Co to jest flebografia?

Flebografia, zwana również wenografią, to procedura rentgenodiagnostyczna, znajdująca zastosowanie przede wszystkim w przypadkach niewydolności krążenia żylnego. Do niedawna wskazanie do wykonania badania flebograficznego stanowiły zmiany chorobowe układu żylnego kończyn dolnych i miednicy: żylaki (szczególnie w okolicy żyły odpiszczelowej wielkiej), zakrzepowe zapalenie żył oraz przewlekła niewydolność układu żylnego. Obecnie jednak, ze względu na ogólną dostępność dopplerowskiej aparatury ultrasonograficznej (USG), zakres przydatności tego badania został ograniczony głównie do przypadków, gdy standardowe badania dają niejednoznaczne wyniki.

Flebografia jest wykorzystywana również jako uzupełnienie badania perfuzyjnego płuc (ocena ukrwienia). Jej przeprowadzenie pozwala lekarzowi na:

• ocenę zwężeń i niedrożności żył
• ocenę dróg krążenia obocznego
• ocenę wydolności zastawek żylnych
• stwierdzenie obecności skrzeplin
• malformacji (wad rozwojowych) układu żylnego

Na czym polega flebografia?

Istotą badania flebograficznego jest zaaplikowanie do żyły tzw. kontrastu (środka cieniującego), mającego za zadanie uwidocznienie jej światła w obrazie rentgenowskim. Może być ona również częścią składową angiografii tomografii komputerowej (angio-TK) i jądrowego rezonansu magnetycznego (angio-MR).

W zależności od drogi podania środka cieniującego, rozróżnia się:

• flebografię pośrednią - podczas aplikacji środka cieniującego dotętniczo dochodzi do zakontrastowania obszaru zaopatrywanego przez daną tętnicę, w fazie późnej, zwanej też fazą żylną - krew odpływając w kierunku serca kontrastuje układ żylny, umożliwiając jego obrazowanie
• flebografię bezpośrednią - środek cieniujący podawany jest bezpośrednio do układu żylnego. Jeżeli środek cieniujący wstrzykuje się do żyły i wędruje on zgodnie z kierunkiem przepływu krwi (np. kontrast wstrzykiwany jest do żył stopy, aby zakontrastować żyły kończyny dolnej) mówi się o flebografii bezpośredniej wstępującej. Jeżeli natomiast kontrast podawany jest w kierunku przeciwnym do kierunku krążenia krwi (np. przez cewnik do żyły głównej dolnej aby uzyskać zakontrastowanie żył nerkowych) - mówi się wtedy o flebografii bezpośredniej zstępującej

Badanie flebograficzne wykonywane jest wyłącznie na podstawie odpowiednio wypełnionego skierowania oraz pisemnej zgody pacjenta na podanie środka cieniującego. Procedura wykonywana jest na czczo, po wcześniejszym wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych oceniających m.in. wydolność nerek, stan układ krzepnięcia oraz stopień ewentualnego odwodnienia. Jest to istotne ze względu na fakt, że podawanie środka cieniującego może (na szczęście dość rzadko) doprowadzić do uszkodzenia kanalików nerkowych – zwłaszcza w przypadku odwodnienia. Inne możliwe powikłania to m.in. wystąpienia reakcji alergicznej na środek kontrastowy zawierający jod, stan zapalny badanych naczyń oraz bolesność podczas badania. U części pacjentów występują także objawy takie jak nudności, gorączka lub świąd skóry.

Po badaniu flebograficznym układ krwionośny "przepłukiwany" jest roztworem 0,9% soli fizjologicznej z dodatkiem heparyny drobnocząsteczkowej, co ma na celu zapobieżenie powstaniu ewentualnych zakrzepów.