Histeroskopia operacyjna - co to jest i na czym polega?

Histeroskopię (wziernikowanie wnętrza macicy) zastosować można zarówno w celach diagnostycznych, jak i leczniczych. Metodę tę zaczęto stosować w latach 70. XX wieku, kiedy to dostępne stały się medyczne przyrządy do zabiegów endoskopowych. Jeszcze większą popularność histeroskopia zdobyła w kolejnej dekadzie, gdy pojawiły się środki służące do poszerzania wziernikowanych jam ciała.

Histeroskopia operacyjna znajduje wykorzystanie w leczeniu różnych schorzeń. Na drodze tego zabiegu możliwe jest zarówno usuwanie mięśniaków, jak i zrostów z jamy macicy. Zabieg ten związany jest z niewielką inwazyjnością, samo usłyszenie takiego hasła może jednak nie uspokoić części pacjentek - i tak mogą one obawiać się tego, jak przebiegać będzie wykonywana u nich procedura.

Co to jest histeroskopia operacyjna?

Histeroskopia jest metodą pomocną w diagnozowaniu i leczeniu schorzeń układu rozrodczego kobiety, która polega na wprowadzaniu histeroskopu do jamy macicy. Histeroskopem nazywamy giętką rurkę, we wnętrzu której mieszczą się m.in. kamera umożliwiająca oglądanie i ocenę ścian jamy macicy, światłowód pozwalający na oświetlenie aktualnie oglądanego obszaru oraz kanał roboczy służący do wprowadzania narzędzi. Dzięki temu badaniu możliwa jest nie tylko diagnostyka, ale także leczenie oraz monitorowanie jego efektów. W zależności od tego, w jakim celu wykonujemy badanie jamy macicy wyróżniamy histeroskopię diagnostyczną i histeroskopię operacyjną.

Histeroskopia diagnostyczna, jak sama nazwa wskazuje, służy do diagnozowania nieprawidłowości, których etiopatogeneza może wywodzić się z jamy macicy. Może być zatem przydatna w diagnostyce przyczyn nieprawidłowych krwawień (m.in. międzymiesiączkowych czy pomenopauzalnych) czy trudności z zajściem w ciążę (np. z powodu niedrożności ujść macicznych jajowodów). Histeroskopia diagnostyczna służy także do weryfikacji wyników uzyskanych za pomocą innych badań np. histerosalpingografii (HSG), które to badanie polega na wprowadzeniu środka kontrastowego do dróg rodnych kobiety i wykonania następczego zdjęcia rentgenowskiego.

Histeroskopia operacyjna polega z kolei na leczeniu nieprawidłowości występujących u kobiety w obrębie jamy macicy. Za pomocą narzędzi, które lekarz wprowadza do jamy macicy przez kanał roboczy histeroskopu można dokonać ich korekcji.

Jak przebiega histeroskopia operacyjna?

Przed każdą histeroskopią operacyjną najpierw przeprowadzane jest badanie ginekologiczne. Dopiero po jego wykonaniu możliwe jest rozpoczęcie przygotowania pacjentki do samego zabiegu. Kobiety, obawiające się ewentualnych dolegliwości bólowych, towarzyszących procedurze, można uspokoić - zawsze stosowane jest znieczulenie. Może to być zarówno znieczulenie ogólne, jak i przewodowe. Dopiero po tym, jak pewne stanie się to, że pacjentce nie będzie groził dyskomfort, rozpoczynane są zasadnicze etapy zabiegu. Do histeroskopii operacyjnej pacjentki zazwyczaj układane są w pozycji leżącej na plecach, ułożenie nóg operowanej może być takie samo jak w przypadku przeprowadzania badania ginekologicznego.

Zapewne dla bardzo wielu pacjentek istotna będzie informacja, że z przeprowadzeniem histeroskopii operacyjnej nie wiąże się dokonywanie jakichkolwiek nacięć w obrębie ciała. Wykorzystywane podczas procedury narzędzia są bowiem wprowadzane przez naturalne otwory ciała - przez pochwę, a później do wnętrza jamy macicy poprzez szyjkę macicy.

Histeroskopia operacyjna wymaga zastosowania wzierników, które umożliwią dokładne zlokalizowanie szyjki macicy i wprowadzenie przez nią narzędzi endoskopowych. Zastosowanie podczas procedury znajduje aparatura monitorująca - wnętrze jamy macicy ginekolog obserwuje na połączonych ze stosowanymi kamerami monitorach.

To, jakie narzędzia są stosowane podczas histeroskopii operacyjnej, zależne jest bezpośrednio od przyczyny wykonywania zabiegu u pacjentki. Zastosowanie znajdować mogą np. różnego rodzaju szczypce, kleszcze czy urządzenia do koagulacji. Inne narzędzia służą do przecinania zrostów znajdujących się w obrębie jamy macicy, inne z kolei są wykorzystywane do resekcji mięśniaków macicy. Wybór konkretnej aparatury uzależniony jest również od tego, czy usuwane z wnętrza dróg rodnych tkanki będą później miały podlegać badaniu histopatologicznemu. Jeżeli tak miałoby rzeczywiście być, to wtedy nie mogą być stosowane np. narzędzia laserowe - zniszczyłyby one potencjalny materiał do badania.

Zastosowanie histeroskopii operacyjnej w leczeniu różnych schorzeń

Histeroskopia operacyjna jest przede wszystkim zabiegiem, którego przeprowadzenie może zlikwidować przyczynę wywołującą u pacjentki bezpłodność. Do czynników mogących wpływać na płodność zaliczamy:

• Zrosty - znajdujące się w jamie macicy. Mogą one powstawać zarówno na skutek przebycia stanu zapalnego narządów miednicy mniejszej, jak i być konsekwencją operacji w obrębie jamy brzusznej. Podczas histeroskopii operacyjnej możliwe jest usunięcie zrostów i jeżeli to one były przyczyną bezpłodności, to istnieje bardzo duża szansa na to, że pacjentka będzie mogła zajść w oczekiwaną ciążę.

• Wady macicy - jedna z nich, czyli przegroda macicy, również może być korygowana na drodze histeroskopii operacyjnej. Zaburzenia płodności wynikać mogą także z niedrożności jajowodów. Problem ten upośledza procesy transportu komórki jajowej do jamy macicy, możliwe jest jednak jego zlikwidowanie poprzez cewnikowanie i udrożnienie w ten sposób jajowodów - taką procedurę również można wykonać podczas opisywanego zabiegu.

• Mięśniaki macicy - często są całkowicie bezobjawowe, co więcej - mięśniaki macicy są najczęstszymi łagodnymi zmianami nowotworowymi żeńskich narządów rozrodczych. Mięśniaki mogą jednak powodować uciążliwe dolegliwości (np. bóle podbrzusza czy dodatkowe krwawienia), a oprócz tego mogą one być także przyczyną problemów z zajściem w ciążę - twory, które powodują wymienione problemy, zazwyczaj się usuwa. Jeden z typów mięśniaków, czyli mięśniaki podśluzówkowe, mogą być usuwane poprzez przeprowadzenie u pacjentki histeroskopii operacyjnej.

• Polipy endometrialne - ich obecność w jamie macicy może prowadzić do zaburzeń płodności, dodatkowo polipy te budzą pewną grozę, ponieważ istnieje ryzyko ich transformacji nowotworowej. W przypadku istnienia powyższych zagrożeń zalecane jest usuwanie polipów endometrialnych - może to być wykonane drogą opisywanego zabiegu.

• Ciała obce - najczęściej jest to całość lub część, stosowanej w celach antykoncepcyjnych, wkładki wewnątrzmacicznej. W sytuacji, kiedy ulegnie ona np. przemieszczeniu, jej usunięcie może się odbywać w trakcie histeroskopii operacyjnej.

Zalety procedury

Do zalet histeroskopii operacyjnej można zaliczyć m.in. krótszy czas hospitalizacji i powrotu do pełnej sprawności w porównaniu z innymi metodami leczniczymi jak np. histerektomia. Jest to operacja, podczas której usunięciu ulega nie tylko lokalna zmiana, ale także cała macica. Na korzyść histeroskopii zaliczyć trzeba także brak blizn pooperacyjnych. Według artykułu:,,Complications of hysteroscopy: a prospective, multicenter study.'' powikłania po histeroskopii należą do rzadkości, a ich częstość wynosi 0,28%. Jako najczęstsze powikłanie we wspomnianym artykule wymieniono przebicie ściany jamy macicy. Do innych powikłań histeroskopii zaliczyć można: infekcje, przebicie pęcherza moczowego i jelit, ciężkie krwawienie, uszkodzenie szyjki macicy czy ryzyko związane z samym znieczuleniem do zabiegu.

Proces postępującej miniaturyzacji aparatury komputerowej i medycznej doprowadził do powstania tzw. mikrohisteroskopów. Ich zaletą jest to, że dzięki małej średnicy całego przyrządu istnieje możliwość wprowadzenia wspomnianego mikrohisteroskopu do jamy macicy bez konieczności rozszerzania kanału szyjki macicy za pomocą specjalnych rozszerzadeł. Pozwala to na przeprowadzenie całego zabiegu bez potrzeby zastosowania znieczulenia ogólnego.