Diagnostyka zmian skórnych

Zwykłe oglądanie zmiany, nawet przez doświadczonego dermatologa, nie zawsze pozwala na określenie jej charakteru. Choroby skóry obejmują zarówno zakażenia bakteriami czy grzybami, problemy z wypadaniem włosów, po choroby autoimmunologiczne, a nawet raka. Dlatego w dermatologii wykorzystuje się wiele technik diagnostycznych. Dzięki nim można potwierdzić, czy niepokojący pacjenta pieprzyk nie jest nowotworem, bądź też wykryć chorobę dotyczącą całego organizmu, której towarzyszą charakterystyczne zmiany skórne (np. twardzina układowa). 

Czasy, w których diagnostyka zmian skórnych polegała wyłącznie na ich oglądaniu, należą do przeszłości. Już w XVII w. powstawały pierwsze metody mikroskopicznej diagnostyki skóry, która później rozwinęła się w technikę, nazywaną dermatoskopią. W tych samych czasach Johan Christophorus Kolhaus zaczął badać niewielkie naczynia w pobliżu paznokci pod prymitywnym mikroskopem. Jednak znaczenie tej metody w ocenie zmian skórnych odkryto na nowo dopiero 200 lat później, kiedy francuski lekarz Raynaud opisał zmiany w mikrokrążeniu jako przyczynę niedokrwienia palców dłoni i stóp (fenomen Raynauda). W ten sposób kapilaroskopia stała się bardzo ważną metodą diagnostyczną. Później, w XIX wieku, stworzono testy skórne w kierunku alergii, które w nieco zmienionej formie stanowią do dziś "złoty standard". Nowoczesna dermatologia dysponuje zatem wciąż powiększającym się arsenałem badań, które pozwalają na postawienie właściwego rozpoznania.

Metody diagnostyczne, stosowane w dermatologii

• Dermatoskopia i badanie histopatologiczne - dermatoskopia służy do oceny pigmentowanych zmian skórnych, czyli pieprzyków i znamion, w przypadku których podejrzewa się czerniaka złośliwego. Jest tanim, powtarzalnym i łatwym do wykonania badaniem. Fragment skóry oglądany jest pod powiększeniem, a uzyskiwany obraz daje wrażenie trójwymiarowości. Jednak interpretacja badania wymaga od lekarza dużego doświadczenia, oraz przeprowadzenia dokładnego wywiadu z pacjentem. O tym, czy podejrzane znamię ma charakter nowotworowy rozstrzyga badanie histopatologiczne, które jednak wymaga wycięcia zmiany.
• Kapilaroskopia - jest wykorzystywana o oceny mikroskopijnych naczyń krwionośnych. Oglądane są pętle naczyń włosowatych, znajdujące się przy nasadzie paznokci. Odmianą tej metody jest wideokapilarskopia, gdzie obraz przesyłany jest do komputera, dzięki stosowaniu specjalnej nakładki. Zmiany w naczyniach spotykane są m.in. w twardzinie układowej oraz w chorobie Raynauda, gdzie pod wpływem zimna czy innych bodźców dochodzi do ich skurczu, co objawia się bólem i zasinieniem obejmującym najczęściej palce dłoni. Jest również wykorzystywana w rozpoznawaniu mikroangiopatii cukrzycowej, oraz zaburzeń w krążeniu związanych z miażdżycą. W dermatologii wykorzystywana jest głównie w diagnostyce trądziku różowatego, łuszczycy, czy w łojotokowym zapaleniu skóry.
• Płatkowe teksty skórne - stosuje się je u osób, u których pojawiają się wypryski skórne, a także pacjentów, u których istnieje podejrzenie występowania alergii. Podejrzenie alergii pojawia się, kiedy na skórze występują grudki i pęcherzyki, najczęściej po kontakcie z potencjalnym alergenem, którym towarzyszy świąd. Wykonanie płatkowych testów skórnych w kierunku alergii polega na nałożeniu na nią plastrów, a wyniki odczytywane są po upływie 48-72h.
• Badania mikrobiologiczne (wymazy i posiewy) - mają zastosowanie w diagnostyce grzybic skóry, a także zakażeń bakteryjnych (czyraki, owrzodzenia) i w wirusowych. Pobranie wymazu i hodowla umożliwia nie tylko określenie drobnoustroju, wywołującego pojawianie się chorobowych zmian skórnych, ale też poznanie jego odporności na leki.. W grzybicach skóry stosuje się również badanie lampą Wooda, które polega na naświetlaniu skóry promieniami UV. Obszar skóry, który uległ infekcji wykazuje wówczas pomarańczową, lub zielonkawą fluorescencję.
• Trichogram i trichoskopia - są to badania włosów, stosowane w celu określenia przyczyny łysienia, lub określenia skuteczności leczenia łysienia. Trichogram wymaga pobrania 100 włosów, łącznie z korzeniem. Natomiast trichoskopia polega na nieinwazyjnej obserwacji łodygi włosa, mieszków włosowych oraz skóry głowy, przy użyciu komputera, i jak dowodzą dermatolodzy z Szwajcarii, w International Journal of Trichology jest o wiele lepszą metodą w diagnostyce łysienia. Badania te są użyteczne w diagnozowaniu łysienia plackowatego oraz łysienia androgenowego u kobiet.

Badania skóry można wykonywać w gabinetach dermatologicznych. Cena badania w kierunku grzybicy to ok. 190 zł. Z kolei ceny dermatoskopii zależą od liczby zmian (od 200-600 zł). Badanie komputerowe włosa są wyceniane na ok. 240 zł. Testy alergiczne to wydatek od 300 zł do nawet 500 zł (specjalistyczne testy dla fryzjerów). Biopsja skóry kosztuje 240-290 zł. Kapilaroskopia należy do tańszych badań (80 zł).

Bibliografia:

• Cutolo, M., et al. "Nailfold capillaroscopy is useful for the diagnosis and follow-up of autoimmune rheumatic diseases. A future tool for the analysis of microvascular heart involvement?." Rheumatology 45.suppl 4 (2006): iv43-iv46.
• Galliker, Nadja A., and Ralph M. Trüeb. "Value of trichoscopy versus trichogram for diagnosis of female androgenetic alopecia." International journal of trichology 4.1 (2012): 19.
• http://www.allergy.org.au/
• http://www.dermnetnz.org/
• https://www.nlm.nih.gov/