Hashimoto, Gravesa i inne choroby tarczycy

Tarczyca (łac. glandula thyroidea) jest niepodzielnym gruczołem przylegającym do tchawicy, znajdującym się poniżej krtani. Na budowę tarczycy składają się dwa płaty oraz łącząca je cieśń. Jako narząd odpowiada ona za wytwarzanie trzech hormonów: kalcytoniny, która wpływa na gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4), które regulują pracę większości tkanek. Tarczyca jest narządem mocno ukrwionym, dlatego wszelkie zmiany związane ze zwiększeniem przepływu krwi mogą mieć wpływ na wielkość gruczołu.

Najczęstsze choroby tarczycy

Choroby tarczycy stanowią powszechny problem zdrowotny. Z ich powodu znacznie częściej cierpią kobiety niż mężczyźni. Większość zaburzeń objawia się widocznym bądź wyczuwalnym jej powiększeniem (tzw. wolem). Możemy wyróżnić wole miąższowe i guzkowe. Najczęstszymi guzkami są niegroźne gruczolaki i torbiele. Zarówno wzrost wola, jak i pojawienie się guza najczęściej wykrywane jest przypadkowo. Zaburzenia czynności gruczołu tarczowego dzielimy na:

• choroby przebiegające z nadczynnością tarczycy
• choroby przebiegające z niedoczynnością tarczycy
• zapalenie tarczycy
• nowotwory tarczycy

Choroba Gravesa-Basedowa

Choroby przebiegające z nadczynnością tarczycy są związane z nadmierną produkcją hormonów tarczycy tyroksyny i trójjodotyroniny. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest zazwyczaj pobudzenie gruczołu przez własne przeciwciała w związku z ich zaburzonym wytwarzaniem - właśnie na tym polega choroba Gravesa-Basedowa. W przypadku nadmiaru produkcji hormonów u chorego może wystąpić tachykardia (szybsze bicie serca), zaburzenia ciśnienia tętniczego, duszności, spadek masy ciała pomimo zwiększonego apetytu, nadmierna potliwość, nadpobudliwość, stres oraz biegunka. Ponadto chory może odczuwać drobnofaliste drżenia mięśniowe rąk.

Choroba Hashimoto

Choroby przebiegające z niedoczynnością tarczycy są spowodowane niedoborem hormonów, który wpływa na zaburzenia pracy gruczołu. Główną przyczyną niedoczynności tarczycy jest zazwyczaj jej uszkodzenie poprzez przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie gruczołu - wówczas mówimy o chorobie Hashimoto. U chorego z niedoczynnością tarczycy mogą pojawić się problemy ze skórą - staje się ona sucha i zaczyna się łuszczyć. Widoczne jest również osłabienie włosów oraz znaczny przyrost wagi. Ponadto u chorych może wystąpić chroniczne zmęczenie, uczucie zimna, a nawet stany depresyjne. Innymi symptomami charakterystycznymi dla niedoczynności tarczycy jest obrzęk twarzy, kończyn górnych i dolnych oraz bradykardia (zbyt wolny rytm serca). Według statystyk niedoczynność tarczycy występuje średnio u 5% kobiet i 1% mężczyzn.

Zapalenie tarczycy

Zapalenie tarczycy może być wynikiem zakażenia bakteryjnego, wirusowego lub urazu, najczęściej jest jednak spowodowane zaburzeniem autoimmunologicznym, czyli chorobą Hashimoto. Ze względu na przebieg kliniczny zapalenie tarczycy obejmuje trzy formy: ostre, podostre i przewlekłe. Najczęściej występuje w formie przewlekłej. Nieleczone prowadzi do trwałej niedoczynności tarczycy.

Rak tarczycy

Rak tarczycy jest nowotworem złośliwym, jego występowanie jest jednak rzadkie (ok. 1,5% spośród wszystkich nowotworów złośliwych). Najwięcej zachorowań dotyczy grupy wiekowej między 40 a 50 rokiem życia. Głównym objawem jest powiększenie węzłów chłonnych w związku z przerzutami. Innymi symptomami jest nieprzesuwalny, szybko rosnący guzek oraz chrypa. Rozpoznanie następuje poprzez badanie USG tarczycy oraz BAC (biopsję aspiracyjną cienkoigłową). Podstawową formą leczenia jest całkowite wycięcie tarczycy oraz węzłów chłonnych niezależenie od wielkości zmiany nowotworowej.

Leczenie chorób tarczycy

Sposoby leczenia schorzeń tarczycy są uwarunkowane wieloma czynnikami. Do najważniejszych należy rodzaj oraz stopień zaawansowania choroby oraz indywidualne predyspozycje chorego. Istnieją trzy sposoby leczenia schorzeń gruczołu tarczowego: leczenie farmakologiczne, leczenie radiojodem oraz leczenie operacyjne (tyreoidektomia). Farmakoterapia może być wykorzystywana jako podstawowa forma leczenia nadczynności tarczycy lub może poprzedzać leczenie radykalne. Podczas terapii choremu podawane są tyreostatyki czyli leki przeciwtarczycowe, hamujące wydzielanie hormonów gruczołu. W przypadku leczenia jodem promieniotwórczym choremu podaje się leczniczą dawkę radiojodu, która ma na celu zniszczenie komórek gruczołu tarczowego. Inną metodą radykalną jest operacja tarczycy. Obejmuje ona wycięcie całkowite/częściowe gruczołu lub usunięcie jednego płata.

Operacja usunięcia tarczycy jest przeprowadzana zarówno w placówkach państwowych, jak i prywatnych. Przeprowadzenie zabiegu w ramach kontaktu z Narodowym Funduszem Zdrowia może być jednak związane z dość długim okresem oczekiwania, który może sięgać nawet kilkunastu miesięcy. Cena zabiegu wycięcia tarczycy w klinice prywatnej to wydatek oscylujący w granicach 5000 zł, a jego ostateczna cena zależy od rozległości zabiegu i wybranej techniki operacyjnej.

Źródła: Chirurgia endokrynologiczna Stanisław Cichoń, Lech Pomorski, Interna Szczeklika 2012 podręcznik chorób wewnętrznych, Chirurgia pod redakcją Wojciecha Noszczyka, Tom 1 i 2,  portal medscape.