części składowych, które podtrzymują tkankę łączną. W trakcie rozciągania zwieraczy odbytu uszkodzeniu ulegają włókna sprężyste oraz mięśniowe. Na skutek tego procesu możliwa jest ruchomość guzków krwawniczych, które w wyniku przewlekłych zaparć lub ciąży mogą przemieszczać się poza odbyt. Koncepcję potwierdza występowanie schorzenia u kilku członków rodziny z obciążeniem genetycznym w postaci słabszego aparatu podporowego.

Kolejną jest teoria hemodynamiczna, w której podstawową rolę w powstawaniu hemoroidów pełni układ żylny oraz układ tętniczy. W przypadku układu żylnego uważa się, iż główny wpływ na pojawienie się żylaków ma zaburzony odpływ krwi żylnej z obszaru bańki odbytnicy. Dochodzi do tego w wyniku utrudnionego krążenia żylnego, które może być efektem podwyższonego ciśnienia wewnątrzbrzusznego jak również na skutek zaburzeń w zakresie rozkurczu mięśnia zwieracza wewnętrznego podczas defekacji. Podwyższone ciśnienie w kanale odbytu oraz nieprawidłowe krążenie żylne w danym obrębie może wywołać odwrót odpływu żylnego oraz doprowadzić do poszerzenia żył określanego mianem pompy bańkowej. Wpływ może mieć również układ tętniczy poprzez podwyższony przepływ krwi  w obrębie tętnicy krezkowej dolnej, które prowadzi do zwiększonego wypełnienia i rozszerzenia wewnętrznych naczyń splotu hemoroidalnego.

Isnieje również teoria zapalna, która zakłada rozwój choroby hemoroidalnej na skutek procesu zapalnego, który dotyczy rozrostu splotu żylnego oraz tkanki kanału odbytu.

Podczas przebiegu choroby hemoroidalnej można zaobserwować okresy nasilenia objawów jak i remisji. Intensywność dolegliwości uzależniona jest od stopnia rozwoju schorzenia.

Objawy jakie mogą wywoływać hemoroidy to:

• Krwawienie z odbytnicy - pojawia się podczas wypróżniania, chory może wówczas zaobserwować niewielkie ilości krwi na powierzchni stolca lub na papierze toaletowym. Występuje u około 10% dorosłych i zazwyczaj u 70-80% pacjentów jest wynikiem choroby hemoroidalnej;
• Ból - pojawia się rzadko, u większości chorych hemoroidy rozwijają się bezboleśnie. Wystąpienie dolegliwości bólowych najczęściej wiąże się z współistnieniem innych chorób np. szczeliny odbytu lub powikłań stanów zapalnych lub zakrzepicy hemoroidów;
• Wypadanie hemororoidów - pojawia się w zaawansowanej fazie choroby, pacjent może wówczas odczuwać ruchomość hemoroidów oraz wysuwanie ich na zewnątrz. W zależności od przypadku wypadanie hemoroidów może ustapić samoistnie lub wymagać odprowadzenia ręcznego do kanału odbytu. U niektórych pacjentów dochodzi do uwypuklenia guzków jednak bez wypadania. W takich sytuacjach chory może odczuwać dyskomfort w postaci obrzęku okolic odbytu.
• Świąd odbytu - występuje często jako jeden z początkowych objawów, jeżeli nie towarzyszą mu inne dolegliwości to bywa przez pacjentów pomijany co w efekcie opóźnia rozpoznanie schorzenia. U większości pacjentów oprócz świądu pojawia się również wypadanie guzków oraz sączenie wydzielny. Świąd może być oznaką innych chorób dlatego lekarz przeprowadza diagnostykę różnicową.
• Sączenie wydzieliny z odbytu - u chorego może wystąpić uczucie wilgoci w odbycie w postaci wodnistej lub śluzowej wydzieliny. U pacjenta może pojawić się brudzenie bielizny. Ponadto chory odczuwa dyskomfort oraz ma problemy z utrzymaniem higieny, co jednocześnie może przyczynić się do rozwoju odczynów zapalnych.
• Problemy z utrzymaniem stolca i gazów – pojawiają się w wyniku zmian anatomicznych oraz położenia guzków krwawniczych w kanale odbytu. Zazwyczaj są spowodowane innym schorzeniem, ale choroba hemoroidalna wywołuje ich nasilenie.
• Uczucie niepełnego wypróżnienia – jest skutkiem powiększonych guzków krwawniczych co powoduje u chorego wrażenie zalegania stolca w kanale odbytu. Dochodzi wówczas do zwiększenia pracy tłoczni brzusznej co utrudnia odpływ żylny z okolic odbytu i prowadzi do rozrostu hemoroidów.

W celu oceny stopnia zaawansowania choroby hemoroidalnej wykorzystuje się klasyfikację Banova:

• I stopień – guzki krwawnicze występują w kanale odbytu ale nie wypadają na zewnątrz, są widoczne podczas badania proktologicznego z wykorzystaniem wziernika.
• II stopień – guzki krwawnicze są widoczne na brzegu odbytu, uwypuklają się zazwyczaj podczas parcia na stolec, a następnie ulegają cofnięciu.
• III stopień – guzki krwawnicze wypadają na zewnątrz i nie cofają się samoistnie, należy odprowadzić je ręcznie do kanału odbytu.
• IV stopień -  guzki krwawnicze wypadają poza odbyt oraz są nieodprowadzalne

Diagnostyka i leczenie hemoroidów

Rozpoznanie choroby hemoroidalnej możliwe jest po przeprowadzeniu badań klinicznych. Istotną rolę odgrywa szczegółowy wywiad oraz badanie przedmiotowe. Konieczne jest wykonanie badania proktologicznego. Pozwala ono bowiem ocenić wygląd skóry odbytu, występowanie ewentualnych owrzodzeń, stanów zapalnych, szczelin i innych zmian. Lekarz obserwuje również odbyt w trakcie próby Valsalvy, którą zleca choremu. Hemoroidy wewnętrzne lekarz wyczuwa podczas badania per rectum (palpacyjne badanie odbytu). 

W postępowaniu diagnostycznym przeprowadza się również anoskopię oraz rektoskopię, które polegają na założeniu do odbytu wziernika za pomocą którego możliwa jest ocena przez lekarza końcowego odcinka układu pokarmowego, rozmiarów oraz umiejscowienia guzków krwawniczych, stanu śluzówki odbytnicy i struktur odbytu. Powyższe badania pozwalają wykluczyć ewentualne choroby towarzyszące takie jak szczelina odbytu lub zmiany nowotworowe. Dodatkowo lekarz może zalecić przeprowadzenie innych specjalistycznych badań takich jak kolonoskopia, sigmoidoskopia, wlew doodbytniczy. Zakres badań może być różny dla każdego pacjenta. 

Obecnie dostępnych jest wiele metod leczenia choroby hemoroidalnej. Rodzaj terapii uzależniony jest od stopnia rozwoju schorzenia. Leczenie hemoroidów może odbywać się w sposób zachowawczy w początkowym stadium choroby, chirurgiczny (hemoroidektomia) lub instrumentalny (skleroterapia, zakładanie gumek podwiązek, RFITTH Celon).

Małoinwazyjną i skuteczną metodą nieoperacyjnego leczenia zaawansowanej choroby hemoroidalnej jest zabieg RFITTH Celon. RFITTH jest innowacyjnym sposobem terapii stworzonym przez dr Jiřego Dubena ze szpitala w Zlinie. Zabieg przeprowadzany jest za pomocą aparatu Celon i polega na termoablacji naczyń hemoroidalnych bez ich usuwania. Metoda jako nieliczna umożliwia małoinwazyjne leczenie III i IV stopnia choroby hemoroidalnej.

Przygotowanie i kwalifikacja pacjenta do zabiegu Celon

Kwalifikacja do leczenia hemoroidów metodą Celon przeprowadzana jest podczas konsultacji chirurgicznej. Wówczas lekarz przeprowadza odpowiednie badania, zazwyczaj anoskopię lub kolonoskopię. Pacjenci, u których występują inne przewlekłe choroby mogą być poproszeni o opinię z poradni specjalistycznej o braku przeciwwskazań do zabiegu. Ponadto od pacjentów przyjmujących leki przeciwkrzepliwe wymaga się ich odstawienia na 7 dni przed zabiegiem.

Chory zakwalifikowany do leczenia choroby hemoroidalnej metodą Celon powinien wykonać następujące badania podstawowe:

• morfologię krwi
• grupę krwi
• parametry układu krzepnięcia APTT, INR
• oznaczenie poziomu HBS i HCV
• badanie poziomu elektrolitów

Ogólny zakres wymaganych badań określa lekarz prowadzący dostosowując go do indywidualnego stanu zdrowia pacjenta. Zabieg leczenia hemoroidów metodą Celon nie wymaga specjalnego przygotowania. Pacjent w dniu poprzedzającym zabieg powinien zjeść lekkostrawny posiłek, natomiast w dniu zabiegu powinien pozostać na czczo. Całą procedurę poprzedza rozmowa z lekarzem prowadzącym podczas której specjalista informuje pacjenta o przebiegu procedury oraz możliwych powikłaniach. Pacjent zgadzający się na zabieg proszony jest o wypełnienie formularza. Następnie chory odbywa konsultację z lekarzem anestezjologiem w trakcie której przeprowadzany jest szczegółowy wywiad oraz wypełniania jest karta premedykacyjna.

Celon - minimalnie inwazyjny sposób na guzki krwawnicze - przebieg zabiegu

Zabieg leczenia hemoroidów metodą Celon wykonywany jest przez lekarza chirurga specjalizującego się w proktologii. Podczas procedury chory ułożony jest w pozycji lewobocznej. Zabieg przeprowadzany jest w krótkim znieczuleniu ogólnym z udziałem lekarza anestezjologa. Pacjent otrzymuje podśluzówkowo płyn fizjologiczny oraz leki znieczulające dzięki którym tworzy się w hemoroidach przestrzeń robocza. Procedura polega na wprowadzeniu przez chirurga do tkanki podśluzówkowej cienkiej dwubiegunowej elektrody o średnicy 1 mm, która dokonuje termoablacji splotów hemoroidalnych. Operator zamyka naczynia hemoroidalne bez naruszania wrażliwej śluzówki. W następstwie hemoroidy ulegają obkurczeniu oraz cofnięciu do wnętrza odbytnicy. Całość procedury trwa zazwyczaj około 20-30 minut.

Zalecenia po zabiegu leczenia hemoroidów metodą Celon

Pacjent opuszcza klinikę medyczną w ciągu 2-3 godzin po zabiegu. W wyniku zabiegu u pacjenta mogą pojawić się niewielkie dolegliwości bólowe, które można złagodzić za pomocą środków przeciwbólowych. W ciągu pierwszego miesiąca po zabiegu Celon zaleca się stosowanie środków rozluźniających stolec. Zdarza się, iż pacjenci odczuwają parcie na stolec, które mija w ciągu kilku dni. Zabieg Celon jest małoinwazyjny dzięki czemu większość pacjentów wraca do codziennych czynności już następnego dnia. Na wizytę kontrolną należy zgłosić w wyznaczonym terminie, zazwyczaj w ciągu 7-10 dni po zabiegu.

Metoda Celon jest łatwa w użyciu, bezpieczna i znacznie mniej bolesna niż konserwatywne procedury leczenia hemoroidów. Korzyści płynące z zabiegu Celon potwierdzają średnioterminowe badania z których wynika, iż jest to skuteczna forma leczenia zaawansowanej choroby hemoroidalnej.

Leczenie choroby hemoroidalnej metodą Celon dostępne jest jedynie w placówkach prywatnych. Obecnie nie ma możliwości przeprowadzenia zabiegu w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia. Pacjenci, którzy chcą się poddać leczeniu hemoroidów techniką Celon mogą skorzystać z szerokiej ofety wysoko wyspecjalizowanych klinik. W Polsce koszt procedury wynosi ok. 3000 zł.

Źródła: „Hemoroidy” Grzegorz Krasowski, Marek Kruk // Medycyna Praktyczna  „Chirurgia” 2012/5 // Postępy Nauk Medycznych „Choroba hemoroidalna” // portal medscape.