Co to jest gastroskopia diagnostyczna?

Gastroskopia diagnostyczna – co to jest i kiedy jest zalecana?

Choroby związane z górnym odcinkiem układu pokarmowego mogą być bardzo dużym zagrożeniem dla ludzkiego życia. Wrzody żołądka lub dwunastnicy, żylaki przełyku, zespół Mallory’ego i Weissa czy nowotwór żołądka zdiagnozowane w odpowiednim czasie mogą być szybko leczone, co zwykle prowadzi do wyzdrowienia.

Bardzo duże zasługi dla światowej endoskopii ma polski uczony Jan Mikulicz-Radecki. On to, pod koniec wieku XIX prowadził badania nad konstrukcją gastroskopu, czyli przyrządu do oglądania żołądka. W 1881 roku powstał pierwszy gastroskop, który był przystosowany do badania żołądka ludzkiego.

Pierwsze tego typu badania trwały 30 minut i wykonywane były u pacjentów z podejrzeniem zapalenia żołądka, owrzodzenia czy pierwszego stadium nowotworu. Na przestrzeni lat gastroskopy przeszły szereg zmian i udoskonaleń, które pozwalają na jeszcze skuteczniejsze przeprowadzenie tego badania.

Jakie choroby można zdiagnozować dzięki gastroskopii?

Do najczęstszych chorób diagnozowanych przy pomocy gastroskopii jest choroba refluksowa przełyku polegająca na nieprawidłowym cofaniu się kwasu solnego z żołądka do przełyku. Nieleczone schorzenie może doprowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i uszkodzenia przełyku. Istnieje również ryzyko pojawienia się raka przełyku.

Innymi chorobami powodującymi dolegliwości, które są rozpoznawane przy przeprowadzanym badaniu gastroskopowym to zapalenie błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, choroba wrzodowa górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze.

Częstym powodem badania jest również ocena zaawansowania zmian chorobowych w celu wdrożenia odpowiedniego procesu leczenia, jak i kontrola jego efektów.

Kiedy warto wykonać gastroskopię?

W większości przypadków badaniu poddają się osoby, u których wystąpiły już objawy chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Diagnostykę powinno przeprowadzać się przede wszystkim u wszystkich osób po 45. roku życia z dolegliwościami brzusznymi.

Również u pacjentów w młodszym wieku, u których istnieje konieczność weryfikacji występujących objawów alarmujących, takich jak niedokrwistość, podejrzenie krwawienia z przewodu pokarmowego, zaburzenia połykania, utrata apetytu, przedłużające się nudności i wymioty, bóle brzucha wybudzające ze snu, utrata masy ciała, krwiste wymioty czy gorączka nieznanego pochodzenia.

Oprócz wspomnianych wyżej chorób związanych z uszkodzeniem przewodu pokarmowego (zapalenie, choroba wrzodowa), rozwojem nowotworu złośliwego lub wystąpieniem zakażeń, gastroskopię diagnostyczną zaleca się pacjentom z następującymi wskazaniami:

• nagłe pojawienie się dolegliwości, jak bóle brzucha, wzdęcia, zgaga, odbijanie, luźne wypróżnienia,
• dysfagia, czyli trudności w przełykaniu lub odynofagia, czyli bolesne przełykanie,
• podejrzenie choroby trzewnej, czyli celiakii (reakcji organizmu na spożywany gluten),
• obecność lub podejrzenie krwawienia z żołądka (fusowate wymioty, ciemne lub smoliste stolce),
• podejrzenia uszkodzenia polekowego błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego u tych pacjentów, którzy przez długi czas zażywali niesteroidowe leki przeciwzapalne,
• jako badanie kontrolne u osób ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworu lub po leczeniu choroby nowotworowej.

Jak przebiega gastroskopia diagnostyczna?

Podczas badania, do górnego odcinka przewodu pokarmowego wprowadzany jest przez jamę ustną gastroskop, czyli giętki aparat z kamerą. Istnieją dwie metody znieczulenia do zabiegu: znieczulenie ogólne prowadzone przez lekarza anestezjologa i częściej stosowane znieczulenie miejscowe, gdzie specjalnym aerozolem miejscowo znieczula się gardło.

Pacjent ułożony jest najczęściej na lewym boku, a górna część ciała jest lekko uniesiona. Gastroskop wprowadzany jest przez ustnik do jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka i dwunastnicy. Badanie trwa ok. 7-10 minut.

W przypadku, kiedy lekarz wykryje objawy wskazujące na zapalenie błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy, przeprowadzany jest tzw. test urazowy. Przy pomocy niewielkich szczypczyków wkładanych przed endoskop pobierany jest wycinek błony śluzowej. Reakcja pomiędzy wycinkiem błony śluzowej a odczynnikiem zestawu testowego pozwala na odczytanie wyniku badania.

W przypadku stwierdzenia innych zmian chorobowych, lekarz może również pobrać biopsy do badania histopatologicznego. Cały zabieg jest bezbolesny dla pacjenta. Opis gastroskopii otrzymuje się bezpośrednio po badaniu. W przypadku badań histopatologicznych przeciętny czas oczekiwania to od 3 do 5 tygodni.

Możliwe powikłania i zalecenia po badaniu

Gastroskopia jest zabiegiem bezpiecznym, jednakże jak w przypadku każdego badania inwazyjnego istnieje niewielkie ryzyko powikłań. Najbardziej poważne z nich to:

• krwawienia, które zwykle są niewielkie (np. po pobraniu wycinka) i ograniczają się samoistnie,
• infekcja,
• perforacja, czyli przedziurawienie przewodu pokarmowego w badanych odcinkach; według piśmiennictwa powikłanie to występuje 1 na 10000 (raz na dziesięć tysięcy) przypadków.

Po badaniu pacjent powinien odpocząć, a w przypadku zastosowania znieczulenia ogólnego unikać prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn przez resztę dnia. Zaleca się również powstrzymanie od spożywania posiłków przez kilka godzin po zabiegu, aby uniknąć podrażnienia gardła.

Gastroskopia diagnostyczna pozwala na odpowiednią reakcję lekarza w przypadku zmian w górnym odcinku układu pokarmowego i zalecenie właściwego postępowania i leczenia. Regularne kontrole za pomocą gastroskopii mogą znacząco przyczynić się do wczesnego wykrycia i skutecznego leczenia wielu poważnych schorzeń.