Co to jest badanie USG Doppler

Klasyczna ultrasonografia pozwala na obrazowanie tkanek i narządów organizmu, przez co możliwe jest określanie  ich anatomii i echogeniczności (parametr ultrasonograficzny określający konsystencję narządu). Metoda ta nie umożliwia jednak badania przepływów krwi w naczyniach krwionośnych.  W przeszłości w tym celu wykonywane były jedynie badania inwazyjne, takie jak angiografia, które wymagały nakłucia naczynia, użycia środków kontrastujących i promieniowania rentgenowskiego.

Dopiero wprowadzenie ultrasonografii dopplerowskiej umożliwiło nieinwazyjne badanie funkcjonowania naczyń krwionośnych. Obecnie metoda ta jest stosowana w wielu specjalizacjach medycznych.

Jak działa USG Doppler ?

U podstaw fizycznych tego badania leży odkryte przez Dopplera zjawisko  zmiany częstotliwości fali odbitej od obiektów będących w ruchu względem obserwatora. Jeżeli zatem głowica ultrasonograficzna (będąca emiterem  i odbiornikiem fal ultradźwiękowych) emituje fale ultradźwiękowe odbijające się następnie od komórek płynącej krwi, nastąpi zmiana częstotliwości fali odbitej, co zostanie zarejestrowane przez sondę USG. Różnica częstości pozwala na określenie parametrów przepływu krwi. Obecnie istnieje kilka metod badania dopplerowskiego:

1. metoda fali ciągłej - dobra do rejestracji przepływu o małej prędkości, nie pozwala jednak na pomiar głębokości na jakiej znajduje się naczynie;
2. metoda impulsowa - umożliwia pomiar głębokości naczynia i wybór konkretnego miejsca w naczyniu (bramkowanie), w którym będą określane parametry przepływu;
3. Doppler kodowany kolorem - określa kierunek i szybkość przepływu, kierunek jest oznaczany na ekranie aparatu kolorem czerwonym (kierunek do głowicy aparatu) i niebieskim (kierunek od głowicy aparatu), a natężenie barwy odpowiada szybkości przepływu;
4. Power Doppler - technika umożliwiające określenie mocy przepływu (objętość krwi w jednostce czasu) w małych, głęboko położonych naczyniach (dających słaby sygnał ultradźwiękowy), nie ocenia natomiast kierunku przepływu krwi.

Korzyści i zastosowanie badania USG Doppler.

Diagnostyka dopplerowska ma obecnie bardzo szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny. Metoda ta dzięki ocenie przepływów w naczyniach krwionośnych umożliwia określenie zaopatrzenia w krew tkanek i narządów, takich jak wątroba, nerki, trzustka, śledziona.  Badanie dopplerowskie pozwala na ocenę tętnic szyjnych, nerkowych, tętnic kończyn górnych i dolnych pod kątem zwężeń (najczęściej o etiologii miażdżycowej), niedrożności, występowania tętniaków. Układ żylny może być diagnozowany za pomocą tej metody pod kątem niewydolności zastawkowej i zakrzepicy.

Badanie echokardiograficzne (ultrasonografia serca) także wykorzystuje zjawisko Dopplera, dzięki czemu możliwe jest określenie parametrów przepływu krwi między przedsionkami a komorami oraz komorami a aortą i pniem płucnym. Za pomocą efektu Dopplera określana jest funkcja zastawek serca (stopień ich niedomykalności lub zwężenia).

W położnictwie badanie umożliwia m.in. ocenę przepływów krwi w krążeniu matczyno-płodowym, czyli wydolności łożyska. Patologie łożyska są predyktorem poważnych następstw dla płodu, dlatego wczesna diagnoza i odpowiednia interwencja są niezwykle ważne z punktu widzenia prawidłowego rozwoju wewnątrzmacicznego.

Jeszcze innym zastosowaniem badania jest diagnostyka niepłodności męskiej. USG Doppler pozwala rozpoznać żylaki powrózka nasiennego będące najczęstszą przyczyną  problemów prokreacyjnych ze strony mężczyzny.

Badanie umożliwia również ocenę stopnia ukrwienia  nowotworów w dostępnych do diagnostyki ultrasonograficznej narządach - silny sygnał przepływu świadczy o angiogenezie (naczyniotworzeniu), która sugeruje złośliwy charakter nowotworu.

Innym zastosowaniem ultrasonografii dopplerowskiej jest USG przezczaszkowe - wykonywane jest ono u dorosłych pacjentów ze wskazań neurologicznych oraz u dzieci (zwłaszcza noworodków) w celu diagnostyki wad mózgowia.

Badanie dopplerowskie jest nieocenionym narzędziem diagnostycznym, o które w dużej mierze opiera się planowanie zabiegów leczniczych wspomnianych wyżej patologii. Duża dostępność i nieinwazyjny charakter badania sprawiają, że jest ono często stosowane w diagnostyce obrazowej wielu schorzeń układu naczyniowego.

Źródła: Radiologia. Diagnostyka obrazowa p. red. Bogdana Pruszyńskiego, wydanie II,  wyd. PZWL 2005.; www.radiology.info; Doppler Ultrasound: What is it used for? Sheldon G., Sheps, MD,