Choroby urologiczne, czyli schorzenia układu moczowo-płciowego, są zjawiskiem powszechnym, często powodującym złe samopoczucie, dyskomfort a czasami nawet zagrażającym życiu. Dużą grupę pacjentów lekarzy-urologów stanowią osoby, borykające się z problemem kamieni w układzie moczowym: w nerkach, moczowodach lub pęcherzu. Szacuje się, ze problem dotyczy co dziesiątej osoby na świecie. Około 75% z nich to mężczyźni, zazwyczaj w wieku 30-50 lat.
Czym są i skąd się biorą kamienie w moczowodach?
Kamień jest zbitą, twardą masą, powstającą z kryształów różnych soli będących składowymi moczu – są to m.in. kamienie wapniowe, szczawianowe, fosforanowe, cystynowe i moczanowe. Na rodzaj złogów powstających u danej osoby wpływa m.in. pH moczu. Jeśli jest stale niskie, tworzą się złogi moczanowe i cystynowe, zaś przy stale wysokim – fosforanowe i szczawianowe. Kamienie rzadko składają się z jednego rodzaju związków, zwykle są połączeniem kilku z nich.
W powstawaniu kamieni moczowych kluczową rolę odgrywają dwa procesy: przesycenie moczu składnikami kamicorodnymi (stężenie związków odpowiedzialnych za tworzenie kamieni jest tak duże, że nie są one w stanie dalej się rozpuszczać - tylko się wytrącają) oraz nukleacja, czyli powstawanie jądra krystalizacji, wokół którego tworzy się następnie kamień.
Złogi same w sobie nie są szkodliwe dla organizmu – kamień umiejscowiony w nerce zazwyczaj nie daje żadnych objawów (z rzadka może pojawić się krwiomocz lub ból przy gwałtowniejszym ruchu). Problemem staje się jego przemieszczenie do moczowodu – jednego z dwóch parzystych przewodów, odpowiadających za transport powstającego w nerkach moczu do pęcherza.
O kamicy moczowodowej mówimy wówczas, gdy dochodzi do nagłego zablokowania odpływu moczu z nerki i zastoju powyżej kamienia. Procesowi towarzyszy tzw. kolka nerkowa, czyli silne bóle spowodowane gwałtownym wzrostem ciśnienia w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki, obkurczeniem moczowodu na kamieniu i związanym z tym miejscowym niedokrwieniem.
W grupie zwiększonego ryzyka rozwoju kamieni nerkowych znajdują się m.in. osoby u których:
- stwierdzono występowanie tego typu choroby w rodzinie
- wytworzył się kamień składający się z bruszytu (uwodnionego wodorofosforanu wapnia), kwasu moczowego lub moczanów
- stwierdzono kamienie powstałe na skutek infekcji w drogach moczowych
- rozpoznano wadę genetyczną, która objawia się podatnością do tworzenia się kamieni
- moczowody są zwężone
- powstała przeszkoda w miejscu połączenia moczowodu z nerką
Wśród pierwotnych przyczyn rozwoju tego schorzenia wymienia się m.in. wysokie spożycie białka zwierzęcego, zbyt dużą zawartość w diecie wapnia, szczawianów i puryn oraz picie zbyt małej ilości płynów. Do podstawowych metod profilaktyki powstawania kamieni moczowodowych i nerkowych zaliczyć można: zbilansowaną i urozmaiconą dietę oraz picie dużej ilości płynów, powodujących zwiększenie wydalania moczu (ilości i częstotliwości jego oddawania). Osoby borykające się z atakami kolki oraz kamicy nerkowej powinny wypijać co najmniej 2-2,5 l wody dziennie (o ile nie ma ku temu innych przeciwwskazań medycznych). Duża ilość oddawanego moczu sprawia, że kamienie trudniej się formują a rozmiar tych które powstaną jest mniejszy, co ułatwia ich naturalne wypłukanie.