Co to jest zaćma wtórna?

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zaćma, zwana inaczej kataraktą, jest odpowiedzialna za 51% przypadków utraty wzroku na świecie, co dotyczy nawet 20 milionów osób. WHO podkreśla, że do roku 2020 podwoi się ilość populacji w wieku powyżej 60 lat z obecnych 400 milionów do 800 milionów, co również zwiększy odsetek osób cierpiących na zaćmę, która często dotyka osób starszych. WHO wyliczyła, że w krajach wysoko rozwiniętych przeprowadza się rocznie od 4 do 6 tysięcy operacji katarakty na każde milion mieszkańców, a na całym świecie wykonywanych jest około 10 milionów operacji każdego roku. 

Polskie Towarzystwo Okulistyczne szacuje, że w Polsce może cierpieć na zaćmę od 800 tysięcy do 1,1 miliona osób, a w kolejkach na zabieg refundowany przez NFZ czeka już 500 tysięcy Polaków, natomiast czas oczekiwania to nawet 500 dni. Niestety, ze swoich środków NFZ jest w stanie zoperować tylko 20% chorych na kataraktę rocznie. Tymczasem, jak wynika z danych WHO, i tak u 20% pacjentów, którzy przeszli operację katarakty, po pewnym czasie pojawia się tzw. zaćma wtórna.

Zaćma wtórna – czym jest i jak można ją leczyć?

Zaćma to zmętnienie soczewki w oku, co jest najczęściej związane z wiekiem – cierpią na nią najczęściej osoby po 60 roku życia. Jednak przyczyną zaćmy może być także wieloletnie przyjmowanie niektórych leków (np. steroidy), zaburzenie metaboliczne, uraz oka. Czasami pojawiają się również przypadki katarakty wrodzonej. Zaćmę leczy się operacyjnie, ale może dojść do jej nawrotu. Mówi się wtedy o zaćmie wtórnej. Może ona pojawić się już kilka tygodni po operacji katarakty, ale czasami ujawnia się po kilku miesiącach lub latach (według danych WHO u 30% pacjentów zdarza się to 2 lata po operacji).

W przypadku zaćmy wtórnej dochodzi do zmętnienia tylnej części torebki soczewki (PCO), którą pozostawia się jako podstawę dla sztucznej soczewki, umieszczonej podczas operacji katarakty. Gdy dojdzie do takiego zmętnienia przy wtórnej zaćmie, zaburzona zostaje prawidłowość widzenia. Najczęściej ta dolegliwość jest spowodowana cukrzycą, niedoczynnością przytarczyc, dystrofią mitoniczną, chorobą Wilsona, galaktozemią lub występuje przy atopowym zapaleniu skóry, ale także może być powodowana zapaleniem rogówki lub twardówki, guzem wewnątrzgałkowym, przewlekłym niedokrwieniem oka.

Leczenie zaćmy wtórnej różni się od postępowania przy zwykłej katarakcie. Tym razem nie wykonuje się operacji, wystarczy bezbolesny zabieg laserowy. Przeważnie przeprowadza się kapsulotomię tylną, co oznacza wykonanie niewielkiego otworu w tylnej torebce oka, do czego wykorzystuje się laser YAG. Decyzja o kwalifikacji do tego zabiegu jest podejmowana na podstawie oceny ryzyka dla każdego konkretnego przypadku. Najpierw badane jest ciśnienie wewnątrzgałkowe, a potem pacjent otrzymuje krople rozszerzające źrenice i krople znieczulające. Zabieg laserowy trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu sekund, a wzrok poprawia się już następnego dnia po kapsulotomii. Jednak trzeba pamiętać, żeby co najmniej 3 godziny po zabiegu nie prowadzić samochodu, a także przyjmować przez 3 dni krople do oczu.

Leczenie zaćmy wtórnej za pomocą lasera refundowane jest przez NFZ. Zabieg można także wykonać w prywatnych klinikach, na przykład w Warszawie to koszt 300-400 zł.

Źródło: who.int: pto.com.pl; ncbi.nlm.nih.gov.