Diagnostyka nietrzymania moczu u kobiet

Nietrzymanie moczu (NTM) jest objawem bardzo szeroko rozpowszechnionym. Częstość występowania schorzenia wzrasta wraz z wiekiem: według Medycyny Praktycznej dotyczy 20% kobiet po 40 roku życia, natomiast po przekroczeniu 80 lat może występować nawet u połowy z nich, w przypadku mężczyzn z kolei odsetek obciążonych objawem może sięgać 33%. 

Jak można zauważyć, problem występuje często - niestety, bardzo duża ilość chorych ze względu na poczucie wstydu nie korzysta z pomocy lekarskiej. Tymczasem pierwszym krokiem do skutecznego wyleczenia NTM jest właśnie diagnostyka.

Od rozpoznania do leczenia - proces diagnostyczny przy nietrzymaniu moczu

Przyczyn występowania nietrzymania moczu jest niezwykle wiele, wobec czego badanie podmiotowe (wywiad lekarski) musi być szczególnie dokładne. Pierwsze pod uwagę muszą być wzięte stany związane z przejściowymi zaburzeniami oddawania moczu. Należą do nich przyjmowanie niektórych leków (m.in. moczopędnych, obniżających ciśnienie, przeciwbólowych) czy spożywanie zbyt dużej ilości płynów (do tego lekarz może zapytać o ich rodzaj, szczególnie o picie kawy, herbaty, alkoholu). Przyczyną zjawiska może być także zakażenie w obrębie dróg moczowych, dlatego też często wykonywane jest badanie ogólne moczu celem wykrycia ewentualnych markerów procesu infekcyjnego.

Kolejny elementem przydatnym podczas diagnostyki jest prowadzenie tzw. dzienniczka mikcji. Pacjentka przez określony czas (stosunkowo krótki, np. 3 dni) proszona jest o zapisywanie:

• ilości mikcji danego dnia i podczas nocy;
• ilości epizodów nietrzymania moczu;
• rodzaju i ilości wypijanych płynów;
• objętości oddawanego moczu

Bardzo istotne jest badanie ginekologiczne. Ocenie poddawane są mięśnie dna miednicy oraz struktury pochwy. Poszukuje się ewentualnych mas patologicznych, osłabienia struktur mięśniowych, atrofii (zaniku) części pochwy. Czasami pacjentki w trakcie tego badania mogą zostać poproszone o to, by zakaszleć - jedną z postaci nietrzymania moczu jest wysiłkowa, związana z jego wyciekiem w sytuacjach narastającego ciśnienia w obrębie jamy brzusznej (spowodowanych właśnie kaszlem, kichaniem, śmianiem się). Taka próba może pomóc w postawieniu takiego rozpoznania.

W przypadku, gdy nietrzymaniu moczu towarzyszą nawracające infekcje dróg moczowych, wielokrotnie w moczu wykrywana jest krew lub białko lub gdy NTM współtowarzyszą zaburzenia neurologiczne, wskazane są specjalistyczne badania urologiczne. Dzięki tzw. metodom urodynamicznym określić można czynność pęcherza oraz cewki moczowej. Uroflowmetria, poprzez zastosowanie cewnika umieszczonego w pęcherzu, określa sposób przepływu moczu podczas jego oddawania oraz mierzy całkowitą jego ilość. Podczas cystometrii z kolei ocenie podlega ciśnienie panujące w obrębie pęcherza, sprawdza się jak pacjentka odczuwa różny stopień jego wypełnienia oraz napięcie mięśni zaangażowanych w oddawanie moczu.

Poza opisanymi, często wykonywane jest badanie ultrasonograficzne oceniające struktury jamy brzusznej oraz układu moczowo - płciowego, ze szczególnym uwzględnieniem zobrazowania pęcherza moczowego oraz żeńskich narządów rozrodczych.

Leczenie nietrzymania moczu można rozpocząć od wizyty u swojego lekarza rodzinnego, jednak często celem odnalezienia przyczyny objawu pacjentki kierowana są do ginekologów oraz urologów.

Opracowano na podstawie: www.mp.pl; www.nhs.uk; www.aafp.org; www.ghc.org; www.przeglad-urologiczny.pl