Co to są modzele?

Modzele (łac. callus) to ogniska nadmiernego zgrubienia warstwy rogowej naskórka, które powstają w następstwie ciągłego tarcia lub ucisku, jako reakcja obronna organizmu na uraz. Na skutek przewlekłego ucisku dochodzi bowiem do niedostatecznego ukrwienia skóry i jej obumarcia, a wytworzona warstwa rogowa naskórka nie ulega złuszczeniu i narastając, tworzy twardą oraz grubą warstwę ochronną. Modzele najczęściej umiejscawiają się w obrębie śródstopia, czubków palców lub tylnej części pięt, ale mogą również pojawiać się na dłoniach.

Jak powstają modzele?

Modzele są efektem hiperkeratozy, w przebiegu której dochodzi do znacznego przerostu warstw rogowych naskórka, nieulegających następnie złuszczeniu. U podstaw tego typu zmian leży przede wszystkim noszenie nieodpowiednio dobranego, zbyt ciasnego obuwia, permanentne, nierównomierne obciążanie stopy, brak elastyczności skóry oraz obecność deformacji kostnych stóp takich jak paluch koślawy i płaskostopie. Istotną rolę w rozwoju modzeli odgrywają również współistniejące choroby przewlekłe, wśród których znajdują się cukrzyca, otyłość, choroby układu krążenia, niedoczynność oraz nadczynność tarczycy. Co więcej, rozwój opisywanych zmian ściśle wiąże się z nadmierną utratą wody ze skóry i jej suchością, czemu sprzyja niedobór lipidów i witaminy A w organizmie, a także chemiczne lub mechaniczne podrażnienia. 

Kolejnym czynnikiem sprawczym jest niewłaściwa pielęgnacja stóp, która polega na zbyt częstym i nadmiernym usuwaniu naskórka, przy pomocny różnego rodzaju tarek czy pumeksów. Warto jednak pamiętać, że naskórek na stopach ma fizjologicznie większą grubość niż na innych częściach ciała, ponieważ stanowi barierę mechaniczną. Z tego też względu, chęć przesadnego wygładzenia skóry tej okolicy stymuluje zwiększoną produkcję komórek rozrodczych naskórka w celu nadrobienia powstałych ubytków, prowadząc w efekcie do jej nadmiernego rogowacenia.

Jak wyglądają modzele i jakie objawy im towarzyszą?

Modzele są dobrze ograniczonymi strukturami, o owalnym, okrągłym lub podłużnym kształcie i żółtym, bądź szarym zabarwieniu, a ich średnica nie przekracza kilku centymetrów. Mogą posiadać strukturę warstwową. W następstwie stałego ucisku, powierzchnia tych zmian pokrywa się świecącą powłoką, natomiast otaczająca je skóra ulega podrażnieniu i zaczerwienieniu. W odróżnieniu od odcisków, modzele nie posiadają jąder i nie powodują ucisku zakończeń nerwowych.  Z tego też względu, w początkowym stadium rozwoju nie dają żadnych dolegliwości. W późniejszym etapie, modzelom często towarzyszy uczucie nieprzyjemnego pieczenia, spowodowane nagromadzeniem się zrogowaciałych warstw naskórka. Utrata elastyczności skóry, zwiększa jej podatność na pęknięcia, a wszelkiego rodzaju rany i otarcia w okolicach stóp stanowią doskonałą pożywkę dla bakterii, wirusów  oraz grzybów. Sprzyja to rozwojowi zakażeń, co jest przyczyną dolegliwości bólowych podczas chodzenia. W ciężkich przypadkach, nieleczone modzele mogą prowadzić do powstania stanu zapalnego w obrębie torebki maziowej stawów stóp oraz trudno gojących się owrzodzeń.

Postępowanie terapeutyczne w przypadku modzeli polega w głównej mierze na usunięciu przyczyny. Duże znaczenie ma noszenie właściwie dopasowanych skarpetek i obuwia oraz stosowanie odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych po konsultacji z podologiem. Stosuje się również indywidualnie dobrane wkładki i ortezy, które umożliwiają amortyzację i odciążenie okolic narażonych na powstawanie modzeli. Przy braku efektów konieczny jest zabieg ortopedyczny. Należy też pamiętać o codziennej, właściwej pielęgnacji stóp.

Źródła:
1. Błaszczyk-Kostanecka Maria, Wolska Hanna, "Dermatologia w praktyce", wyd. 2, Warszawa, PZWL, 2009, ISBN: 978-83-200-3715-9
2. Koselak Maciej, "Podstawy podologii kosmetycznej", wyd. 2, Warszawa, WSZKiPZ, 2011, dodruk 2014, ISBN: 978-83-89678-40-9