W związku z rozpowszechnieniem (szacunkowe dane, podawane w podręczniku chirurgii W. Noszczyka mówią, że nawet 50-90% ludzi choć raz w swoim życiu doświadczy objawów), temat żylaków odbytu staje się coraz częściej poruszanym. Dolegliwości, które mogą się pojawić przy tej chorobie to między innymi:
- krwawienie - objaw występujący najczęściej; krew ma zwykle charakterystyczną, żywoczerwoną barwę
- świąd, pieczenie w okolicy odbytu;
- ból.
Ze względu na skalę problemu, pojawia się on często w reklamach środków leczniczych, w publikacjach medycznych i różnych innych, w których terminy "żylaki odbytu" i "hemoroidy" są używane zamiennie. Pojęcia te, wbrew pozorom i powszechności ich naprzemiennego używania, nie są sobie tożsame.
Fizjologia a patologia - dlaczego hemoroidy a żylaki odbytu to dwie różne rzeczy
Hemoroidy posiada każdy zdrowy człowiek. Stanowią całkowicie normalną, prawidłową strukturę, obecną w kanale odbytu. Zbudowane są ze splotu żylnego odbytniczego o budowie jamistej, podzielonego na dwie części: wewnętrzną oraz zewnętrzną. Zależnie od momentu, w różnym stopniu wypełnione są krwią, pełniąc pomocniczą rolę w utrzymywaniu zawartości odbytnicy w jej obrębie oraz biorąc udział w zamykaniu ujścia odbytu. W tym wypadku nie można mówić o chorobie - opisane naczynia są w pełni fizjologiczne, w warunkach normalnych mają także swoje zadania. Do momentu wystąpienia jakichś nieprawidłowości, nie stanowią jakiegokolwiek zagrożenia.
Inaczej dzieje się w przypadku procesów patologicznych. Jeżeli opisane naczynia ulegną obrzękowi i poszerzeniu czy przerośnięciu i przemieszczeniu, mówi się wtedy o chorobie hemoroidalnej, określanej też jako guzki krwawnicze bądź żylaki odbytu. W zależności od części splotu, którego proces chorobowy dotyczy, wyróżnia się żylaki odbytu zewnętrzne oraz wewnętrzne. Te pierwsze często nie powodują jakichkolwiek objawów (takowe mogą się pojawić, kiedy w obrębie naczynia dojdzie do zakrzepicy - występuje wtedy silny, alarmujący ból). W przypadku guzków wewnętrznych, powstała tzw. skala Parksa, która dzieli je względu na skłonność do wypadania ze światła odbytu na zewnątrz oraz możliwość samoistnego powrotu do wnętrza organizmu.
Podział ma zastosowanie kliniczne w związku ze zróżnicowanym leczeniem zmian w zależności od stopnia zaawansowania (stopień 1 - leczenie zachowawcze, jak unikanie zaparć, farmakoterapia; stopnie 2,3 - metody zabiegowe jak diatermia czy podwiązanie naczyń; stopień 4 - leczenie chirurgiczne).
Choroba hemoroidalna może wynikać z wielu przyczyn:
- częste zaparcia (spowodowane nieodpowiednią dietą zwiększone parcie podczas wypróżnień podwyższa ciśnienie panujące w naczyniach odbytniczych, sprzyjając poszerzeniu ich światła);
- wielokrotne ciąże i porody;
- nadużywanie alkoholu (wystąpienie niewydolności wątroby prowadzi do zwiększonego przepływu w obrębie reszty układy krwionośnego, w tym również przez struktury w okolicy odbytu);
- długotrwałe, częste przebywanie w pozycji siedzącej;
- predyspozycje genetyczne, w których występuje osłabienie budowy tkanek łącznych wchodzących w skład ścian naczyń żylnych.
Żylaki odbytu są najczęstszą przyczyną krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Objaw może jednak wystąpić również w przebiegu choroby nowotworowej czy uchyłkowatości, wobec czego wymaga dokładnego różnicowania. Diagnostyka polega na przeprowadzeniu badania per rectum, pomocne mogą być także techniki endoskopowe (jak anoskopia czy rektosigmoidoskopia).
__________________________________________________________________________________________
Opracowano na podstawie: "Choroby wewnętrzne" pod red. P. Gajewskiego, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2013; "Anatomia człowieka" pod. red. W. Woźniaka, wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010; "Chirurgia. Repetytorium" J. Fibak, wyd. PZWL, Warszawa 2007; "Chirurgia" tom II pod red. W. Noszczyka, wyd. PZWL, Warszawa 2005
Podobno woda jest ważna przy zaparciach, trzeba jej pić ok 2-3 litrów