Dietetyczna profilaktyka antynowotworowa

Dieta, w tym spożywanie alkoholu, odpowiada za 40% wszystkich przypadków zachorowań. Wiele badań epidemiologicznych wykazało, że w różnych regionach świata, które charakteryzują się odmiennymi zwyczajami żywieniowymi, zachorowalność na poszczególne rodzaje nowotworów jest inna. Według American Cancer Society, 1/3 wszystkich śmierci pacjentów onkologicznych jest związanych z dietą i aktywnością fizyczną. Stowarzyszenie podaje praktyczne wskazówki, mające zmniejszyć ryzyko zachorowania. Dotyczą one m.in. masy ciała, rodzaju wybieranej żywności i napojów oraz ćwiczeń fizycznych.

Zgodnie z zaleceniami ACS, należy starać się być szczupłym na tyle, na ile nie jest to możliwe, jednocześnie wystrzegając się niedożywienia. Nadwaga i otyłość są wyraźne związane m.in. z nowotworami piersi, jelita grubego, odbytnicy czy endometrium. Dobrym nawykiem jest regularne kontrolowanie swojego BMI i utrzymywanie go w granicach normy, czyli w przedziale 18,5 – 24,9kg/m². Stowarzyszenie zaleca również regularną aktywność fizyczną. Dorosłym rekomenduje się 150 minut treningu o umiarkowanej intensywności lub zamiennie 75-minutowy energiczny wysiłek w każdym tygodniu. Udowodniono, że aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko zachorowania m.in. na raka piersi, jelita grubego i prostaty. Ponadto, bycie aktywnym jest ważne w prewencji chorób serca, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i osteoporozy. Nie mniejsze znaczenie ma odpowiednio zbilansowana dieta.

Co jeść, żeby zminimalizować ryzyko wystąpienia raka?

Bardzo ważnym elementem profilaktyki antynowotworowej jest wybieranie odpowiednich produktów spożywczych. Zgodnie z rekomendacjami specjalistów należy ograniczać ilość przetworzonego oraz czerwonego mięsa. W jadłospisach można je zastąpić rybami, mięsem drobiowym i fasolą. Codziennie zaleca się również zjadanie minimum 2 i ½ kubka warzyw i owoców, które należy dodawać do każdego posiłku. Jednocześnie należy unikać dodawania do nich kremowych sosów, dressingów i dipów. Warzywa i owoce stanowią bogate źródło substancji biologicznie aktywnych, o udowodnionym działaniu przeciwnowotworowym. Przykładami są resweratrol zawarty w winogronach, likopen obecny w pomidorach czy występujący w brokułach sulforafan. Dodatkowo, produkty roślinne są bogate w antyoksydanty, które chronią komórki przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników.

Zalecane jest również wybieranie produktów zbożowych z pełnego ziarna, a więc zastąpienie pieczywa z białej mąki chlebem pełnoziarnistym czy białego ryżu, ryżem brązowym. Produkty pełnoziarniste charakteryzują się wyższą wartością odżywczą. Dostarczają również większej ilości błonnika pokarmowego, który może zmniejszać ryzyko raka okrężnicy.

Zgodnie z rekomendacjami, należy ograniczyć spożycie produktów słonych, konserwowanych za pomocą soli oraz dosalania potraw. Dorosły człowiek nie powinien spożywać więcej nić 6g soli dziennie, co odpowiada 1 łyżeczce od herbaty. Nadużywanie soli najprawdopodobniej jest jedną z przyczyn nowotworów żołądka, a dodatkowo zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego.

Specjaliści zalecają także ograniczenie spożycia alkoholu do dwóch drinków dziennie dla mężczyzn i jednego dla kobiet. Za jeden drink uznaje się porcję napoju, która zawiera 10-15g czystego etanolu. Udowodniono, że alkohol jest jedną z przyczyn nowotworów m.in.  jamy ustnej, gardła, wątroby, piersi i jelita grubego.

Niewielkie zmiany w diecie mogą znacząco wpłynąć na stan zdrowia. Warto więc na bieżąco analizować swoje jadłospisy i modyfikować je, biorąc pod uwagę nie tylko zasady zdrowego odżywiania, ale także uwzględniając w nich produkty o działaniu przeciwnowotworowym i rezygnując z tych, które zwiększają ryzyko zachorowania.

Źródła:

• American Cancer Society Guidelines on Nutrition and Physical Activity for Cancer Prevention. American Cancer Society 2012.
• Jarosz M.: Nowotwory złośliwe. Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania? PZWL, Warszawa 2008.
• Beliveau R., Gingras D.: Dieta w walce z rakiem. Profilaktyka i wspomaganie terapii przez odżywiania. Oficyna Wydawnicza Delta 2000.