Co to jest kolonoskopia?

Kolonoskopia polega na zobrazowaniu światła jelita grubego (a w razie konieczności także końcowego fragmentu jelita cienkiego) za pomocą endoskopu (w przypadku tego badania nazywanego kolonoskopem) - giętkiego przewodu zawierającego kamerę i źródło światła, który wprowadzany jest do końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Istotną zaletą kolonoskopii jest możliwość przeprowadzania zabiegów leczniczych na jelicie grubym  (np. tamowanie krwawień z uchyłków, usuwanie polipów, ciał obcych) oraz pobór materiału do badań histopatologicznych (biopsja).

Historia kolonoskopii

Od wielu lat podkreśla się dużą wartość diagnostyczną badań końcowego odcinka przewodu pokarmowego za pomocą urządzeń wziernikowych. Pierwsze przyrządy stanowiące punkt wyjściowy dla rozwoju współczesnej kolonoskopii powstały w 1894 roku. Ich twórcą był  dr Howard A. Kelly. Były to jednak urządzenia sztywne i stosunkowo krótkie. Pierwszy giętki kolonoskop został zaprezentowany w 1928 roku, a prototypy współczesnych urządzeń powstały w 1960 roku dzięki wysiłkom Machida (Japonia) i Olympusa (USA), których można uznać za twórców dzisiejszego kolonoskopu. Rozwój techniki światłowodowej i komputerowej skutkuje ciągłym ulepszaniem  dostępnej aparatury.

Jakie są najczęstsze wskazania do kolonoskopii?

1. Kolonoskopię wykonuje się  przede wszystkim w celu wykrywania polipów nowotworowych i nienowotworowych jelita grubego. Jest to badanie rekomendowane jako diagnostyka w kierunku raka jelita grubego (także u osób zdrowych w ramach badań przesiewowych) przez liczne organizacje gastroenterologiczne, w tym World Health Organization, American Cancer Society, American College of Gastroenterologists i American Gastroenterological Association, które tworzą międzynarodowe wytyczne diagnostyki i terapii raka jelita grubego. Wycięty polip może zostać pobrany endoskopowo i zbadany histopatologicznie pod mikroskopem (biopsja endoskopowa).
2. Kolonoskopię wykonuje się również w celu określenia przyczyny krwawienia z odbytu lub obecności krwi w stolcu, zmiany zabarwienia stolca na czarną (lub ciemniejszą niż zazwyczaj).
3. Gdy inne badania obrazowe jamy brzusznej, takie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, doodbytniczy wlew papki barytowej wskazują na chorobę jelita grubego, kolonoskopia pozwala na pogłębienie diagnostyki.
4. Wskazane jest także wykonanie badania w przypadku niedokrwistości z niedoboru żelaza, znacznej utraty masy ciała w krótkim czasie oraz w celu poszukiwania przyczyn przewlekłej biegunki i przewlekłego bólu brzucha.
5. Badanie te znajduje również zastosowanie w diagnostyce i monitorowaniu przebiegu nieswoistych zapaleń jelita grubego.

Kolonoskopia, poza funkcją diagnostyczną (zobrazowanie światła jelita grubego i pobranie wycinków do dalszych badań), pełni funkcję terapeutyczną. Możliwość tamowania krwawień z końcowego odcinka przewodu pokarmowego, usuwania ciał obcych (niedrożność mechaniczna jelita grubego) i  zalegających mas kałowych są istotnymi zaletami tej procedury. Kolonoskopia pozwala  na wyjaśnienie i leczenie przyczyn licznych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, dzięki czemu jest narzędziem, po które gastrolodzy często sięgają w swojej codziennej praktyce lekarskiej.